روان درمانگر آلمانی – سوئیسی، تئودور ایتن Theodor Itten در سال 2016 کتابی نوشت تحت عنوان ” جنون خود بزرگ بینی، علتها و پیامدهای غلوکردن در باره شخصیت خود “. (1) ایتن در نوشته خویش با موشکافی بسیار هوشمندانه‌ای به بیماری جنون خود بزرگ انگاری که یکی از علائم مهم و بارز کیش شخصیت است، پرداخته است.
ایتن در کتاب فوق این فرضیه را می‌آزماید: آیا جنون خود بزرگ بینی را میتوان بطور رو به افزایشی نزد سیاستمداران، کارشناسان اقتصادی و بطور کلّی همه دست اندرکاران نظام ویرانگر سرمایه داری مشاهده کرد. این افراد به همراهی و کمک دستگاههای وسیع تبلیغاتی که در خدمت آنان هستند، روزمره جنون خود بزرگ بینی ویرانگر خویش را نمایش میدهند. ایتن در نوشته خویش به درستی فاجعه عظیم ویرانی محیط زیست، بیشمار جنگها در نقاط مختلف جهان و فقرها، گرسنگی‌ها و آواره‌گی‌های میلونها انسان در دوران کنونی را حاصل نابرابری‌های روز افزونی میبیند که در جهان امروز حاکم هستند. او مسبب تمامی این نابرابری‌ها و ویران گری‌ها را متأثر از جنون خود بزرگ بینی کسانی میداند که در مصدر امور قرار گرفته اند و برای میلونها و گاه میلیاردها انسان تصمیم میگیرند. تصمیماتی که بیانگر جنون خود بزرگ بینی آنان هستند.
ایتن در ابتدا به جنون خود بزرگ بینی مستبدین حاکم در کشورهای مهم جهان میپردازد. جالب آنکه در زمان تحریر و انتشار کتاب او، هنوز ترامپ رئیس جمهور آمریکا نشده بود. پس از آنکه ترامپ به ریاست جمهوری کشور آمریکا انتخاب شد، اهمیت پیش بینی واقع بینانه این جنون در سپهر فکر راهنما و سازماندهی نظام سرمایه داری و فرزندان خلف آن، یعنی مستبدین حاکم در بیشمار کشورهای جهان امروز، بخصوص کشورهای مسلمان نشین، بیشتر مدّ نظر مطبوعات علمی جهان، خاصه علوم روانشناسی و روان درمان گری قرار گرفت.
مجله علمی ماهانه ” روانشناسی روز ” (2) که در آلمان انتشار میابد، در ماه فوریه سال 2018 مصاحبه‌ای طولانی با تئودورایتن، نویسنده کتاب فوق کرده است. ایتن در این مصاحبه نظرات کلّی خویش در مورد جنون خود بزرگ بینی را تشریح کرده و توضیح میدهد.
من در این نوشته و نوشته های بعدی که خواهند آمد، هسته عقلانی نظرات ایتن را که به روانشناسی فردی و اجتماعی بیماری جنون خود بزرگ بینی حاکمان مستبد مربوط میشوند، در پرتو شناسایی قرار می‌دهم. جنون خود بزرگ بینی دست اندرکاران نظامهای استبدادی که پس از سه انقلاب مشروطه خواهی، جنبش ملی شدن صنعت نفت و انقلاب اسلامی مردم ایران در سال 57، در وطن ما ایران حاکم شده اند را تشریح میکنم. چرا که ما ایرانیان در دو نظام سیاسی استبدادی شاهی و ولایت فقیهی که دیروز و امروزی بر وطنمان حاکم اند، با اندیشه راهنما، سازماندهی و مدیریت رهبران و کارگذاران سیاسی سرو کار داریم که همگی بدون استثنا مبتلا به بیماری روانی و اجتماعی جنون خود بزرگ بینی هستند.
سعی من در این نوشته ها بر اینست که علائم بیماری جنون خود بزرگ بینی را که مستبدین در دو نظام شاهی و ولایت فقیهی اینجا و آنجا در پندار و کردار و احساس و گفتار خویش بروز میدهند، شناسایی کنم. به یمن شناسایی این علائم، علتها و پیامدهای جنون خود بزرگ بینی حاکمان مستبد را برای مردم ایران قابل مشاهده میکنم.
