امروز اول مهرماه، روز اول سال تحصیلی ۱۳۹۸ است. با امید اینکه دانش آموزان، آموختن دانش را، و دانشجویان، جویا شدن دانش را، مادام العمر تلقی کنند و هیچوقت “فارغ التحصیل” نشوند، و دانش را نه منحصراً برای اشتغال و افزودن به مالکیت های خصوصی خود، بلکه بعنوان یک تلاش پیگیر، برای احقاق حقوق و برای هرچه حقوق مدارتر شدن و برای هرچه حق وَندتر شدن، جستجو کنند.
هر فردی همیشه می تواند و باید هرچه حقوق مدارتر شود، و به تبع آن هر جامعه ای همیشه می تواند و باید هرچه حقوق مدارتر شود.
از جمله حقوق ذاتی انسان، مالکیت شخصی است، مالکیت انسان بر کار خود، و مالکیت انسان بر حاصل کار است. این مطلب، اذهان متفکران و روشنفکران متعددی را به خود مشغول کرده است و در مبحث عدالت، به آن بسیار پرداخته شده است.
آقای جان رالز (John Rawls) در کتاب “نظریه ای از عدالت”، نسبت عدالت با نهاد اجتماعی را، به نسبت حقیقت با سامانۀ تفکر آدمی، تشبیه کرده است.
در ابتدا، در لیبرالیسم، از ملکیت شخصی و اینکه هرکس مالک کار و حاصل کار خود است، سخن به میان بود و این اندیشه که در آن زمان در مقابل فئودالیسم قرار می گرفت، اندیشه ای پیشرو محسوب می شد. با دست مایه شدن این اندیشه توسط قدرت، و با از خود بیگانه شدن آن، امروز شاهد ولایت مطلقۀ سرمایه داری بر جان و مال و ناموس مردم هستیم. ولایتی که طبیعت را تخریب، و آینده را هم پیشخور کرده است.
در وضعیت خطیر دنیای امروز، متفکرین اعلام خطرها کرده و می کنند. آلن تورن که کتاب “دفاع مدرنیته؟ را بهترین کتاب خود می خواند، می گوید که با توجه به آنچه امروزه به چشم خود در دنیا می بینیم …
توماس پیکتی از راه حل های جدیدی سخن گفته است، از جمله از نظرات جان رالز. … نظرات جان رالز در “دفاع از مدرنیته” اَلَن تورن، نقد شده است. …
در این گفتگو، ابوالحسن بنی صدر این نظرات و نقدِ آن ها را، و نقدِ نقدِ آن ها را به بحث می گذارند.