مقاله‌ای از اشپیگل شماره ۲۱ بتاریخ ۱۶ تا ۲۳ ماه مای سال ۲۰۲۰

نویسنده: Christoph Reuter

ترجمه: علی شفیعی

سوریه: ماههای متمادی است که میان عشایر قدرتمند کشور سوریه ستیز و دشمنی سختی علیه همدیگر بر قرار گشته است. عشیره اسد علیه عشیره مخلوف. دعوای آنان بر سر قدرت و پول، و بیش از همه این سئوال است: تا چه اندازه رژیم اسد هنوز ثبات دارد؟

حشیش ها در کارتن های شیر خوراکی با دقت تمام بسته بندی شده بودند. تعداد کارتن ها 19 هزار عدد بود و هر کدام دارای چهار قوطی شیر بودند. در اواسط ماه آپریل مأموران گمرک کشور مصر آنها را بر روی یک کشتی در بندر پورت سعید کشف کردند. محموله بار حشیش ها از سوریه میآمد و میبایستی به طرف کشور لیبی، کشوری که آتش جنگ داخلی در آن شعله ور است، برده میشد.

البته این بار اول نبود که مواد مخدر محصول سوریه در یکی از بنادر کشورهای منطقه خاورمیانه کشف میشد. جریان کشف مواد مخدر تهیه شده در کشور سوریه این اواخر تعدادشان خیلی زیاد شده است: در دبی مأموران مبارزه با مواد مخدر چندین محموله بزرگ قرصهای آمفتامین را آخرین بار در ماه ژانویه توقیف کردند. ( آمفتامین مواد مخدر شیمیایی است که در آزمایشگاهها ساخته میشود و با نامهای Speed و یا Pep شهرت دارند: مترجم) در عربستان سعودی نیز مأموران گمرک در آخر ماه آپریل تعداد 45 ملیون قرصهای کاپتاگون، باز هم ساخته شده در آزمایشگاههای واقع در کشور سوریه را کشف کردند. قسمت بزرگی از این محموله ها در بسته های چای، محصول شرکتی سوریه ای که رابطه با خانواده اسد دارد، جای گرفته شده بودند.

کشتی های حامل مواد مخدر بطور مرتب از شهر لاتاکیا Latakia، شهر سوریه ای که لب دریای میانه قرار دارد، بارگیری شده و میآیند. بنادر موجود در این شهر را ایران از پائیز سال گذشته از دولت سوریه اجاره کرده است. مقدار عظیم مواد مخدر توقیف شده نشان میدهند که تا چه اندازه رژیم های بشار اسد و هم پیمان او رژیم ملایان در تهران، از جنبه مالی درمانده و ناچار گشته اند و همه جا بدنبال بدست آوردن منابع مالی و ارز خارجی میگردند. ( بطور یقین بیشترین مقدار از این مواد مخدر براحتی در خود ایران بفروش میرسند: مترجم)

دلیل دست زدن به تولید و فروش مواد مخدر، آنهم با این مقدار زیاد توسط کانگسترهای دولتی دو کشور سوریه و ایران، ورشکستگی کامل دولتهای آنان است:

سوریه بطور کامل ورشکسته است. 80 درصد مردم آنجا بنا بر داده های سازمان ملل در فقر و گرسنگی زندگی میکنند. درآمد ناخالص این کشور بطور تخمینی به اندازه یک چهارم قبل از جنگ داخلی نزول کرده است. ارزش پول آنها بطور سریع هر روز بیشتر از روز پیش کاهش میابد. در نتیجه قیمت اجناس و خوراکی ها در هر دوی این کشورها بشدت بالا میروند و برعکس دستمزدهای کارگران و کارمندان هیچ تغییری نمیکنند. ایران دیگر قادر نیست به سوریه کمک مالی کند و روسیه هم دیگر نمیخواهد به دولت اسد پول پردازد.