در واقع هدف اصلی این نوشته‌ها شفاف در معرض مشاهده قرار دادن این امر است که فکر راهنمای مستبدان گرفتار جنون خود بزرگ بینی، محکوم به خود از بیگانگی است زیرا مدام باید پندار و گفتار و کردار جنون آمیز آنان را توجیه کنند. هدف شناساندن این مهم است که شیوه رهبری استبدادیان که در ایران دیروز و امروز برجامعه ایران حاکم هستند، از بیماری جنون خود بزرگ بینی مایه می‌گیرد و بیانگر آن‌است. سعی من اینست که از منظر علم روانشناسی و روان درمانگری روشن کنم که اندیشه راهنمای استبداد، در معرض از خود بیگانگی دائمی است و رابطه‌ها و سازماندهی‌ها، و رهبری و مدیریت مستبدین، فرآوردهِ جنون خود بزرگ بینی مستبدان و حامیان آنان است.
برای مثال در وطن ما ایران، چه در دوران استبداد سلسله پهلوی و خواه دراین دوره که دوره استبداد ولایت مطلقه فقیه است، این جنون بر ایران و مردم آن حکومت میکند. جنون خود بزرگ بینی حاکمان مستبد در مسیر تحول خویش، بیشمار ویرانی‌ها را برای مردم ایران تا زمان کنونی ببار آورده‌است و بعد از این نیز تا زمانی که استبداد بر ایران حاکم است، ببار خواهد آورد.
و بلاخره قصد من این است که این حقیقت روانشناختی را برای هموطنان خودم روشن کنم که تا استبداد بر وطن ما ایران حاکم است، نسل‌های ایرانی که از پس یکدیگر میآیند، بایستی هزینه های مادی و معنوی بسیار سنگین ویرانگریهای این جنون را بپردازند و میپردازند.
در ابتدا بخشهایی از مصاحبه ماهنامه ” روانشناسی روز ” با تئودور ایتن را می‌آورم. سپس در پرتو دست‌آوردهای روانشناختی او از جنون خود بزرگ بینی، به روانشناسی این جنون نزد حاکمان و حامیان دو نظام استبدادی شاهی و ولایت فقیهی می‌پردازم.
ترجمه مصاحبه با نویسنده کتاب:
در ابتدا مصاحبه کننده مجله ماهانه روانشناسی روز از ایتن روان درمانگر می پرسد.
” آقای ایتن، شما در سال 2016 کتابی در مورد جنون خود بزرگ بینی منتشر کردید. کمی بعد از آن زمان ترامپ به قدرت رسید. آیا شما زمانیکه کتاب خود را مینوشتید، چیزی در مورد این سیاستمدار میدانستید؟
ایتن جواب میدهد: ” نه، ولی سر و کله ترامپ، این بزرگترین مجنون خود بزرگ بین یکباره پیدا شد،… البته در سپهر سیاست امروز جهان او تنها نیست. همراه با او کیم یونگ اون، مستبد کره شمالی، اوردغان در ترکیه، پوتین در روسیه و بیشمار حاکمان مستبد دیگری که بیماری جنون خود بزرگ بینی شدیدی دارند، وجود دارند و متأسفانه اهرم قدرت سیاسی در دست این دیوانه ها قرار دارد. کار اصلی این دیوانه های خود بزرگ بین این است که چشم اندازی بشدت تنگ نظر و کوته بین از واقعیت های جهان گولوبال امروز ما را با زور و خشونتی وصف ناپذیر به مردم تحت حاکمیت خویش تحمیل میکنند. این امر متأسفانه موضوع روز بشریت در حال حاضر است.”
