انقلاب اسلامی در هجرت: دو روزنامه فرانسوی لوموند و فیگارو بتاریخ ۱۱ مارس مطالبی در باره بخطر افتادن امنیت غذائی و خطر قحطی ناشی از جنگ در اوکراین نوشته اند که ترجمه بخش بزرگی از دو مقاله در زیر می آید:

به دلیل عواقب جنگ در اوکراین، بین ۸ تا ۱۳ میلیون نفر از گرسنگی در جهان رنج خواهند برد، به ویژه در آسیا-اقیانوسیه، در جنوب صحرای آفریقا، در خاورمیانه و در شمال آفریقا. این پیش بینی ها برگرفته از کار منتشر شده در روز جمعه ۱۱ مارس توسط سازمان خواربار و کشاورزی سازمان ملل متحد (فائو) است که تأثیر احتمالی تهاجم روسیه به اوکراین بر گرسنگی جهان را ارزیابی کرده است. اوکراین و روسیه از جمله صادرکنندگان عمده گندم، ذرت، جو، کلزا و آفتابگردان در جهان هستند و مجموعا بیش از یک سوم صادرات غلات جهان را به خود اختصاص می دهند.

۲۶ کشور عمدتاً در آفریقا، خاورمیانه و آسیا بیش از ۵۰ درصد برای واردات گندم به این دو کشور وابسته هستند. برای مثال لبنان که ۸۰ درصد گندم خود را از اوکراین وارد می‌کند و تنها چند هفته از این غلات ذخایر دارد. ملتی که ماه ها به دلیل تورم بی سابقه تضعیف شده، پیامدهای مستقیم جنگ را می پردازد: این کشور، پنجشنبه، ۱۰ مارس، تصمیم گرفت قیمت نان را افزایش دهد.

تهاجم روسیه زمانی رخ داد که اوکراین تازه فصل کشاورزی خود را آغاز کرده بود. پیشروی نیروهای روسی و بمباران ها، بنادر اوکراین را به طور کامل تعطیل کرده است و بزرگترین ابهام در مورد ظرفیت برداشت در چند ماه گذشته حاکم است. فائو پیش بینی می کند که صادرات غلات روسیه بر اساس زیرساخت هایی است که از نظر تئوری مسدود نشده اند ولی باید به شدت تحت تأثیر تحریم های بین المللی قرار خواهند گرفت.

آرتور پورتیه، تحلیلگر شرکت آگریتل، می گوید: «در اوکراین بین پایان فوریه تا پایان ژوئن ۶ میلیون تن گندم برای صادرات باقی مانده بود که باید جایگزین شود». ناگفته نماند که بخش بزرگی از ۸ میلیون تن گندم روسیه که این کشور قصد داشت در این مدت صادر کند نیز به خطر افتاده است. هلن دوفلوت، تحلیلگر بازار غلات در شرکت Tallage می گوید: “ما پیش بینی صادرات گندم خود را از پایان فوریه تا پایان ژوئن از اوکراین و روسیه ۱۰ میلیون تن کاهش داده ایم.”

مصر نیز خود را در مشکل می بیند، زیرا این کشور معمولاً یک میلیون تن گندم اوکراینی را در دوره فوریه تا ژوئن وارد می کند. الجزایر نیز در وضعیت حساسی قرار دارد، این کشور ” ۱,۵ میلیون تن گندم از دریای سیاه برای تحویل مارس تا آوریل خریداری کرده بود”. کشورهای دیگر، به ویژه فرانسه، برای جایگزینی حوضه روسیه و اوکراین در رقابت هستند. الجزایر دست بالا را دارد که قاهره ندارد: این کشور مغرب نفت صادر می کند. با به اوج قیمت رسیدن طلای سیاه (حدود ۱۲۰ دلار در هر بشکه)، دریافت ها به الجزایر توانایی مالی برای خرید گندم می دهد، حتی در زمان رکوردهای تاریخی قیمت گندم (حدود ۴۰۰ یورو بابت هر تن در بازار اروپا، پس از اوج ۴۵۰ یورو در روز دوشنبه).