معامله و تجارت با مواد مخدر یکی از کمترین امکان های باقیمانده برای هر دو دولت ایران و سوریه جهت دستیابی به ارز های خارجی است.

از همان ابتدای سال 2013 حزب الله، این پایگاه نظامی ایران در لبنان، شهر سوریه ای کوسعیر و اطراف آنرا به تصرف خود در آورد. حزب الله تمام نواحی آنجا را منطقه ممنوعه نظامی اعلام کرد. افراد نظامی متعلق به حزب الله در آنجا کارخانه های سازنده قرصهای مخدر آمفتامین با نامهای کاپتاگون را تولید میکنند. همزمان این گروه ( از سربازان حزب خدا: مترجم) مزارع کشت و تولید حشیش جهت فروش را نیز در آنجا براه انداختند.

بنا بر داده های چندین منبع موثق، ماهر اسد، برادر کوچکتر بشار اسد که لشکر چهارم ارتش سوریه را نیز فرماندهی میکند، حفاظت از کوسعیر و مسیر حمل و نقل مواد مخدر تولید شده در آن منطقه را تا بندر لاتاکیا لب دریای میانه به عهده دارد. ن سربازان تحت فرمان ماهر اسد جزء یکی از دو گردان جنگجوی هنوز توانا به جنگ و خونریزی از لشکر های دولت سوریه هستند، و علاوه بر آن : جزء فراکسیون همفکر با ایرانی ها در درون ارتش سوریه محسوب میشوند.

جهت پوشش دادن به تولید و صدور مواد مخدر از مجتمع بازرگانی چندین شرکت بزرگ سوریه ای استفاده میکنند. رئیس و متصدی این مجتمع، رامی مخلوف، میلیاردر سرشناس سوری است. او پسر خاله بشار اسد، دیکتاتور سوریه است. آن چهار تن حشیشی که در مصر توقیف شدند، در قوطی های شیر با نام شرکت « میلک من » بسته بندی شده بودند. صاحب این شرکت مخلوف است. او تا به امروز این امر را تکذیب میکند.

بشار اسد در طی 9 سال جنگ علیه ملت خودش عملاً در بیرون تقریباً پیروز شده است. البته به بهای کشتار عظیم مردم سوریه و ویران کردن بخشهای بزرگی از کشور سوریه. ولی در داخل به سبب ادامه ترور و سقوط شدید اقتصادی در آن کشور، حاکمیت او بشدت فرسوده و توخالی شده است. طوریکه جنگ و ستیز بر سر پول و قدرت به تنگ ترین دوایر و شبکه های تو در توی خانواده اسد نیز سرایت کرده است. این ستیز ها در این اواخر به اوج خود رسیده است.

کانون اصلی نزاع و جنگ بر سر پول و قدرت مابین دو عشیره بشار اسد و رامی مخلوف قرار دارد. اولی دیکتاتور سوریه و دومی صاحب کارخانه های بزرگ در سوریه است. مخلوف از صدقه سر اسد دیکتاتور فوق العاده ثروت اندوخته و متموّل گشته است. جنگ و نزاع میان آنان در این اواخر به این دلیل شدت یافته است،زیرا که در واقع اقوام یکدیگر هستند، ولی دل خوشی از همدیگر ندارند.

تا زمانیکه در سوریه مال و ثروت برای دزدیدن و غارت کردن به اندازه کافی وجود داشت، این دو شخص یار و مددکار یکدیگر بودند و عملاً همدیگر را تکمیل میکردند. ( دقیقاً شبیه به دو خانواده خامنه ای و رفسنجانی در ایران با آنکه اقوام هم نیز نیستند: مترجم)

حال مخلوف، ثروتمند ترین مرد سوریه، به اسد، قدرتمند ترین مرد سوریه، حمله ور شده است. روز 30 ماه آپریل امسال و چند روز بعد از آن نیز رامی مخلوف دو عدد ویدئو را در فیسبوک جهت تماشای همگان گذاشت. این دو ویدئو نشان میدهند که رامی مخلوف کارخانه دار بزرگ سوریه، بشدت شاکی است: زیرا که مأموران مالیات سوریه حدود 100 ملیون دلار پول مالیات از مخلوف طلب میکنند. او در آن ویدئو ادعا میکند که این مقدار پول مالیات توسط دستور مردان سیاسی در پشت پرده تاریکی « ساخته و دستکاری » شده است.

