متن سخنرانی در نشست سالانه کانون دفاع از حقوق بشر در ایران – هانور – آلمان
صحبت خود را با چند سوال شروع می کنم .
شما عزیزان اگر در خیابان شخصی را ببینید که دارد مردی و یا زنی کتک می زند چه می کنید ؟
اگر شخصی کودکی را دارد کتک می زند چه می کنید ؟
اگر شخصی دارد دزدی می کند چه عکس العملی انجام می دهید ؟
اگر عکس العمل ما دفاع از آن مرد و زن و کودک و داد زدن آی دزد باشد ، یعنی ما می دانیم که دفاع از حق دیگری ، حقی است که در درون ما به ما می گوید عمل کن .
اگر بی تفاوت باشیم یعنی این حق دفاع از حق دیگری ، به مقدار زیادی زیر خاکستر فراموشی رفته است . وقتی به آن عمل نمی کنیم خود را توجیه می کنیم که : به من چه؟! کلای خودت را بگیر باد نبره ، برایم حرف در می آورند ، تو این دنیا هر کس به فکر خودشه ، حتما خطایی کرده که دارند او را میزنند و … این توجیه های مختلف باعث می شود که ما به حق عمل نکنیم .
تنها توجیه را برای این موارد نیست که استفاده می کنیم . عقل توجیه گر برای کارهایی که ضد عمل به حق است ، توجیه می سازد تا عمل نکردن به حق را در ذهن خود مشروع کند . در آن موقع آدمی قبول می کند که به حق عمل نکند .
از امروز مچ خود را بگیریم و ببینیم که در طول روز چند بار عقل توجیه گر تصمیم بر ضد حق گرفته و یا عمل ناعادلانه خود و دیگری را برای ما مشروع می کند ؟
چه بسا فیسلوفان بسیاری هم بعلت رابطه ها را بر اساس رابطه قدرت معنی کردن، زمینه ساز بی عدالتی شده اند .
ارسطو می گوید که عده ای خلق شده اند برای رهبری و بعضیها هم خلق شده اند برای رهبری شدن و زنها هم مادون انسان هستند و خلق شده اند برای در خدمت مردان بودن . او طبیعت و روابط را اینگونه بیان می کند . اگر طبیعت و روابط انسانها را اینگونه بنگریم ، بجز افراد نخبه ، کسی حق بر اداره جامعه ندارد . زنان هم ملحق به بردگان می شوند . فاقد هر گونه حقی می شوند و در عمل به مالکیت مردها در می آیند .
در ذهنیت او و ذهنیت بسیاری که مثل او فکر می کنند ، اصل بر عدالت یعنی برابری نیست . برای آنها داشتن حق برابر معنی ندارد . تنها او نیست که چنین فکر کرده است .بگذریم که عدالت را نیز قلب معنی می کنند.
روشنفکران عصر روشنگری مثل رنه دکارت ، ولتر ، ،جان لاک ، دیوید هیوم ، و … در قرن 18 پایه گذار تفکر جدید بودند که خواهان پیشرفت انسان و پایان دادن به سو استفاده کلیسا و دولت بودند . آنها مبلغ آزادی فردی در مقابل با پادشاهی مطلقه و تعصبات ثابت کلیسای کاتولیک بودند . امروزه عده ای که خود را روشنفکر می دانند مدافع و پیرو نظر این افراد می باشند . در تحلیل نظر روشنفکران عصر روشنایی رجان سناک Réjane Sénac ، مدیر تحقیق در مرکز تحقیقات سیاسی در مؤسسه علوم سیاسی فرانسه،در آخرین تحلیل خود در نشریه لیبراسیون فرانسه نوشته است : متفکرین عصر روشنگری ، در جهان‌شمول‌گرایی خود، نیمی از انسانیت که زنان بوده اند را از قلم انداخته بودند. چگونه می‌توان جانبدار جهان‌شمولی شد و زنان را شهروند به حساب نیاورد؟
هنوز در جهان ما و در جامعه ما بسیاری اینگونه فکر می کنند .
به نظر من آن روشنفکران عصر روشنایی و کسانی که مدافع نظر آنها هستند ، از دید قدرت روابط را دیده و نتوانسته بودند رابطه انسان و انسان را از دید دو فرد حقوقمند ببینند . یعنی رابطه حق با حق .
انسان حقوقش ذاتی اوست . از بیرون دستوری نیست .
اینکه حقوق ذاتی حیات هستند را هر کس می تواند امتحان کند .
