وزارت بهداری دولت دکتر مصدق در حوزه های مختلف بهداشت و درمان موضوع پیشگیری، کنترل و ریشه کن کردن بیماری های مسری را در دستور کار داشت و در این زمینه با تمامی محدودیت ها و کمبودها تلاش می کرد. مردم نیز که این دولت را برآمده از خواست خود می دانستند و بر صداقت و راستگویی آن ایمان داشتند،در این راستا همگام و همراه دولت بودند.

بخشی از اقدامات وزارت بهداری دولت دکتر مصدق

برای کنترل بیماری سل:

اجباری شدن تلقیح واکسن ضد سل در سراسر کشور. روزنامه اطلاعات در شماره روز سه شنبه شانزدهم مهرماه (۱۳۳۰) در این زمینه نوشت: واکسن ب.ث.ژ یعنی مایه ای که برای پیشگیری از بیماری سل تلقیح می شود از بیست سال پیش در بسیاری از کشورهای جهان معمول شده است. سه سال پیش هنگامی که نخستین کنگره ب.ث.ژ در انستیتو پاستور پاریس منعقد شد، اولین اعلامیه ای که نمایندگان سی و پنج کشور شرکت کننده در کنگره برای محافل علمی و عمومی دنیا صادر کردند این بود که از بدو کشف این واکسن بطور متوالی متجاوز از ده میلیون نفر در سراسر دنیا بوسیله این واکسن تلقیح کرده اند. علاوه بر اینکه به هیچ یک از آنها کمترین صدمه ای نرسیده، نتایج سودمندی نیز متوجه بهداشت عمومی کشورهای مصرف کننده شده است. دولت ایران در این زمینه اقدامات لازم و موثری بوسیله نمایندگان خود به عمل آو ده و با جلب کمک و مساعدت سازمان بهداشت جهانی درنظر دارد در آتیه بسیار نزدیکی مقدمات انجام این امر مهم بهداشتی را فراهم آورد و در سراسر کشور شروع به اقدام کند.

برای پیشگیری ابتلا به آبله، مایه کوبی برای زیارت عتبات عالیات:

موضوع رعایت اصول بهداشتی و بیماری های واگیر در بحث زیارت اماکن مذهبی نیز از دیگر موضوعاتی بود که مورد توجه دولت قرار گرفته بود.از جمله دولت زائران عتبات عالیات را به مایه کوبی ملزم کرد. در اطلاعیه ای که به همین منظور در مطبوعات منتشر شده بود می خوانیم: چون کرارا مشاهده شده که بعضی از زائرین محترم در سنوات گذشته بدون انجام امر مایه کوبی و مقررات صحی بین المللی به عتبات عالیات عزیمت کرده و در خارج مبتلا به بیماری آبله شده اند اداره کل بهداشت وزارت بهداری لازم دانست خاطر زائرین محترم را مستحضر سازد که از تاریخ روز شنبه ششم مهرماه جاری پست های مایه کوبی مخصوص زائرین عتبات در نقاط مختلف شهر تهران که قبلا تذکر داده شده دائر کرده و همه روزه به استثناء ایام تعطیل از ساعت ۱۸ الی ۱۲ ظهر برای مایه کوبی زائرین محترم بطور رایگان آماده و مهیا شده و شایسته است به منظور حفظ بهداشت فردی و اجتماعی به یکی از پست های مایه کوبی مراجعه و خود را بر ضد آبله تلفیح و پس از ۴۸ ساعت از تاریخ تلقیح به همان بخش مایه کوبی مراجعه کرده پس از معاینه برگ گواهی بین المللی دریافت کنند.(روزنامه اطلاعات/سه شنبه دهم مهر ۱۳۳۰/صفحه پنج)

برای کنترل مالاریا

در سال ۱۳۳۰،بررسی آماری برنامه اصل چهارم ترومن در ایران نشان می داد که پنج میلیون نفر از هفده میلیون نفر جمعیت ایران به مالاریا مبتلا بودند و در برخی مناطق و شهرها و روستاها ابتلا به این بیماری به حدی زیاد بود که تا هشتاد و هشت درصد جمعیت ساکن را در برمی گرفت!در همین زمینه دولت از همکاری تشکیلات اصل چهارم برای کنترل مالاریا استفاده کرد.

منبع: فرشید خدادادیان؛ رئیس واحد پژوهش و تاریخ شفاهی مدیریت موزه ها و مرکز اسناد صنعت نفت

وزرای بهداشت دکتر مصدق:

محمدحسن لقمان‌ادهم (۱۲۶۳–۱۳۳۶) معروف به حکیم‌الدوله، دارای دکترا پزشکی از دانشگاه پاریس، یکی از بنیانگذاران مدارس نوین و همچنین پزشک احمدشاه بود. او سازندهٔ دبستان لقمانیه،سومین دبستان تبریز بود.

محمدعلی ملکی یزدی (۱۲۸۲ یزد – ۱۳۷۵) پزشک، استاد دانشگاه تهران. او از پیشگامان مبارزه با مالاریا در ایران شناخته می‌شود. در یازدهم مهر ۱۳۳۰ در کابینه اول دکتر مصدق جایگزین دکتر حکیم‌الدوله شد و سپس در کابینه دوم مصدق به جانشینی صبار فرمانفرمائیان به وزارت بهداری منصوب شد. ملکی در سال ۱۳۰۷، جزو نخستین سری دانشجویان اعزامی ایران به فرانسه بود. رشته پزشکی را دوباره در دانشگاه‌های بوردو و پاریس تحصیل کرد و در رشته پوست و بیماری‌های آمیزشی متخصص شد. دوره در مدرسه عالی مالاریاشناسی دانشکده پزشکی پاریس و مدرسه مالاریاشناسی رم را هم به پایان رساند و مدتی در بیمارستان سن لویی پاریس به کار پرداخت.

صبار فرمانفرمائیان (۲۳ تیر ۱۲۹۱–۲۹ اردیبهشت ۱۳۸۵) پزشک، وزیر بهداری در کابیه دوم دولت محمد مصدق. پس از کودتای ۲۸ مرداد صبار فرمانفرماییان ایران را ترک گفت و به ایتالیا رفت. در ایتالیا به استخدام سازمان بهداشت جهانی درآمد و در کشورهای آفریقایی و جنوب شرق آسیا مشغول اجرای برنامه‌های این سازمان در خصوص ریشه‌کنی شد. سازمان بهداشت جهانی او را از جمله هشت مالاریاشناس برتر جهان معرفی کرد. در سال ۱۳۵۰ تا سال ۱۳۵۶ ، فرمانفرمائیان رئیس انستیتو پاستور ایران بود.

از راست: دکتر بهروز برومند، دکتر صبار فرمانفرمایان، دهباشی و دکتر مصطفی پورتقوی