منتشر شده در «گنجینه های مجموعه های باغ گیاه شناسی نوشاتل»
مجموعه مردم-گیاه شناسی: موضوع فرهنگ ۲۰۱۸
در دوران صفوی، قهوه خانه در ایران دایر شد. در دوران قاجار، چای از هند وارد ایران شد و جای قهوه را گرفت. قهوه خانه ها نام خود را حفظ کردند اما چای را جانشین قهوه کردند.
قهوه خانه ها برای آن پدید آمدند که از جمله، نقش پیدا کنند در غنا بخشیدن به وجدان ملی. در حقیقت، شاه نامه خوانی، در قهوه خانه ها، بدین خاطر رونق گرفت. از این رو در جنبشهای ایرانی، بخصوص سه جنبش بزرگ مشروطیت و ملی کردن صنعت نفت و انقلابی که نظام سلطنت را برانداخت، قهوه خانه ها نیز صاحب نقش بودند.
در حال حاضر، چای دومین نوشیدنی بعد از آب در ایران است. نوشابه ای است که مرزهای طبقاتی را درنوریده است. چرا که همه قشرهای جامعه ایران آن را می نوشند. در قشرهای متوسط به پائین، در وعده های غذائی و در فاصله آنها، چای نوشیده می شود. با آنکه دم کردن چای و صرف آن تفاوتهای اندک دارد، اما همگانی است و نوشابه ای است که در آغاز هر آشتی و آشنایی، نوشیده می شود و هر مجلس انسی با نوشیدن آن آغاز می شود. از این رو، نوشابه همبستگی و دوستی است.
مصرف سالانه ۱۳۵ هزار تن چای در ایران گویای کارکردهای سیاسی و فرهنگی و اقتصادی و اجتماعی آن است: هر فعالیتی یا با چایی شروع می شود (زندگانی روزانه) و یا چای از لوازم آن است. هر اجتماعی نیز با چایی آغاز می گیرد.
ابوالحسن بنی صدر
۴ ژانویه ۲۰۱۸