مثلا اگر هوا آلوده بود کسی انتظار نمی کشد که قانونی وضع شود و به ما اجازه دهد که اعتراض کنیم و یا اگر محیط زندگی ما امکان حیات به ما نداد ، محیط خود را عوض کنیم. آدمی در جستجوی زندگی و برخوردار شدن از حق حیات تغییر را خوب و لازم می داند . آنکس که به این حق عمل نمی کند مایه تعجب می شود . مثلا اگر کسی در اتاقی باشد که دود گرفته و نخواهد بیاید بیرون تعجب می کنیم که چرا از حق حیات خود دفاع نمی کند ؟
عشق و علاقه و انس و ازدواج از حقوق معنوی انسان هستند.آیا کسی جای ما می تواند عشق بورزد ، یا ازدواج کند و یا دوست بدارد ؟ خیر این حقوق را هر کس خود تصدی می کند . حقوق را هر کس خود می تواند امتحان کند و نیاز به واسطه ندارد . حتی رابطه با خدا نیز اگر بر اساس رابطه حق با حق مطلق باشد نیاز به واسطه ندارد .اگر خدا را تجسم قدرت ببینیم نیازمند واسطه های بین خود و قدرت میشویم ! اگر رابطه انسان با قدرت مطلق باشد باید یک نفر رابط بشود تا رابطه انسان با خدای قدرت را با پول و یا کار و … برقرار کند .
ما که به حقوق ذاتی حیات اعتقاد داریم می گوییم که انسان خود انگیخته است . یعنی مستقل و آزاد است . بدین معنی که استقلال دارد در انتخاب و آزاد است در نوع انتخاب خود . انسانی که آزاد و مستقل است خشونت طلب نیست و بر ضد حقوق دیگری عمل نمی کند .بلکه حقوق دیگری را عین حقوق خود و حقوق خود را عین حقوق دیگری میداند.نسبت به اجرایی شدن هر دو حساسیت نشان می دهد.
فرض کنیم یکی گفت که من نمی خواهم آزاد باشم . چکار باید بکند ؟ باید زور در کار بیاورد . خود بخود نمی تواند بگوید من آزاد نیستم . زور که در کار بیاورد باید تخریب کند . یعنی حیات را تخریب کند . به همین ترتیب استقلال را از بین ببرد .
اگر کسی گفت که من نمی خواهم آزاد و مستقل باشم ، چکار باید بکند ؟ مثلا بگوید من می خواهم مطیع امر ولی … باشم . به محض اینکه این حرف را می زند به عنوان موجود زنده یک کمبود اساسی خواهد داشت . و آن اینکه قوه رهبری خود را به عمل نمی گیرد و باید مرتب منتظر باشد که دستور از طرف ولی وقیم وی بیاید و او عمل کند . در عمل مرتب دستور نمی آید . پس او با تعطیل کردن قوه رهبری خود مرگ را بر زندگی برتری می دهد . اگر نخواهد قوه رهبری خود را تعطیل کند ، آنکه می گوید من مطیع امرم در تجربه حرفش دروغ از کار در می آید .
حق از خود هستی دارد و قدرت و زور از خود هستی ندارد . برای زور گفتن باید کسی باشد که به او زور گفت پس زور نتیجه یک رابطه است و زور ضد حق است . ولی رشد فکری ، نیاز به دیگری و بوجود آوردن رابطه ندارد .حقوق را هر کس خود تصدی می کند .
پس هر کس می تواند خوشیخت بشود و هر کس می تواند زمینه های بدبختی خود را بوجود بیاورد .
این روش را که عده ای فرزندان خود را دستوری تربیت می کنند و یا با همسر خود دستوری عمل می کنند و یا به عنوان کارفرما و یا همکار دستوری عمل می کنند ، قوه رهبری فرزند ، همسر و همکار و … خود را ضعیف می کنند و از استقلال و آزادی که رکن اصلی حقوقمداری انسان است غافل می شوند .
در جامعه برآیند تمام تفکر انسانها به نمایش در می آید . به جامعه امروز ایران نگاه کنیم . فقر ، اعتیاد ، فحشا ،بیکاری ، فرار از ایران بخاطر نبود آینده روشن ، تقسیم کاملا ناعادلانه ثروتها به گونه ای که 1 درصد ایرانیها 70 درصد سرمایه های کشور را در اختیار دارند . رانت خواری. و باز به آنها اضافه کنیم طلاق و بچه های کار و حاشیه نشینی و … همه اینها مجموعه ای ساخته است که ضد حقوق انسانهاست و باید نسبت به آنها بی تفاوت نبود . سالانه 200 هزار میلیارد تومان بخاطر اعتیاد معتادان در ایران به کشور ضرر وارد می شود . طبق این برآورد 80 هزار میلیارد تومان معادل 7 میلیارد دلار از این پول به جیب مافیای مواد مخدر می رود .
نمی توان گفت که معتادن به من چه . ما به عنوان شهروند در مقابل این بیماری اجتماعی مسئولیم . مسئولیم که خواهان تحول باشیم تا آنها نجات یابند . از طرف دیگر خسارتهایی که آنها خواسته و ناخواسته به جامعه وارد می کنند به ما هم وارد می شود . حتی مخارجی که برای بهداشت و درمان آنها پرداخت می شود و یا از کار افتادگی آنها نیز به تک تک مردم مربوط است . پس از حق بهداشت عمومی که شامل تک تک انسانها می شود باید دفاع کرد . سالم شدن و رفع اعتیاد خصوصا جوانان این نفع را برای جامه دارد که به تعداد انسانهای سالم و مبتکر ونیروی محرکه جامعه افزوده می شود.