هلن دوفلوت می گوید برخی از کشورهای جنوب صحرای آفریقا نیز باید با دقت مورد توجه قرار گیرند. زیرا اگر به گفته این تحلیلگر، در دسترس بودن سایر کشورهای صادرکننده (اروپا، هند، استرالیا و …) برای تامین نیازهای وارداتی شمال آفریقا، جنوب شرق آسیا و خاورمیانه کافی باشد، «از سوی دیگر، ما کاهش کمی تقاضا برای کشورهای جنوب صحرای آفریقا را پیش بینی می کنیم. به عبارت دیگر، ممکن است در این کشورها کمبود گندم وجود داشته باشد، به عنوان مثال در نیجریه، کامرون یا سنگال، به دلیل عرضه پایین جهانی و قیمت های بسیار بالا برای این اقتصادهای در حال توسعه.

نگرانی های جدی در مصر، چین، اندونزی، نیجریه، عربستان سعودی، تایلند وجود دارد. ترکیه، فیلیپین، برزیل و ژاپن نیز در صدر رده بندی واردکنندگان گندم قرار دارند.

تظاهرات گرسنگان در سال ۲۰۰۸ در چندین کشور، در اکثر کشورهای آفریقایی (مراکش، مصر، ساحل عاج، سنگال، بورکینافاسو، فیلیپین، اندونزی، هائیتی…) در واکنش به بالا رفتن قیمت غلات، صورت گرفت. امروز، “خطر ناآرامی اجتماعی در کشورهای واردکننده گندم وجود دارد. به گفته Sébastien Abis متخصص، عامل غذا به تنهایی نمی تواند باعث تظاهرات شود، حتی اگر “حیاتی” باشد. او می گوید که آنها می توانند خود را در کشورهایی تصور کنند که علاوه بر این، «از نظر سیاسی و اقتصادی در وضعیت خوبی نیستند و مثلاً در آنها، آزادی ها در سال های اخیر پیشرفت نکرده اند».

آرتور پورتیه با تاکید بر سطح پایین بورس جهانی، می گوید: ما برای همیشه بدون روسیه و اوکراین قادر نخواهیم بود خوراک جهان را تامین کنیم. برداشت بعدی در اوکراین هنوز باید انجام شود. سباستین ابیس می‌پرسد: «اگر اوکراین نتواند برداشت کند، چه کسی این کار را به دست خواهد گرفت؟» ژولین دنورماندی پاسخ می دهد اتحادیه اروپا. وزیر کشاورزی فرانسه روز سه شنبه گفت: “اروپا باید بیشتر تولید کند، زیرا باید “ماموریت تغذیه ای خود را به عهده بگیرد”.

بسته به مدت زمان جنگ، آژانس سازمان ملل انتظار دارد که شاخص قیمت مواد غذایی، که قیمت‌های چند ماده غذایی اساسی (غلات، شکر، گوشت، لبنیات و غیره) را در بازارهای بین‌المللی جمع‌آوری می‌کند، ۸ تا ۲۰ درصد افزایش یابد یعنی بالاتر از سطح فعلی که خیلی هم بالاست. این شاخص در پایان سال به ویژه به دلیل افزایش قیمت انرژی و پیامدهای همه‌گیری کووید-۱۹ نسبت به سال قبل ۳۰ درصد رشد داشته است. این ترکیب بی‌سابقه عوامل خطر در زمانی اتفاق می‌افتد که گرسنگی در جهان تقریباً از هر ده نفر یک نفر را تحت تأثیر قرار می‌دهد و یک سوم جمعیت بدون دسترسی منظم به غذای کافی، در ناامن غذایی هستند.