البته آقای ایتن نام مستبدین حاکمی که جنون خود بزرگ بینی آنان هزینه هایی بشدت گزاف برای مردم مسلمان جهان بوجود آورده و میآورند، مثل خاندان پهلوی در گذشته، خمینی و خامنه ای در ایران امروز، شیخ های عرب، بشار اسد، نظامیان مستبد حاکم در مصر و … را از قلم انداخته است. ایتن در ادامه به جنون خود بزرگ بینی سرمایه داری و کارشناسان اقتصادی در این نظام می پردازد. او به کارهای دو جامعه شناس آلمانی بنام اروین و اوته شویش، Erwin und Ute Scheuch که پیرامون جنون خود بزرگ بینی کارشناسان Manager اقتصادی تحقیق کرده اند و آنرا در سال 2001 انتشار داده اند، اشاره میکند. ایتن در این مورد میگوید:
” جنون خود بزرگ بینی کارشناسان اقتصادی در نظامهای سرمایه داری برای اقتصاد ملی مردم جهان بسیار خطرناک تر از اعمال مستبدین خود بزرگ بین دیوانه است. این کارشناسان هم بنیادهای مالی غیره دولتی و هم اموال دولتهای ملی را بطور نظام یافته ای غارت میکنند…. کارشناسان اقتصادی چون به صورت گروهی کار میکنند، در دینامیک درون گروهی خویش جنون خود بزرگ بینی شان بطور متقابل روی یکدیگر اثر گذارده و آنرا بیشتر و ویرانگر تر نیز میکند. در این گروههای کارشناسی اقتصادی شعله های جنون خود بزرگ بینی دامنه ای بس وسیع و خطرناک به خود میگیرند.”
در ادامه مصاحبه گر سئوال میکنند.
” چرا و چگونه مستبدین حاکم در کشورهای جهان و کارشناسان اقتصاد سرمایه داری مبتلا به بیماری جنون خود بزرگ بینی میشوند؟
ایتن اینطور جواب میدهد:” دلائل متعددی در این مورد وجود دارند. یکی از مهمترین این دلائل اینست: وقتی به یک فرد شغلی و یا مقامی را بدهند که او نه لیاقت آنرا، نه کفایت آنرا و نه مدیری و مدبّری آنرا دارد، طبیعتاً خود و مقام خویش را نا امن، بی ثبات و هر لحظه در خطر از دست دادن میبیند و احساس میکند. در اینصورت او شروع به دروغگویی، دغل بازی، فریب کاری و عوام فریبی میکند. علاوه بر این، او سخت تلاش میکند، به دروغ اقتدار و توانایی خویش در بدست آوردن پیشرفت و ترقی را نیز نمایش دهد. همه اینکارها بدین خاطر است که معلوم نشود، او سزاوار داشتن این شغل و مقام و رتبه نیست.
اینگونه سیاستمداران و کارشناسان اقتصادی در محیط کار خویش همه ضوابط و اصول اخلاقی را زیر پا میگذارند و از میان میبرند. البته بجای اینها روابطی را بر قرار میکند، عاری از هر نوع ضابطه، بی‌اصل و ضابطه و رها از هر گونه عرف و اخلاق انسانی. علاوه بر این در کنار این کارها بیش از حد و اندازه نیز در داشتن قدرت و تواناییهای خویش غلو و گزافه گویی میکنند. این امور همه دست به دست میدهند و منجر به مبتلا شدن این سیاستمداران و کارشناسان اقتصادی به بیماری جنون خود بزرگ بینی میشوند.
از جنبه روانشناسی، جنون خود بزرگ بینی باعث میشود که بیماران مبتلا به آن ندانند، در کجا، چطور و چگونه زندگی میکنند. آنان برای خود دنیایی از تخیلات خود بزرگ بین درست میکنند. این تخیلات چون بریده از هر گونه حقیقت و واقعیتی هستند، ذهن و عقل و هوش آنان را زندانی خود میکند. جالب آنکه در این جنون احساس فرد خود بزرگ بین به او میگوید که او باید همین راه را تا آخر ادامه دهد، خیلی بیشتر و گسترده تر از آنکه تا بحال انجام داده و بوجود آورده است. “
هم میهنان گرامی من وضعیت روحی و اخلاقی و رفتار باز سازان مستبدان، رضا شاه، محمد رضا شاه و خمینی و خامنه ای را بیاد آورید و بار دیگر توصیف و توضیح ایتن در بالا را مطالعه کنید تا دلائل فقر و نابسامانیهای روز افزون در جامعه ایران دیروز و امروز را بهتر و شفاف تر درک کنید.
