ابوالحسن بنی صدر: بله. مصاحبه هم کردم. ما الان همینجوری داریم با هم داریم گفتگو می ‌کنیم، بسیاری از ایران به من می ‌نویسند که شما با بی بی سی و صدای امریکا، چرا مصاحبه نمی ‌کنی؟ من می ‌گویم، بابا، من نیستم که مصاحبه نمی کنم، آن طرف است که نمی‌ خواهد با من مصاحبه بکند. یعنی می خواهد از من بَزَک بسازد، بعنوان اینکه ما با او هم گفتگو می ‌کنیم، آن خزئبلات و ضد اطلاعات را به خورد شما مردم ایران بدهد. این ها هر بار با من مصاحبه می کنند، یکی، دو جمله را می گیرند، بقیه را … می کنند. خوب با دختر من. جان مردم توی کار بود. جانش را مایه گذاشته، رفته از نزدیک بیمار، نترسیده که خودش هم مبتلا بشود و بمیرد، یک روشی را پیدا کرده، می گوید، اینجوری درمان می شود. آورده به من می گوید که بی بی سی به او مراجعه کرده، مصاحبه کند. گفتم، من تحریم کردم، ربطی به شما ندارد، اینجا هم پای جان مردم در میان است. شما می ‌توانی بپذیری، تصمیم را شما می‌ گیری، به من ربط ندارد. او هم [مصاحبه را] پذیرفت. حالا آقا آمده مصاحبه می ‌کند، از همه چیز می ‌پرسد، غیر از این درمان. تازه خود او مجبورش می‌ کند، می‌ گوید، آقا، صبر کنید درمان را توضیح بدهم. این بی بی سی است. شما چرا اصرار دارید، من با یک بوق هایی که می دانم در خلاف استقلال و آزادی و حقوق شما مردم ایران عمل می کنند، [مصاحبه کنم]؟ بجای اینکه از من بخواهی، با آ‌نها مصاحبه کنم که سرکار بشنوی، خوب، این ‌هایی که دارند زحمت می کشند، کار می ‌کنند، از حاصل کارشان، یک برنامه ‌ای برای شما تنظیم می‌ کنند که هفته ‌ای یک دفعه شما بشنوید، خوب، شما زحمت بکش، این را پخش کن. چرا خودت به خودت این زحمت را نمی‌ دهی، به من فشار می ‌آوری که برو با این ‌ها مصاحبه کن؟ می ‌گویم، مصاحبه نمی ‌کنند. طرف می ‌نویسد، آ‌نها مصاحبه نمی ‌کنند، چرا با رادیو فرانسه مصاحبه نمی ‌کنی؟ آقا جان، من آنها را تحریم نکردم، بی بی سی را تحریم کردم. صدای آمریکا را هم گفتم تا آقای ترامپ هست، تحریم می ‌‎کنم، گفتم، به لحاظ سیاستِ ضدِ شما مردم ایران، مصاحبه نمی کنم. ولی نگفتم با صدای فرانسه یا با آلمان مصاحبه نمی ‌کنم. آ‌نها به من مراجعه نکردند که من مصاحبه بکنم. ولی شما از خودت سلب مسئولیت نکن. آزاد، مستقل می شود، مسئول. مسئولیت را نخواهی بپذیری، یعنی از استقلال و آزادی غافلی، نداری. برو آنچه را که داری، از آن غافل نشو. استقلال و آزادی، حق ذاتی حیات هر انسان است. به این ‌ها اگر عمل بکنی، به استقلال و آزادی، مسئولیت شناس می‌ شوی. آنوقت مسئولیت شناس که شدی، می ‌فهمی که خوب، تنها بنی صدر که نیست، او می ‌گوید، شما اقلاً زحمت بکش، وقتی می ‌شنوی به دیگری منتقل کن. آنوقت سراسر ایران مطلع می شوند. رادیو بازارِ دوران انقلاب، مگر غیر از این بود؟ آن دورانی که من رئیس جمهور بودم، همین بساط سانسور بود. آن ها، رادیو و تلویزیون را داشتند، نمازهای جمعه را داشتند، هر روز هم این ها کارشان تبلیغ بر ضد رئیس جمهور بود. 

 

جهانگیر گلزار: یک درصد امکانات امروز هم وجود نداشت.  

 