علاوه بر آن او در این ویدئو داد و فریاد میزند که در حال حاضر مأموران سازمان امنیت سوریه حتی کارمندان او را نیز توقیف کرده اند. این عمل را او « تجاوز به قوانین کشور و زیر پا گذاردن قانون اساسی سوریه » میخواند. مخلوف این ادعا را نیز میکند که او « بزرگترین کمک رسان مالی به دستگاه امنیتی کشور در خلال جنگ » بوده است. او میگوید: « آقای رئیس جمهور اجازه اینکارها را ندهید. »

حال از طرف دیگر مردم سوریه میخندند و اینها را استهزا میکنند که هیچکس دیگری نه، از اتفاق این آقای « رامی الحرام » سخن از قانون و احترام به قانون اساسی میزند. مردم سوریه سالهای زیادی است که نام مستعار مخلوف را « رامی الحرام »، یعنی رامی حرام خوار، گذاشته اند. مخلوف نزد مردم سوریه بعنوان فردی سرشناس و بشدت بزهکار معروف است. مردم او را متجاوز به هر حق و قانونی قلمداد میکنند.

مخلوف پسر خاله اسد دیکتاتور در ابتدای آغاز جنبش مردم در سوریه جزء ثروتمند ترین مرد سوریه بود. او نزدیک به پنج میلیارد دلار ثروت داشت. چرا که او تمامی رقبای سرمایه گذار خویش را یا از کار برکنار میکرد و یا دستور میداد آنها توقیف و به زندان اندازند. مخلوف سودآور ترین شرکت تلفنهای دستی، بنام سوریا تل. را تحت کنترل خویش درآورده بود. شرکتهای بزرگ ساختمانی و نفتی در سوریه به او تعلق داشتند. علاوه بر همه اینها، در هر آنچه در سوریه سود آور بود، شریک بود. ( دقیقاً شبیه به مافیاهای مالی و نظامی حاکم بر ایران، چه آخوند ها و خواه نظامیان با نام سپاه پاسداران انقلاب: مترجم)

مشکل بزرگ اسد اینست که حاکمیت خانواده او مدت پنجاه سال است تکیه بر اقلیت مذهبی شیعه های علویه در سوریه دارد، با وجود آنکه سه چهارم مردم سوریه پیش از جنگ داخلی سنی بودند. مخلوف از قدرتمند ترین عشیره شیعه های علویه میآید. مادر بشار اسد، انیسا نیز از همان عشیره است. حافظ اسد، پایه گذار سلسله اسد در سوریه، در سال 1957 با انیسا ازدواج کرد.

حال همسر بشار اسد، اسما نام دارد و شیعه علویه نیز نیست، بلکه سنی است. بیشترین ستیز و دشمنی مخلوف در واقع با اسما همسر اسد است و دلایل اقتصادی هم دارد. زیرا که هر دو اینها سازمانهای انجمن خیریه تأسیس کردند که از ابتدای شروع تحریم های بین و الملل علیه سوریه، این سازمانها یکی از آخرین امکاناتی بودند برای دستیابی به پولهای کمکی که از طرف سازمان ملل به اصطلاح به مردم سوریه داده میشود.

