نویسندگان گزارش: Georg Fahrion; Laura Höflinger
مترجم: علی شفیعی
میانمار: پس از کودتای نظامیان در میانمار، این کشور تهدید به بازگشت به دوران سیاه استبداد میشود. خانم آنگ سان سوکی، برنده جایزه نوبل صلح، محکوم به حصر خانگی گشته است. فعالان سیاسی در گروههای زیرزمینی قیام علیه نظامیان مستبد را برنامه ریزی میکنند.
خانم سوکی که در سال 1991 برنده جایزه نوبل صلح گردید، تیتر یکی از معروفترین مقاله های او « رهائی از ترس » بود. خانم سوکی در اولین سخنرانی تلویزیونی خود در سال 2012 اینطور گفت:
« مردم سالاری بدون حقوق انسان و رهائی از ترس نه میتواند استقرار یابد و نه رشد کند.» (برجسته کردن کلمات و جمله ها همه جا از مترجم است.) این روزها اگر از مردم میانمار در مورد امید به آینده سئوال کنید، جواب آنها همین کلمات خانم سوکی خواهند بود.
در این روزهای آغاز کودتای نظامی تحول کشور در جهت بازگشت به دوران سیاه استبداد است. مدت چند سالی مردم میانمار توانستند به مقدار کمی مزه خوش گوار آزادی را بچشد. از آغاز هفته گذشته دوباره ترس به این جامعه برگشته است.
در حالیکه همه چیز با شادی و امید آغاز یافته بود. پس از نیم قرن دیکتاتوری نظامیان مستبد حاکم بر کشور کنار رفتند. در اولین انتخاب آزاد وقتی که روند جامعه باز شروع شد، حزب متعلق به خانم سوکی، اتحاد ملی برای مردم سالاری (NLD) در سال 2015 اکثریت آراء مردم میانمار را بدست آورد. سانسور ها کمتر شدند، زندانیان سیاسی آزاد گشتند، تبعیدیان و مهاجرین به وطن خویش بازگشتند و همراه با اینها سرمایه گذاری ها در اقتصاد کشور انجام میگرفتند.
اما ژنرال های حاکم در گذشته، در ظاهر دست از قدرت کشیدند. در یکی از گردهمائی ها که نظامیان خود برپا کرده بودند، قانون اساسی نوشتند که در آن مهار وزارتخانه های مهم و کلیدی در اختیار نظامیان قرار گرفت، طوریکه آنها کنترل بر ارتش، پلیس، سازمان امنیت و علاوه بر اینها اختیار تغییر در قانون اساسی را داشتند.
نظامیان بالا رتبه ردیف اول ارتش از سیاست کنار کشیدند ـ و از گشایش کشور بسوی غرب و رها گشتن از تحریم ها علیه دولت سود بسیار بردند. ظاهراً برآورد آنان این بود که حزب خانم سوکی قادر نخواهد گشت، انتظارات مردم برای زندگی بهتر را عملی کند. در اینصورت آن جذابیت که برای مردم دارد را از دست خواهد داد.
ولی استراتژی ژنرالها یک نقطه ضعف بزرگ داشت: خانم سوکی زنی است که استقامت افسانه ای دارد. او نخواهد گذاشت خیلی ساده او عقب زنند. پس از پیروزی در انتخابات سال 2015 او یکی از معتمد ین خود را به مقام ریاست جمهوری بکار گمارد و خودش یک مقام پرقدرت با عنوان « مشاور دولت » را به عهده گرفت و آنرا بلافاصله با گزینش در وزارت خارجه پوشش داد. با وجود آنکه او بالاترین مقام را در دولت نداشت، ولی قویترین زن در کشور بود.
محبوبیت خانم سوکی 75 ساله نزد مردم میانمار تا هم اکنون پابرجا باقی مانده است. در این محبوبیت نه عدم پیروزی حزب او در حل مشکلات جامعه، و نه کشتار مردم روحینگیا خدشه ای وارد نکرد.
صدها هزار از افراد اقلیت مسلمان روحینگیا از ترس هجوم نظامیان از میانمار گریختند و به کشور بنگلادش پناه بردند. هزاران نفر از آنان در اثر این هجوم جان خویش را از دست دادند. خانم سوکی فرمان نظامی در این مورد که خانه های ساکنین روحینگیا را به آتش کشند، صادر نکرده بود. ولی این جنایت وقیح را توجیه کرد.
