مرتضی افقه استاد اقتصاد توسعه، با رد ادعای دستاوردهای بزرگ اقتصادی دولت که توسط روزنامه ایران و خبرگزاری ایرنا مطرح شده، افتخار به کاهش دو سه درصدی تورم را شرم‌آور خواند و تغییرات گسترده در دولت را شاهدی بر ناآشنایی رئیس‌جمهور با حوزه اجرایی دانست.
افقه در پاسخ به پرسش خبرنگار انصاف نیوز در مورد صحت گزارش‌های منتشر شده در رسانه‌های نزدیک به دولت در مورد دستاوردهای بزرگ اقتصادی تیم ابراهیم رئیسی گفت: به نظر من خبرگزاری و روزنامه دولت مجبور هستند برای حفظ هواداران باقی‌مانده‌شان به دستاوردهای کوچک دولت در حوزه اقتصاد افتخار کنند.
او به رقابت‌های انتخابات ریاست‌جمهوری در بهار ۱۴۰۰ اشاره کرد و افزود: آقای رئیسی قاطعانه شعار می‌داد که ظرف یکی دو سال چنین و چنان می‌کنم، یک میلیون مسکن می‌سازم، بی‌کاری را کاهش می‌دهم، تورم را کنترل و بعد تک‌رقمی می‌کنم و… الان بعد از دو سال، دو سه درصد تورم را کاهش داده‌اند و از ۴۰ و چند درصد آن را به ۴۰ درصد رسانده‌اند که باز هم نرخ تورم بسیار بالا و آزاردهنده‌ای است. این رقم تورم یعنی مردم هم‌چنان سفره‌های خالی‌تری دارند. در این شرایط کنترل تورم و نقدینگی در حد یکی دو درصد اصلا قابل افتخار نیست.
دانش‌آموخته اقتصاد توسعه در دانشگاه بیرمنگام، فراز مهمی از ادعاهای رئیس دولت کنونی و تیم تبلیغاتی‌اش درباره بی‌اثر بودن تحریم‌ها را یادآوری کرد و افزود: آقایانی که معتقد بودند تحریم فقط ۲۰ درصد در مشکلات اقتصادی کشور سهم دارد، اکنون باید متوجه شده باشند که وزن تحریم‌ها در بروز مشکلات بیشتر از ۸۰ درصد است.
مرتضی افقه گفت: من معتقدم این کاهش اگر درست هم باشد، قابل افتخار نیست چون تراکم تورم جان مردم را به لب‌شان رسانده است. بنابراین بعد از چند سال که تورم چند درصد کاهش یافته، نباید ذوق‌زده شد. تاکید می‌کنم که با آن شعارها، اصرار به دستاورهای بزرگ و افتخار به آن شرم‌آور است.
او در ارزیابی تاثیر ستاد دولت بر پیش‌برد سیاست‌های اقتصادی گفت: مشکلات موجود کشور عمدتا نمود اقتصادی دارند؛ مانند تورم و بی‌کاری، توقف سرمایه‌گذاری و رشد و غیره اما ریشه‌های غیراقتصادی دارند. مشکلات ما در نظام ارزشی حاکم بر کشور ریشه دارد.
مرتضی افقه نظام ارزشی حاکم بر کشور را نگاه حکم‌رانان به مقولات مختلف معرفی کرد و ادامه داد: برای تصمیم‌گیران و تصمیم‌سازان ما معیشت و رفاه شهروندان در اولویت اول و دوم و حتی چندم قرار ندارد. اولویت‌ها عمدتا ایدئولوژیک و سیاسی هستند. از منظر ایدئولوژیک نیز از مجموع آموزه‌های دینی، فقط یک نگاه فقهی به مسائل به رسمیت شناخته می‌شود و بنابراین تمام ارکان کشور اولویت‌هایی غیر از معیشت و رفاه مردم دارند.