از سال 2011 مخلوف بنگاه خیریه تحت کنترل خویش، با نام « بوستان» را با پیوند زدن آن به یک ارتش از مردان مسلح، تکمیل کرد. این ارتش تا 20 هزار میلیشیای هموطن سوریه ای خودشان را به رگبار گلوله بستند و قتل عام کردند. تا آنکه اسد در پائیز سال گذشته علیه ارتش خصوصی مخلوف دست به عملیات نظامی زد. پس از سوء قصد به فرمانده نظامیان بوستان، ماشین های نظامی آنان را به آتش کشیدند و با دستگیری تعداد زیادی از نفرات آنها، اطراف نظامیان انجمن خیریه ساکت و خموش گردید.

حال اسما همسر بشار اسد گویا قصد دارد، گنجینه قیمتی مخلوف، یعنی شرکت بزرگ تلفنهای دستی او، با نام، سوریا تل. را نیز از دست مخلوف درآورده و خود تصرف کند. آنطور که یک منبع موثق که نمیخواهد نامش برده شود، میگوید: این شرکت بایستی نامش « اما تل» گردد و صاحب آن اسما اسد خواهد گشت.

یک عضو از خانواده الیگارشی در دمشق داستان غم انگیزه جنگ میان این دو پسر خاله را میدان جانبی ستیز دیگری میداند که مابین مسکو و تهران در جریان است. البته رامی مخلوف در این نبرد نقش کلیدی ایفا میکند. مسئله مربوط میشود به معاملات عظیم مواد مخدر، و این امر که چرا در این اواخر بطور کاملاً مظنونی محموله های قاچاق مواد مخدر در بنادر کشورهای مختلف لو میروند. هدف اصلی این لو رفتن ها شخص مخلوف نیست. بلکه شرکای ایرانی او در تهران هستند.

تمامی این بازیهای نزاع و ستیز مابین عشائر سوری یک شاخ مات بسیار زیرکانه روسی است: مسکو از رژیم سوریه و عدم اطاعت مطلق او از مسکو بتدریج بیزار گشته است. بنابر اطلاع این عضو خانواده الیگارشی، « روسیه میخواهد در سوریه ثبات و استحکام ایجاد گردد، میخواهد بالاخره قرار داد صلح بسته شود تا میلیادرها دلار کمک از خارج جهت بازسازی کشور سوریه سرازیر گردد. برای اینکار ولی بایستی نیروهای ایرانی از سوریه خارج شوند. زیرا که تهران میخواهد از سوریه بمثابه صحنه ای جهت تهدید علیه اسرائیل استفاده کند. »

مسکو نمیخواهد به بخشهای تحت کنترل ایرانیان در خاک کشور سوریه حمله نظامی کند، بلکه راه زیرکانه دیگری را در پیش گرفته است. مسکو میخواهد هم پیمان تهرانی خود و سوریه را از نظر مالی به زانو درآورد. بدینوسیله که دست اقتصاد به حد ویرانی کامل رسیده ایران را از منابع درآمد مالی از سوریه قطع کند. از جمله مانع تولید و فروش مواد مخدر به مقیاس بسیار بالا به کارگردانی تهران گردد.

مدتهای مدیدی است که روسها ظاهراً هیچگونه مخالفتی با صدور کالاهای قاچاق و غیره قانونی نداشتند. ولی از سال گذشته وضعیت تغییر کرده است. روسها دستور دادند فرد دست راست و بسیار برای ماهر اسد را بخاطر معاملات با موارد مخدر توقیف کنند. یک ژنرال ارتشی و یک عضو مافیا آنان خنثی کردند. این دو شخص، طوریکه ماهر خود اذعان کرد، جزء مهمترین افراد نزدیک به او بودند.

ماهر اسد برادر رئیس جمهور به اندازه ای از این عمل روسها خشمگین و عصبانی شد که در وسط یک حمله نظامی به ایدلیب، تمامی نفرات نظامی تحت فرمان خویش را از حمله منصرف کرد و عقب کشید.