عکس العمل ما نسبت به گستره فقر و بیکاری و بی عدالتیها و بی خانماینها و حق کشیها و ظلم نظام ولایت فقیه چیست ؟
حق کارگران هفت تپه و فولاد اهواز و کشاورزان اصفهان و دانشجویان و زنان ومعلمان و … است که از حق آنها دفاع شود تا فردای ایران ، ایران آزاد و مستقل باشد . آزاد از هر گونه خشونت و بی عدالتی و مستقل از هر قدرت داخلی و خارجی .
چگونه خود را راضی می کنیم که اعتراض نکنیم ؟ چگونه خود را توجیه می کنیم ؟ توجیهاتی که ذهنیت استبدادی برای ما می سازد و ما آن را درست می یابیم .
مثل : می کشند ، زندان می کنند ، ایران را از افغانستان بدتر می کنند و آمریکا حمله می کند ، ایران رهبر ندارد و …
باز فراموش می کنیم که دفاع از حق خود و حق دیگری جزو حقوق ذاتی ماست .
حقوق خود را بشناسیم و خود را از خواب ذهنیت استبداد زده بیدار کنیم .
انسان 5 دسته حقوق دارد . حقوق انسان و به عنوان انسان چون شهروند هستیم پس دارای حقوق شهروندی هستیم و در رابطه با طبیعت ، حق طبیعت و چون در وطن زندگی می کنیم دارای حقوق ملی هستیم وچون وطن ما در میان جهان است ، ما ایرانیان د ارای حقوق به عنوان عضو جامعه جهانی هستیم . این 5 دسته حقوق را هرانسان باید از آنها برخوردار بشود .
بسیاری از آدمها تصور می کنند که این حقوق چیزی است خارج از آنها . اکثریتی فکر می کنند که این حقوق را مستبدین باید به آن عمل کنند . مثلا آقای خامنه ای باید مدافع حقوق مردم بشود . چون در حقوق بشر آمده و زیر یک کنوانسیون را ایران امضا کرده باید به آن عمل کند . ما بخیل نیستیم که مستبدها به حقوق خود عمل کنند و دست از استبداد بردارند . ولی تجربه نشان داده که مستبدین هر روز بر استبداد خود اضافه می کنند و مردم را از حقوق دور می کنند وبرای تمرکز قدرت در دست خود مایلند همه شهروندان از حقوق خود غفلت کنند. پس مستبدین مانع برخوردار شدن ما از حقوق خود هستند .
حقوق را من و شما داریم . ذاتی ماست . به این صفت که اگر به آن عمل نکنیم ، کیفیت زندگی ما خدشه دار می شود . مهم اینکه ما به عنوان شهروند و به عنوان مادر و پدر به حقوق خود عمل کنیم و بشویم آدمهایی که خشونت را از روابط خود خیلی کم می کنند و تا آنجا که بدون خشونت زندگی می کنند .
اگر ما به عنوان شهروند آزاد و مستقل بشویم ، خواهان دولتی می شویم که کارگزار ما ملت باشد، دولتی که مدافع حقوق انسان و طبیعت باشد ، تا حقوق کسی خدشه دار نشود و طبیعتی از بین نرود و ایران بیابان نشود .
ایران و ایرانی می تواند آزاد و مستقل بشود . برای آزاد شدن از دست استبداد نیاز به جدایی بنیادهای دینی وایدئولوژیک از دولت است . باید سلطه دین و هر ایدئولژی را از دولت برداشت . در حال حاضر ایران یک قانون اساسی دارد که محور آن ولایت فقیه است . این محور باعث می شود که قوانین متناسب با آن نوشته و عمل بشود . خوب این محور را باید برداشت . تا آن را برداریم تمام قوانین نظم استبداد زده خود را به مقدار زیاد از دست می دهند .تنها با برداشتن اصل ولایت فقیه در آینده مشکل ما حل نمی شود . باید قانون اساسی تدوین کنیم که همه حقوق باشد و روابط بر اساس رابطه حق با حق تنظیم شود و دین و ایدئولژی حاکم بر آن نباشد . بر روی این بستر قوانین موضوعه را می توان تغییر ساختار داد تا روابط از خشونت آزاد شوند . به همین ترتیب انسانها نیز خود را بایستی انسان حقوقمند ببینند و به حقوق خود عمل کنند تا ایران الگوی تحول در سطح جهان بشود .
هر روز ادامه عمر استبداد به معنای برخوردار نشدن ما از حقوق خود است .
پس سعی کنیم از امروز به حقوق خود بیشتر عمل کنیم تا هم ما و هم هموطنان و هم طبیعت ایران را از دست استبداد نجات دهیم .