مصاحبه کننده بلافاصله از ایتن این سئوال مهم را میکند.
” این وضعیت چه زمان واژگون میشود و سبب انحطاط و سقوط مجانین خود بزرگ بین میشود؟
ایتن جواب میدهد. ” زمانیکه این افراد از مرزهای قابل مهار و کنترلی که در دست دارند، عبور کرده و این مرزها را پشت سر گذارند. یک مثال بزنم: اگر من این توان را نداشته باشم که نظرات دیگر انسانها را بشنوم و قضاوتی درست از نظرات دیگران و اعمال و رفتار و اندیشه های خودم کنم، و یا قبول نکنم که من تا حدّی معلوم و مشخص میتوانم پیش روم، در اینصورت بایستی منتظر انحطاط و سقوط خودم و وضعیتی که ایجاد کرده‌ام، باشم. “
سئوال بعدی مصاحبه کننده این است. ” جنون خود بزرگ بینی اصلاً چیست و بطور دقیق چه علائمی دارد؟ “
ایتن اینطور جواب میدهد:
” از جنبه روانشناختی شکل ضعیف و ساده خود بزرگ بینی، روش فکری، احساسی و رفتاری برای پوشش دادن و حفاظت از عقده حقارت و خود ناتوان بینی خویش است. برای مثال اگر من احساس کنم که به اندازه کافی توانایی لازم برای انجام کاری را ندارم. در اینصورت تلاش میکنم، خود و تواناییهای خویش را بزرگتر و قویتر از آنچه که هستند، به نمایش گذارم و نشان دیگران دهم. برای اینکار، یعنی نمایش خود بزرگ جلوه دادن خودم، بایستی این و آن فرد را فریب دهم. یعنی عوام فریبی را پیشه خود کنم. عوام فریبی‌های من سبب خواهند گشت که تصویر و تصوری غلط از شخص خودم را هم برای خودم و هم برای دیگران، بسازم و دست و پا کنم.
حال نوع و شکل متوسط و یا شدید خود بزرگ بینی بدین‌صورت است که فرد بیمار تمامی مرزها و پله های واقعیت‌ها و حقایق موجود در زندگی خویش را پشت سر میگذارد و تا آنجا پیش میرود که به حد جنون میرسد. ما میدانیم که جنون از جنبه علم روانشناسی و روانپزشکی نوعی از بیماری است که فرد مبتلا به آن دیگر توان درک و دیدن هیچگونه واقعیت و یا حقیقتی را ندارد. این جنون از ممکن بودن های ساده و قابل تصور گذر میکند و تا آنجا پیش میرود که پندارها و گمان های غیره ممکن را ممکن و قابل عمل می بیند و میداند. این جنون البته تا حد خدا شدن، صفات و خصلتهای خدایی داشتن و حتی دم از خدا بودن زدن و خدایی کردن را هم پیش خود تجسم میکند.
این امر مهم را بایستی در نظر داشت که یکی از مهمترین علائم جنون خود بزرگ بینی دروغ گفتن و دروغگویی بیمار گونه است. هدف این دروغگویی‌ها اینست که فرد مبتلا به بیماری جنون خود بزرگ بینی بکمک دروغهای خویش تلاش میکند، همنوعان خود را به تواناییهای غلّو آمیز خویش باورمند کند. زن و یا مردی که مبتلا به جنون خود بزرگ بینی شدید است در فازهای گوناگون جنون خویش، خود را مرکز ثقل جهان میبیند و میپندارد. “
سئوال بعدی مصاحبه گر اینست: ” در اینصورت در جنون خود بزرگ بینی، ما با ندیدن عینیات و واقعیت‌ها سرو کار داریم. حال تفاوت مابین نارسیسم (خود شیفتگی بیمارگونه ) و جنون خود بزرگ بینی چیست؟
ایتن اینطور جواب میدهد:
” هر مجنون خود بزرگ بینی در عین حال نارسیست هم هست. ولی هر نارسیستی حتماً جنون خود بزرگ بینی ندارد. خود شیفتگی بیمارگونه بخش مهمی از جنون خود بزرگ بینی را تشکیل میدهد. انسانی که مبتلا به بیماری خود شیفتگی است دارای این صفات روانی و اجتماعی است:
1. فرد نارسیست بشدت خود محور است. 2. او هیچ احساس همدردی با دیگر انسانها را ندارد و قادر نیست احساس دیگر انسانها را درک کند. در واقع بی‌احساس و بی‌عاطفه است. 3. ولی خود آدم نارسیست بشدت حساس و زود رنج است. 4. یکی دیگر از مهمترین خصلتهای آدم نارسیست اینست که او توان تحّمل هیچگونه نقد و انتقادی را از پندار و کردار و گفتار خویش ندارد. او دشمن خونی منتقدین خویش است. و بالاخره 5. آدم نارسیست همیشه دیگران را مقصر اشتباهات و خطاهای خود میپندارد و میداند.