عضو هیات علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه اهواز به نظام انتخاب و انتصاب کارگزاران حکومتی اشاره کرد و گفت: در این نظام تنها به شایستگی‌های فقهی و سیاسی توجه می‌شود و شایستگی‌های توسعه‌ای اصلا ملاک انتخاب نیست. طبیعی است که ذیل آن نظام ارزشی و این سیستم مدیریت و اجرا، خیلی نباید انتظار داشت که در مسیر توسعه حرکت کرد یا مشکلات معیشتی مردم حل شود.
افقه گفت: دولت هم یکی از اجزای این ساختار ضدتولیدی و ضد توسعه‌ای است و خیلی نمی‌توان از آن انتظار عملکرد متفاوتی داشت. در واقع بهترین دولت هم در این ساختار نمی‌تواند کشور را به ریل توسعه بیاندازد و ارزیابی من این است که یک دولت قوی حداکثر تا ۳۰ درصد می‌تواند مشکلات کشور را حل و فصل کند.
او ادامه داد: در این شرایط سخت که مسائل کشور به نوعی پیچیده‌تر از زمان جنگ شده است، آقایان یکی از ضعیف‌ترین دولت‌های ایران را مستقر کرده‌اند و دولت هم بی‌تجربه‌ترین و کم‌دانش‌ترین چهره‌ها را به مدیریت‌های اقتصادی گمارده است.
مرتضی افقه حجم تغییرات در تیم اقتصادی دولت در دو سال ابتدایی عمرش را بی‌سابقه خواند و گفت: در شرایط عادی هم بی‌ثباتی مدیریتی به روند امور و در نهایت معیشت مردم لطمه می‌زند، چه برسد به شرایطی که اکنون بر کشور حاکم است.
این متخصص توسعه گفت: برای حل مسائل کشور اراده‌ای فراتر از دولت نیاز است اما این نافی مسئولیت‌ها و تاثیرگذاری کیفیت دولت بر زندگی مردم نیست و اگر توان علمی و اجرایی در نظام اجرایی کشور وجود داشته باشد، بخشی از فشارها از گرده مردم برداشته می‌شود.
خبرنگار انصاف نیوز از این اقتصاددان پرسید: آیا رئیس‌جمهور به عنوان یک هماهنگ‌کننده و مدیر ارشد، به دانش اقتصاد یا تجربه اداره بنگاه نیاز دارد تا بتواند مسائل کشور را حل کند؟ افقه پاسخ داد: در همه کشورها، مدیریت‌های ارشدی وجود دارد که حوزه کاری و نظارتی وسیعی دارند و طبیعتا انتظار نمی‌رود که همه مدیران در همه زمینه‌ها متخصص و صاحب‌نظر باشند اما یک رئیس‌جمهور باید حداقل ساختارهای بروکراسی و اجرایی را بشناسد. بنده با دو سال سابقه مدیریتی در استانداری خوزستان می‌دانم که از صدور دستور تا اجرای دستور فرسنگ‌ها فاصله است. اگر این تجربه را نداشتم، حتما شکل دیگری دستور می‌دادم و بعد هم انتظار می‌کشیدم آن دستور اجرا شود.
او ادامه داد: آقای رئیسی تجربه و آشنایی کافی با بروکراسی و نظام ضدتولیدی شکل‌گرفته در کشور ندارد. بنابراین ما انتظار نداریم او در همه حوزه‌ها متخصص باشد اما هوش و ذکاوت و تجربه می‌توانست به او کمک کند که در برابر گزارش‌های خلاف واقع مقاومت کند یا متوجه شود که چرا دستورات اداری در سیستم بروکراسی کشور جلو نمی‌رود و…
دکتر مرتضی افقه در پایان گفت: تیمی که آقای رئیس‌جمهور برای حوزه اقتصاد انتخاب کرده است و واگذاری بخش اقتصادی دولت به معاون اول، همگی نشان می‌دهد که چرا اصرار داشتیم آقای رئیسی نظام اجرایی را نمی‌شناسد و نمی‌تواند موفق عمل کند.