این عمل ماهر برای مسکو خیلی گران تمام شد. علاوه بر آن ماهر اعلام کرد که در آینده دیگر نمیخواهد ارزهای حاصل از لشکر چهارم تحت فرماندهی خویش را به بانک مرکزی واریز کند. با این اعمال او عدم تفاهم خویش با دخالتهای روسیه را آشکار کرد. او معتقد بود که چرا ارتش به ناگهان دیگر نباید جزء بخشی از بنگاه بزرگ معاملاتی مواد مخدر باشد؟

مسکو اصولاً مخالف این امور نیست که زیر دستان او در کشور روسیه مخالفین را شکنجه کنند، به قتل رسانند و یا دست به معاملات غیره قانونی زنند. البته تا زمانیکه به مافوق خویش وفادار بمانند. ولی اگر دیکتاتوری قدر مراحم رهبری در مسکو را ندانست و خواست مانع برنامه های کرمل گردد، این امری دیگر و نا بخشیدنی است.

ظاهراً روسیه در حال حاضر در نظر دارد، سه قاچاقچی دولتی که یکی رامی مخلوف، دیگری ماهر اسد و سومی حزب الله و ارباب آنها قاچاقچیان در تهران را خنثی کند و کنار گذارد. بطور مرتب لو رفتن محموله های مواد مخدر در این اواخر نشانگر این امر است که بنابر نظر عضو خانواده الیگارشی در دمشق:

« روسها میخواهند معاملات قاچاق مواد مخدر ایرانیها را درهم شکنند. اگر سروکله مأموران گمرک هر بار بهنگام ورود کشتی با محموله های مواد مخدر در بندرها پیدا میشود، و یا حتی بر روی آبهای دریا به کشتی هجوم میآورند و بارهای آنرا کنترل میکنند، اینها همه یک اتفاق نیست. »

در واقع آنچه در میان نظامیان سوریه ای این اواخر گوش به گوش میچرخد، اینست که « روسها دیگر وقت زیادی ندارند. » آنچه برای مسکو اهمیت دارد، اینستکه در آینده چه کسی باید در سوریه حکومت کند؟

« آنها در این اندیشه بسر میبرند که اسد را رها کنند. ولی هنوز بدرستی نمیدانند، چگونه. » برای مثال نظر تحلیلگر بنگاه خبری دولتی در مسکو، تاس، این است: « بشار اسد نه تنها در امر حکومت کردن ناتوان است، بلکه دارد مسکو را در سناریویی همانند افغانستان فرو می غلطاند.»

در روابط و تناسبات جهانی قدرت دارد یک چیزهایی جابجا میشود، که سرنوشت بشار اسد به آنها وابسته است. اسرائیل از ماه آپریل تا به حال شش بار به قرارگاههای ایرانیان در سوریه حمله هوائی کرده است، ظاهراً با چراغ سبز مسکو. موشکهای ضد هوائی اس 300 و اس 400 که نظامیهای روسی از آن استفاده میکنند، یعنی ضد هوائی مدرن سوریه، حتی یک موشک هم به طرف پرواز های متوالی جت های اسرائیل شلیک نکرده است.

مأمور و نمایند واشنگتن در امور سوریه، جیمز جفری، در مذاکره ای کوتاه و سربسته در وزارت خارجه ایالات متحده گفته است: « بیرون آوردن روسیه از سوریه هرگز جزء اهداف ما نبوده است. »

در روزنامه ای که با اجازه و اطلاع قصر اسد، مجاز است علیه همپیمانان سوریه مطلب بنویسد، آمده است: اگر مسکو اسد را بیشتر تحت فشار قرار دهد، این امر سبب خواهد گشت، جنگی علیه « روسیه اشغالگر » شعله ور گردد. این جنگ « نام پوتین را برای همیشه از تاریخ روسیه پاک خواهد کرد. »

در دایره خانواده اسد نیز ماهر اسد با دستپاچگی خاصی میخواهد از پسر خاله و همکار قاچاقچی خویش، رامی مخلوف، فاصله گیرد.