ابوالحسن بنی صدر: من فقط روزنامۀ انقلاب اسلامی و کارنامه را داشتم، همین. ولی آن نسل، … اولاً، تیراژ روزنامه به ۴۰۰ هزار رسید، دیگر آن طرف [چاپخانۀ روزنامه اطلاعات] دیگر قبول نمی‌ کرد که بیشتر چاپ کند. تازه برای خرید روزنامه صف می ‌بستند. اشخاصی که می ‌خواندند، به روزنامه فروش بر می‌ گرداندند که به دیگری بفروشد. در واقع دستکم، روزانه ۸۰۰ هزار تیراژ پیدا کرده بود، و جامعه هم پخش می کرد. که آقای بهشتی ناله اش از این رادیو بازار در آمده بود. رادیو بازار این بود. خوب، همین امروز هم شما می توانید این را داشته باشید. خوب، در آن شرایط که ما دست مان از همه جا کوتاه است و وسیله ‌ای که داریم، همین کارنامه است، و با آن باید با نسل آن روز صحبت بکنیم، باید تجربه ها را منتقل کنیم، دیگر. می ‌گوییم، آقا شما انقلاب کردید، مثلاً فرانسوی‌ ها هم انقلاب کردند، بعدش شد [امپراطوری] ناپلئون بناپارت، این بلاها را سر آن انقلاب در آورد. بله، جامعۀ فرانسوی را کشاند به جنگ ‌های پایان ناپذیر، عاقبت هم شکست شد، در جزیره سنت هلن هم از دنیا رفت. آنجا، او یک نکتۀ مهمی را متوجه شد، اینجا درس به آقای خمینی است. چون ایشان [ناپلئون بناپارت] از اشراف که نبود، از تودۀ مردم بود، دیگر. بعد دیگر خیلی از خود بیگانه شده بود، حتی وقتی بعد جنگ، بعد شکست در واترلو آمد، تودۀ مردم آمدند جلوی کاخ، فریاد زنده باد امپراطوری سر می دادند، می ‌گفتند استعفا نده، ولی به خودش این را نمی ‌قبولاند که وفای این مردمی که محرومند، سربازها به او دادند، در جنگ ها برای او جنگیدند، زیباست. آن‌ هایی که امپراطوری ایشان در خدمت منافع این‌ ها بود، به محضی که دیدند این آقا کارش تمام است، با آن طرف ساختند، یعنی به قشون آن طرف گفتند تشریف بیاورید پاریس. می ‌گوید، در سنت هلن متوجه شده که  کاش خود را می‌ کردم زبان آن مردمی که صفا داشتند، وفا داشتند، دوستی می‌ فهمیدند. این درس به آقای خمینی است. این، الان درس برای همه ما و شما ها هم هست. آن مردمی که با منافع خو می ‌کنند، با حقوق قطع رابطه می‌ کنند، اصلاً از حقوق شان غافل می ‌شوند، آ‌نها وفا و صفا حالی شان نیست. برای منفعت سر شما را هم می ‌بُرند. آنهایی که نه، با منافع خو نمی‌ کنند، انسانیت شان سر جایش است، اگر وجدان به حقوق هم پیدا بکنند، انسان ‌های بسیار با ثبات می شوند، حق دوستی را بجا می ‌آورند. آنها قیمت دارند. ما به آنها وفا کردیم. به این جهت است که می‌ گوییم، ما پیروزیم، کودتاچی‌ ها شکست خوردند. تنها در مورد کتاب ناپلئون نیست که این درس دارم آن زمان می‌ گویم، در کتاب ‌های دیگر هم که می‌ خوانم، این درس را می ‌گویم، مثلا اینکه آقای استالین، … . نمی دانم چقدر وقت داریم، ولی این مسألۀ مهمی است: مسئله رابطۀ فکر راهنما، حالا یا دین باشد یا ایدئولوژی، با قدرت، خاص ایران که نیست، پدیدۀ جهانی است. قدرت کارش این است که دین را به استخدام خود در می ‌آورد. چون محتاجِ توجیه است. باید خودش را توجیه کند، آنچه که می ‌شود را باید بگوید موجه است، باید بشود. این را باید از طریق فکر راهنما بقبولاند. این است که استخدام می ‌کند. برای اینکه استخدام بکند، خوب با آن [دین یا ایدئولوژی] سازگاری ندارد، از خود بیگانه‌ اش می‌ کند. یک چیزی را بر می‌ دارد، یک چیز دیگری را جایش می ‌گذارد. در کتاب مربوط به استالین و کمونیزم و “انقلاب اکتبر”، که آن زمان انقلاب نمی ‌دانستیم، حالا هم نمی ‌دانیم، به یک اعتباری بود، به یک اعتباری نبود. آقای لنین گفته بود که مهم نیست کی انقلاب می کند، مهم این است، کی انقلاب را تصرف می ‌کند. حالا این ها تصرف کردند. لنین ۳ تا دخل تصرف کرد. در اندیشه مارکس، ۳ تا، ٣ بار آنرا از خود بیگانه کرد. مارکس می‌ گوید که جامعۀ بورژوازی و سرمایه ‌داری باید رشدش را بکند، آن قالب، که مالکیت خصوصی است، آن محتوا، که نیروی عظیم کارگری است، را نتواند تحمل کند، محتوا بزند این قالب را متلاشی کند و بشود دیکتاتوری پرولتاریا که کارش حذف نیست، این است که هم خود را بعنوان کارگر از خود بیگانگی رها کند که کارش را می ‌فروشد، هم بورژا را از بورژوا بودن، استثماری بودن، رها کند و انسان بشود. آقای لنین آمد گفت، تا جامعه روسی بخواهد تا آن وقت صبر بکند، چند نسل طول می کشد، به آقای لنین وفا نمی ‌کرد. پس آمد گفت که نه، می ‌شود مراحل را حذف کرد، درز گرفت. می شود قبل از اینکه جامعۀ سرمایه داری رشدش را بکند– آخوندها می‌ گویند طی عصر، چشمت را ببند، یک صلوات بفرست، الان نیت کن، می خواهی، آنور دنیا باشی، هُپ، آنور دنیا می‌ شوی- [میان بُر زد]. این یکی از کارهای [از خود بیگانه کردن] بود. پس، ١- “انقلاب روسیه” که اصلاً جامعۀ صنعتی هم نشده، چه برسد به اینکه رشدِ سرمایه ‌داری کرده باشد،  شدنی نبود. ۲- انقلاب را باید کارگر بکند، محتوا را [متلاشی کند]، مثل جوجه ای که باید [پوستۀ تخم] را بزند، بشکند، بیاید بیرون. کارگر هم که در روسیه نیست که طبقۀ کارگر به آن بزرگی پیدا کند که قالب آنرا نتواند تحمل کند! همچین چیزی نبود. آمد گفت که حزب تراز نو طبقۀ کارگر، پیش آهنگ طبقۀ کارگر، می ‌تواند در این کار، جانشین این طبقه بشود. خوب، وقتی کارگر نیست، حزب اش از کجا می‌ آید؟ گفت آن روشنفکران بورژوازی خائن به طبقۀ بورژوا، می ‌توانند حزب طبقۀ کارگر را تشکیل بدهند.