وزرای کشاورزی کشورهای عضو G7 – آلمان، کانادا، ایالات متحده، فرانسه، بریتانیا، ایتالیا، ژاپن – در نشست روز جمعه به درخواست آلمان، در یک بیانیه مشترک متعهد شدند که “از همه سیگنال‌ها و اقدامات محدود کننده صادرات که منجر به افزایش بیشتر قیمت شود اجتناب کنند. این نشست که رومن لشچنکو وزیر کشاورزی اوکراین، فائو، برنامه جهانی غذا (WFP) و سازمان همکاری اقتصادی و توسعه (OECD) نیز به آن دعوت شده بودند، اولین نشست رسمی بین المللی در مورد پیامدهای کشاورزی جنگ در اوکراین است. در همان زمان، امانوئل مکرون، رئیس جمهور فرانسه، در ورسای، نشست اروپایی را با دعوت به آماده سازی برای خطر “بی ثباتی غذایی” به پایان رساند.

کشورهای G7 در بیانیه خود در درجه اول بر لزوم تضمین امنیت غذایی برای اوکراینی ها و حمایت از تولید در این کشور تاکید می کنند. هفت وزیر که نسبت به رفتارهای سودجویانه که نوسان قیمت ها را تشدید می کند، هشدار دادند: «ما از همه کشورها می خواهیم که بازارهای کشاورزی خود را باز نگه دارند و اقدامات محدودکننده صادراتی غیرموجه انجام ندهند».

اولیویه دی شوتر، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر و فقر شدید، تحلیل می‌کند که این هشدار سیگنال مفیدی است که به بازارها داده می‌شود. دو عامل را باید در قیمت‌های سرسام‌آور کنونی متمایز کرد: مسدود شدن صادرات از بنادر دریای سیاه به دلیل جنگ، و واکنش بازارها که از محدودیت‌های صادراتی و ذخیره‌سازی هراس دارند. این عامل دوم اساساً روانی است. »

در نهایت، وزرای G7 می‌خواهند اقدامات به نفع امنیت غذایی «در چارچوب تعهدات اقلیمی و زیست‌ محیطی و برنامه توسعه پایدار» قرار گیرد. وزیر کشاورزی آلمان، جم اوزدمیر که بوم‌شناس است، مشتاق بود، که در بیانیه ای به چندین درخواست از سوی مقامات کشاورزی مبنی بر اینکه بتوانند از محدودیت‌های زیست‌محیطی خاص صرف‌نظر کنند [در مورد استفاده از محصولات بهداشتی گیاهی یا حتی تولید زمین] و از زمین ها برای کاشت بجای آیش استفاده شود پاسخ مثبت دهد.

اولیویه دی شوتر خاطرنشان می کند که به طور شگفت انگیزی، بیانیه G7 در مورد ارتباط بین قیمت انرژی و قیمت مواد غذایی ساکت است. با این حال، تولید کشاورزی به شدت به قیمت سوخت‌های فسیلی وابسته است: قبل از هر چیز برای تولید کودهای نیتروژنی [ساخته شده از گاز]، برای ماشین‌آلات کشاورزی، حمل‌ونقل و بالاخره فرآورده های کشاورزی قیمت انرژی موثر است. از نظر گزارشگر ویژه سازمان ملل، کاهش وابستگی کشاورزی به سوخت‌های فسیلی مستلزم تشویق روش‌های تولید زراعی و سازماندهی متفاوت بازارها با حمایت از بازارهای محلی است.

در مورد سازمان‌های غیردولتی توسعه، ما متأسفیم که نشست G7 فرصتی برای راه‌اندازی یک بسیج سیاسی بین‌المللی قوی‌تر نبود. والنتین بروچارد، افسر وکالت در CCFD-Terre solidaire، واکنش نشان می دهد: «خیلی خوب است که G7 در مورد خطر حدس و گمان هشدار می دهد، اما اینها فقط اعلامیه هستند. تعداد افرادی که فردا از ناامنی غذایی رنج خواهند برد به آنچه امروز در محل صورت می گیرد بستگی دارد. اکنون باید با کشورهای در معرض خطر جنوب بنشینیم و به آنها ظرفیت مقابله با این بحران را بدهیم.