از دید من ولی، فردی که جنون خود بزرگ بینی دارد، علاوه بر خصلتهای روانی و اجتماعی بالا، گمان هم میکند، که او بطور واقعی فردی خیلی بزرگ و مهم است. او خیال میکند، هر آنچه را که او اراده کند، میتواند به عمل درآورد. و البته بخاطر به کرسی قبول نشاندن خواسته های خویش تا آخرین حد ممکن نیز میخواهد پیش رود و ویران گری کند. “
هموطنان گرامی من، لحظه‌ای در رفتار و کردار افرادی که مستبد هستند، تأمل کنید تا علت روانشناختی گرایش به استبداد را همراه با تمامی علائم آن که همان علائم روانی و اجتماعی آدمهای خود شیفته است، بهتر و روشن تر ببینید.
سئوال بعدی مصاحبه گر اینست: ” جنون خود بزرگ بینی چگونه در یک انسان بوجود میآید؟ آیا انسان با این جنون به دنیا میآید و پا به عرصه هستی میگذارد؟
جواب ایتن اینست: « نه، جنون خود بزرگ بینی بر اساس تجارب زندگی، بخصوص در دوران کودکی، بوجود میآید و فرد را مبتلا به خود میکند. البته وضعیتهای مناسب خاص اجتماعی و سیاسی نیز بعضی مواقع سبب میشوند، این مرض در انسانها عود کرده و شدت پیدا کند. یکی از علّل بسیار مهم در ایجاد جنون خود بزرگ بینی رفتار والدین با فرزند شان است. اگر پدر و مادر برای فرزند و یا فرزندان خویش آیینه ای نبودند که فرزند بتواند در این آیینه خود خویش را آنطور که هست ببیند، در اینصورت او صاحب خودی غلط میشود، یعنی خودی بریده از واقعیت ها. درعمل نطفه جنون خود بزرگ بینی در خانواده و دوران کودکی در روح و روان فرزند گذارده میشود.
برای مثال اگر فرزند به هر کاری که دست زد، آن کار از دید والدین او بزرگ و عالی و بی‌همتا باشد. و یا برعکس آن، هر کار که فرزند کرد، به اندازه کافی خوب نباشد و یا اصلاً غلط و اشتباه، و زشت باشد. در نتیجه اینگونه رفتارهای والدین روح و روان فرزندان آنها دچار نا اطمینانی و عدم شناخت درست از خود میکند. در اینصورت در اثر عدم شناخت خود خویش، آنطور که هست، فرزند دچار کمبود اعتماد نفس میگردد. فرزند در ابتدا نزد والدین خود و سپس نزد دیگران در جامعه، برای بدست آوردن مقبولیت، اعتبار و محبوبیت، شیوه‌های رفتار و کردار و گفتارش شکل جنون خود بزرگ بینی بخود میگیرند. چرا که رابطه او با واقعیت ها دچار اختلال گشته است. در نتیجه پندار و کردار و گفتارش هیچ همخوانی با واقعیت‌ها ندارند. چرا که تمام ساخته‌هایِ ذهنی و رؤیاهای غلط او هستند.