رفتار او در این مورد از جنبه بین المللی بشدت مورد انتقاد و سرزنش واقع گردید. ولی در سیاست داخلی این کشور به سود او تمام شد. زیرا بخش بزرگی از مردم میانمار موافق با طرد و بیرون راندن اقلیت مسلمان روحینگیا بودند. برای بسیاری از مردم این کشور این اقلیت مهاجرین غیره قانونی بودند. در اینصورت هم نظامیان و هم تندروهای مذهبی بودیست به این برداشت غلط دامن میزدند.
در انتخابات ماه نوامبر سال گذشته حزب سوکی بیشتر از گذشته نیز رأی آورد. مخالف قدرتمند او، فرمانده کل ارتش، مین آنگ هلاینگ، با نگرانی تمام شاهد این جریان بود. نظامیان انگ تقلب در انتخابات را به این حزب زدند و آنان بلافاصله این تهمت را رد کردند.
در حال حاضر در میانمار یک حالت فوق العاده نظامی به مدت یک سال برقرار گشته است. از زمان کودتا سربازان همراه با خودروهای ارتشی در مهمترین نقاط شهرهای بزرگ کشور مستقر شده اند. بنابر گزارشات شاهدان عینی چماقدار های جانبدار کودتا در خیابانها در حرکت هستند و هواداران حزب اتحاد ملی برای مردم سالاری را کتک میزنند.
ولی بهنگام تاریک شدن هوا بسیاری از شهروندان میانمار شمع روشن میکنند و در مقابل پنجره های خانه خود قرار میدهند. از ساعت 20 در همه شهرهای بزرگ سروصدای زیادی بلند میشود. مردم شهر بمثابه اعتراض به کودتا برروی قابلمه ها و سطلها میکوبند و ماشین ها در خیابان بوق میزنند.
شهروندان میانمار بر روی بالکن خانه های خویش می ایستند و همراه با هم سرود انقلابی میخوانند: یکی از سرود های آنان اینست: « تا پایان این دنیا ما نمیتوانیم آرام گیریم. تاریخ خود را ما با خون خویش مینویسیم.» علاوه بر اینها هزار متخصص درمان پزشکی در بیش از 70 بیمارستان در تمامی کشور دست به اعتصاب زدند.
در سطح جهان نیز نسبت به کودتا در میانمار واکنشهای کاملا روشنی نشان داده شدند. رئیس جمهور آمریکا، جو بایدن، صحبت از « ضربه ای مستقیم به مردم سالاری و دولت قانونی در کشور میانمار » زد. اتحادیه اروپا خواستار آزادی سیاستمداران توقیف گشته شد. در مورد مجازاتها علیه کودتاچیان در حال تأمل هستند. این امکان وجود دارد که بروکسل امتیازهای داد و ستد با میانمار را لغو کند. این امر نیز قابل تأمل است، طوریکه سازمان نگاهبان حقوق بشر خواستار آن است، مجازات علیه یکایک ژنرالها تعیین شوند.
ولی مشکل اینجاست که مجازاتها که از جانب اروپا و آمریکا علیه کودتا گران میانمار تصویب گردند، بر آنان تأثیر کمی خواهد گذارد. زیرا آن طور که سفیر اسبق آلمان در میانمار میگوید: « اکثر حاکمان در میانمار پولهای خود را نه به غرب، بلکه به کشورهای آسیایی برده و در آنجا ذخیره کرده اند. در اینصورت سودی ندارد اگر علیه این افراد مجازات برقرار گردند. »
علاوه بر این کشور چین بزرگترین شریک معاملات با میانمار است. اولین موضع پکن در مورد کودتا سکوت بود. خبرگزاری دولتی چین نیز کودتای نظامی را اصلاً « تجدید کابینه وزیران » در میانمار خواند. در ملاقاتی هم که در شورای امنیت سازمان ملل صورت گرفت، بی نتیجه ماند. زیرا روسیه و چین حاضر نبودند یک موضع مشترک در این مورد گرفته شود.
نان لین 25 ساله، دانشجوی علوم سیاسی و یکی از سازمان دهندگان مقاومت در برابر کودتاچیان میگوید: « اگر بگویم که من ترسی ندارم، دروغ گفته ام. اگر در زمان کنونی مرا دستگیر کنند، طبیعی است که اینبار بسیار بدتر از گذشته با ما رفتار خواهند کرد. » او میگوید، گروهی که او عضو آن است، در کار برنامه ریزی برای تظاهرات اعتراضی در یک عملیات صلح آمیز است. او معتقد است: « اگر ملیون ها انسان به خیابان ها جهت اعتراض به کودتا بیایند، نظامیان دیگر قادر نیستند مردم را مهار و کنترل کنند.