نفتکشهای «ناوگان ارواح» ایران از زمانی که محدودیتهای تحریمی غرب بر فروش نفت روسیه در دسامبر گذشته افزایش یافت و کرملین به اجرای تکنیکهای ایران برای دور زدن تحریمها روی آورد، به حمل نفت روسیه علاقه نشان می دهند.
طبق تحقیقات فایننشال تایمز، حداقل 16 کشتی که بخشی از شبکه «ناوگان ارواح» هستند که به ایران اجازه می دهد تحریم های ایالات متحده را دور بزند، در 2 ماه گذشته به حمل نفت خام روسیه روی آورده اند.قبل از افزایش این موج 2 ماهه جدید، تنها 9 نفتکش ایرانی در طول 9 ماه از آغاز جنگ اوکراین در فوریه 2022 ، در این مسیر مشغول بوده اند ولی اکنون تعداد آنها به 16 نفتکش رسیده است.
دلالان و مفسران کشتی گفتند که روسیه مالکان و اپراتورهای نفتکش را با نرخ های بالاجذب می کند، زیرا به دنبال حفظ منبع اصلی درآمدهای صادراتی خود در برابر تحریم های غرب مانند تعیین سقف قیمت برای نفت روسیه از سوی گروه هفت کشور صنعتی و اتحادیه اروپامی باشد. درآمد تخمینی صادرات نفت روسیه به میزان قابل توجهی نسبت به سطح قبل از جنگ اوکراین کاهش یافته است.
«سوتلانا لوباچیووا» تحلیلگر شرکت کارگزار کشتی «گیبسون» در لندن، گفت: «ما تعدادی کشتی درگیر در تجارت نفت روسیه دیدهایم که پیشتر بشکههای نفت ایران را جابجا می کردند.»
حق بیمه برای تجارت نفت روسیه حداقل 50 درصد بالاتر از نرخ های عادی بازار است و در برخی موارد حتی می تواند بیش از 100 درصد باشد، که باعث می شود جابجایی نفت روسیه برای نفتکش های شبکه ارواح ایران حتی از جابجایی نفت ایران هم جذاب تر و پرسودتر باشد.
ایران در ماه های اخیر موفق شده است که صادرات نفت خام خود را حفظ کند ویا حتی افزایش دهد. تهران در زمینه سیاست نفتی با مسکو از طریق گروه اوپک پلاس همکاری می کند.
این رقابت بر سر کشتی ها می تواند منبع احتمالی تنش هم باشد، با این حال «متیو رایت» تحلیلگر شرکت «کپلر» گفت: «به نظر میرسد افزایش تعداد کشتیها در ناوگان ارواح متعلق به نهادهای مخفی فراساحلی، که امکان فرار از تحریمها را فراهم میکند، به جلوگیری از بسیاری از مشکلات کمک کرده است.»
انتظار می رود که فشارها بر بازارهای نفت روسیه در هفته های آیندهافزایش یابد. روز یکشنبه این هفته تحریم های اتحادیه اروپا و سقف قیمت گروه هفت کشور صنعتی (جی هفت)هر دو به صادرات سوخت های تصفیه شده روسیه مانند گازوئیل و بنزین هم تسری یافت.
پس از اعمال ممنوعیت واردات نفت خام روسیه از طریق دریا به اتحادیه اروپا در تاریخ 5 دسامبر، روسیه مجبور شده بود مقدار زیادی از نفت خام خود را به مقصد بنادر آسیایی تغییر دهد و اکنون احتمالا نیاز به ارسال گازوئیل و سایر سوختها هم به مسافتهای طولانیتر دارد.
تحریم های غرب علیه روسیه نسبت به تحریم های آمریکا علیه ایران سخت تر است. تعیین سقف قیمت برای محصولات نفتی روسیه هم تا حدی برای محدود کردن درآمدهای نفتی کرملین طراحی شده است و در عین حال به اندازه کافی نفت روسیه در بازار جهانی برای جلوگیری از کمبود باقی می ماند.
دلالان کشتی گفتند شرایط کنونی، تجارت نفت روسیه را برای نفتکش ها جذاب تر از جابجایی و تجارت نفت سایر کشورهای تحریمی مانند ایران یا ونزوئلا کرده است. مالکان و اپراتورهای کشتی برای فروش نفت روسیه سود بیشتر و دردسر کمتری دارند چون فقط کافی است که اسنادی ارایه دهند که نفت روسیه را زیر سقف قیمت تعیین شده فروخته اند، و در این صورت هیچ تحریمی مشمول آنها نمی شود.
تجزیه و تحلیل فایننشال تایمز نشان می دهد که حجم نفت خام روسیه در نفتکش هایی که به عنوان بخشی از “ناوگان ارواح” ایران شناخته می شوند از کمتر از 3 میلیون بشکه در نوامبر 2022 به بیش از 9 میلیون بشکه در ژانویه 2023 رسیده است.
یکی از دلالان بازار نفت گفت در حالی که تعداد انگشت شماری از اپراتورهای نفتکش بزرگ همچنان از تجارت نفت روسیه اجتناب می کنند، مانند شرکت های بزرگ نفتی غرب و اپراتورهای کشتی ایالات متحده، اما بسیاری دیگر با توجه به نرخ های پیشنهادی و آزادی عمل در قوانین، مایل به مشارکت هستند.
این دلال گفت: اکنون همه گناهکارند. مرز بین بازار خاکستری و بازار نفتکشهای معمولی در سال گذشته قطعا مبهمتر شده است.
برخی از کشتیهایی که اکنون در مسیر روسیه کار میکنند، کشتیهایی هستند که قبلا شناسایی شده بودند که احتمالا بخشی از ناوگان سایه خود مسکو هستند، که در 1 سال گذشته تشکیل شده و کارگزاران کشتی تخمین زده اند که تعداد آنها حدود 100 نفتکش است.
«کلر جونگمن» رئیس ستاد لابی «متحد علیه ایران هسته ای» در این باره گفت: «مالکیت پشت [ناوگان ارواح]» اغلب بسیار مبهم هستند و از طریق شرکتهای پوششی متعددی که دائما برای جلوگیری از تحریمها در حال تغییر هستند، پنهان میشوند.»
فایننشال تایمز: نفتکش های «ناوگان ارواح» ایران در حال تجارت نفت روسیه
نفت روسیه همچنین با نفتکش هایی که با بیمه غربی کار می کنند در حال حرکت است. چنین بیمه ای تنها به شرطی در دسترس است که نفت کمتر از سقف قیمت خریداری شده باشد. قیمت نفت اصلی صادراتی اورال روسیه به 30 تا 40 دلار در هر بشکه زیر قیمت نفت خام بینالمللی مانند برنت کاهش یافته است.
«سوتلانا لوباچیووا» تحلیلگر شرکت کارگزار کشتی «گیبسون» معتقد است که تحویل نفت روسیه سودآورتر بوده است زیرا برخلاف محموله های ایرانی که اغلب زمان بیشتری را در دریا می گذرانند تا مبدا خود را پنهان کنند، با تاخیر قابل توجهی مواجه نمی شوند. پالایشگاه های کشورهایی مانند چین که خریدار بزرگ نفت ایران هستند، اغلب نفتکش های حامل نفت ایران را مدت ها در انتظار تخلیه می گذارند.