در صورتی که اگر والدین آیینه‌ای شفاف برای فرزند خویش باشند و رفتاری محبت آمیز بر اساس واقعیت‌ها با او برقرار کردند و البته در کنار این کارها، فرزندان خویش را ارزشمند، و صاحب قدر و منزلت شمردند، در فرزند آنان این احساس بوجود میآید که والدین او، او را برای آنچه که هست، یعنی وجود و هستی خود او دوست میدارند. برای وجود واقعی که دارد، او را دوست میدارند و به او احترام میگذارند، و نه بخاطر اعمال و رفتارهایی که دلخواه والدین است».
مصاحبه کننده بلافاصله این سئوال را طرح میکند: ” آیا عوامل دیگری نیز وجود دارند که سبب ایجاد جنون خود بزرگ بینی شوند؟
ایتن اینطور جواب میدهد: ” بله، برای مثال افرادی که در خانواده‌های اقشار بالا جامعه، مثل خانواده اشراف و یا شاهان و یا مالکین و سرمایه داران بزرگ به دنیا میآیند و بزرگ میشوند، غالباً با جنون خود بزرگ بینی پرورده میشوند. اضافه بر این امور در بعضی از اقشار اجتماعی، نوع جنسیت نیز ایجاد جنون خود بزرگ بینی میکند. مثلاً از جنس مرد بودن، عامل این بیماری میشود.
از دو امر بالا بیشتر قابل مشاهده، اندازه قد مردها، بخصوص مردهایی که به کار سیاسی اشتغال دارند، است. داشتن قد کوتاه سبب میشود که مردهای سیاسی، بخصوص مستبدین، دچار جنون خود بزرگ بینی عجیب و غریبی شوند. آنچه که ما به کرّار در جنون خود بزرگ بینی مشاهده میکنیم، اینست که غالباً مردهایی که قد کوتاهی دارند، بخصوص در میان رهبران سیاسی مستبد که سرشناس نیز هستند، گرفتار جنون خود بزرگ بینی کاملاً قابل مشاهده‌ای میشوند. برای مثال: لنین، خروشچف، دنگ سیو پین، کیم یونگ ایل و پوتین. اندازه قد این مردان سیاسی سرشناس از یک متر و نیم شروع میشود و حد اکثر به یک متر و هفتاد و چهار میرسد. البته اندازه قد برای ایجاد جنون خود بزرگ بینی زمینه علمی درستی ندارد. ولی مطالعات و تحقیقات جدی علمی وجود دارند که بنابر نتایج بدست آمده از آنها: جنون خود بزرگ بینی سبب میشود که در روح و روان افراد مبتلا به آن نوعی تعادل و ثبات روحی کاذب ایجاد گردد. البته تعادل دروغین بخشیدن به روح و روان‌های بی‌ثبات افراد، در روابط سیاسی تأثیرات و پیامدهای بسیار بد و خطرناکی را بوجود میآورند. از جنبه روانشناختی این تعادل دروغین بدین صورت برقرار میگردد که فرد، عقده خود کم بینی و خود ناتوان بینی درونی خویش را به کمک خود بزرگ بینی بیمارگونه در بیرون از خویش، جبران میکند.
البته مبداء پیدایش تعادل دروغین بخشیدن به روح و روان بیشتر مربوط به دوران کودکی است. در این دوران اگر کودک مورد تبعیض قرار گرفت، نیازی شدید به تعادل روحی در او بوجود میآید. زیرا که هر گونه تبعیضی، آنهم در دوران طفولیت، بشدت درد آور است. در اینصورت اینطور میتوان گفت که تجربه کردن تبعیض در سنین کودکی، سبب ایجاد جنون خود بزرگ بینی در جوانی و در واقع تمام عمر میشود. “
سئوال بعدی مصاحبه کننده اینست: ” آیا بر ضد گرایش به بیماری جنون خود بزرگ بینی میتوان کاری کرد؟ آیا میتوان آنرا مداوا کرد؟
ایتن اینطور جواب میدهد: “در حالتهای بسیار شدید متأسفانه کاری نمیتوان کرد. آنطور که روان تحلیلگر سرشناس آمریکایی، اوتو کرنبرگ Otto Kernberg به درستی بیان کرده است:
” ما نمیتوانیم افرادی را که بشدت ضد اجتماعی antisozial هستند و اعمال و رفتارشان در جهت ضدیت با جامعه است، مداوا کنیم. بیماری اینگونه آدمها ناعلاج است.”
البته رفتارهای اجتماعی و سیاسی اختلال آمیز در هر انسانی، غالباً متأثر، و همزاد و همراه با تصورات جنون آمیز در درون او هستند. حال اگر این رفتارهای در بند اختلال در روابط سیاسی و اجتماعی بطور مکرر توسط انسانهایی که کرداری انطباق جو و انطباق طلب دارند، تأیید و تصدیق گردند و این افراد در محیط اجتماعی فرد مجنون خود بزرگ بین گرد آمده باشند، نه تنها سبب بروز این جنون در او میشوند، بلکه به این جنون حدت و شدت نیز می بخشند. ما این امر را بخوبی میتوانیم در اطراف بسیاری از کارشناسان اقتصادی و رهبران سیاسی مستبد مبتلا به جنون خود بزرگ بینی مشاهده کنیم.
برای مثال در اطراف رهبران مستبد تنها افراد و اشخاص بله بله گو و چاپلوس جمع میشوند. چرا که رهبران مستبد توان تحمّل هیچگونه انتقادی را ندارد. این امر سبب میگردد که در پندار و کردار و گفتار فرد مستبد خود بزرگ بین، هیچگونه انتقاد و تصحیحی صورت نگیرد. در حقیقت رفتار اینگونه افراد چاپلوس و تملّق گو سبب میشود، مستبدین مبتلا به جنون خود بزرگ بینی به کارهای غلط و ویران گر خویش ادامه دهند و فاجعه‌های بس‌عظیمی را برای دیگر انسانها بوجود آورند. واقعیت اینست:
شخصیتهای در بند اختلال که به جنون خود بزرگ بینی مبتلا هستند، نیروی ویرانگر عظیمی را در اثر رفتار و گفتار خویش از خود بجای میگذارند. ما از تاریخ این درس را آموخته ایم و میدانیم که رهبران سیاسی که مبتلا به جنون خود بزرگی میشوند، در دوران انحطاط و سقوط خویش دچار بیماری پارانوئیدی، یعنی جنون تحت تعقیب بودن نیز میگردند. در این حالات روحی نا متعادل است که آنان تلاش میکنند همه انسانها و چیزهایی را که در اطرافشان وجود دارند را همراه با خود به ورطه نیستی و نابودی کشانند.”
ایتن همان رفتاری را میگوید که هیتلر در پایان عمر خود داشت. او دستور داد تمامی آلمان را به آتش بکشند و نابود کنند. همکاران او اینکار را نکردند، ولی متفقین تا حدود زیادی آلمان را ویران کردند. ما ایرانیان نیز شاهد این رفتار جنون آمیز نزد خمینی بودیم. او زمانی که بقول خودش ” جام زهر ” را سر کشید، فرمان قتل هزاران هموطن زندانی سیاسی در بند را در سال 1367، یعنی کمتر از یک سال مانده به مرگ خود، صادر کرد. او نیز میگفت و میخواست، ” تا آخر ” برود.
امروز نیز اگر ما ایرانیان خیلی سریع نظام ولایت مطلقه فقیه را سرنگون نکنیم، بایستی منتظر فاجعه ای خیلی بزرگتر و عظیم تر، و غیره قابل جبران تر از آنچه تا کنون بدست دست اندرکاران نظام ولایت مطلقه فقیه شاهد بوده و تجربه کرده ایم، باشیم.
در نوشته بعدی روانشناسی جنون خود بزرگ بینی را در اندیشه راهنما، ساخت‌ها و سازماندهی و مدیریت در دو نظام استبدادی شاهی و ولایت فقیهی، مطالعه و شناسائی خواهند شد.
مأخذها:
(1) Theodor Itten: Größenwahn, Ursachen und Folgen der Selbstüberschätzung; Orell Füssli, Zürich 2016
(2) Psychologie Heute 02/2018 : Interview : Klaus Wilhelm