سه شنبه, 21 شهریور 1402 -آرایش سیاست خارجی ایران از دوره ریاست جمهوری احمدی نژاد راه رفتن در کریدورشرق شد و این داستان ادامه دار شد و در دولت سیزدهم به نظر می‌رسد به اوج رسیده است. از سوی دیگر اقتصاد تضعیف شده نظام جمهوری اسلامی‌که به نارضایتی گسترده شهروندان منجر شده است کشورهای گوناگون را به‌این راه کشانده که اهمیت ایران را نادیده گرفته واز هرروزنه‌ای برای فشار به‌این نظام استفاده کنند.
پس از اینکه روسیه و چین که مقامهای ارشد ایرانی انها را متحدان راهبردی معرفی می‌کنند دست دردست رهبران کشورهای حاشیه خلیج فارس گذاشته و ادعاهای امارات را برجزیره‌های سه گانه تایید کردند کشورهایی مثل هند ونیز ژاپن نیز ایت راه را ادامه دادند. از سوی دیگر در شرق وغرب ایران دوکشور افغانستان وآذربایجان بدون پنهات شدگی و با عریان ترین شکل منافع ایرانیان را در بخش اب و راه تهدیدمی‌کنند. کشورهای غربی نیز همچنان به نظام جمهوری اسلامی فشار می‌اورند. به نظر نی رسد اما داستان ماجراجویی‌های جمهوری آذربایجان در قفقاز بعد از سپتامبر ۲۰۲۰ و جنگ دوم قره‌باغ هر روز ابعاد گسترده‌تری پیدا می‌کند و طی هفته‌های گذشته تصاویر و ویدئوهای زیادی از تحرکات معنادار امنیتی باکو در قالب انتقال تجهیزات نظامی جمهوری آذربایجان به مناطق مرزی با ارمنستان منتشر شده است که دوباره سناریوی احتمالی وقوع جنگ نظامی گسترده را پررنگ می‌کند.
به نوشته روزنامه شرق هرچند پاییز سه سال پیش تاکنون درگیری گاه و بیگاه مرزی بین ارمنستان و آذربایجان روی داده و همچنان هم ادامه دارد اما این دور بی‌سابقه از تحولات و تحرکات نشان از برنامه الهام علی‌اف برای تغییر ژئوپلیتیک منطقه قفقاز جنوبی با تحمیل دالان موهوم و جعلی زنگه‌زور به‌ایروان و نیز تهران دارد. به‌خصوص آنکه جیحون بایراموف، وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان، پنجشنبه گذشته در مصاحبه‌ای با خبرگزاری آزرتاک و روزنامه مجارستانی Magyar Demokrata در چارچوب سفر رسمی‌خود به‌این کشور (مجارستان) صراحتا از جدیت باکو برای اجراکردن این کریدور سراسر جعلی و موهوم (زنگه‌زور) در سال آتی میلادی خبر داد. البته بایراموف تلاش داشت با برخی داده‌سازی و آمارسازی‌ها، توجیهی برای تحمیل این دالان که موجب قطع مرزهای مشترک جمهوری اسلامی‌ایران و جمهوری ارمنستان و حصر ژئوپلیتیک این کشور (ارمنستان) می‌شود، پیدا کند، کما‌اینکه سکاندار سیاست خارجی جمهوری آذربایجان عنوان داشت «با بهره‌برداری از کریدور (جعلی و موهوم) زنگه‌زور حمل‌ونقل بار از طریق کریدور میانی سالانه پنج تا هشت میلیون تن افزایش خواهد یافت». «کریدور میانی» یا Middle Corridor، مسیر حمل‌ونقل زمینی و دریایی بین‌المللی چندوجهی است که از جنوب شرق آسیا و چین آغاز می‌شود و از طریق قزاقستان تا حدی ازبکستان و ترکمنستان و از طریق دریای خزر و آذربایجان و گرجستان تا دریای سیاه امتداد دارد. با توجه به‌این نکته بایراموف این را هم گفت که «کریدور زنگه‌زور یکی از عناصر مسیر حمل‌ونقل شرق به غرب است» که به‌نوعی از تقلای او با هدف تلطیف فضا و به‌نوعی راضی‌کردن ایروان و تهران در همراهی با باکو برای احداث این کریدور جعلی و موهوم حکایت می‌کند، خاصه آنکه سکاندار سیاست خارجی آذربایجان در مصاحبه‌اش به‌این نکته هم اشاره داشت که «این دالان نه‌تنها برای آذربایجان و ارمنستان بلکه برای سایر کشورها نیز مفید است» که قطعا روی سخنش با ایران است که مهم‌ترین و جدی‌ترین مخالف احداث این دالان است. با‌این‌حال بایراموف در گفت‌وگویش اعتقاد دارد که «افتتاح کریدور زنگه‌زور، یعنی ارتباط بدون مانع میان بخش اصلی آذربایجان و جمهوری خودمختار نخجوان، این بخشی از بیانیه سه‌جانبه است که در نوامبر به امضای رهبران آذربایجان، روسیه و ارمنستان رسید». البته وزیر امور خارجه جمهوری آذربایجان در ادامه مصاحبه لحن مثبت خود را کنار می‌گذارد و به سمت تهدید تغییر فاز می‌دهد، چنانی که بایراموف تاکید داشت «ارمنستان درخصوص افتتاح کریدور زنگه‌زور موضعی غیرسازنده اتخاذ کرده است». با این جمله، رئیس دستگاه دیپلماسی آذربایجان سراغ یک کلیدواژه رفت و از «پلن B» مدنظر باکو در صورت امتناع ایروان برای احداث این دالان جعلی گفت و تصریح کرد که «برای ما، این پروژه حتی بدون مشارکت ارمنستان اجرا خواهد شد؛ اما در این صورت، ارمنستان به‌سادگی از ذی‌نفعان نخواهد بود». به گفته بایراموف، باکو قصد دارد تا سال ۲۰۲۴ تمام اقدامات لازم برای راه‌اندازی کریدور جعلی و موهوم زنگه‌زور در خاک خود را به پایان برساند.
با توجه به نکاتی که طرح شد، امیر علیپور در گپ‌و‌گفتش با «شرق» احتمال وقوع جنگ نظامی گسترده بین جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان به‌خصوص در استان سیونیک و در مجاور مرزهای ایران را آن هم در شرایط فعلی منتفی می‌داند اما این کارشناس اوراسیا در‌عین‌حال تاکید دارد که گفته‌اش لزوما به‌معنای آن نیست که احتمال وقوع درگیری نظامی‌باکو – ایروان در کنار مرزهای ایران صفر خواهد شد. تحلیلگر مسائل قفقاز برای تبیین بیشتر این تناقض خود روی گزاره «جنگ روانی» تاکید دارد و معتقد است که «جمهوری آذربایجان در شرایط کنونی سعی دارد با مانورهای نظامی‌در کنار مرزهای ایران و ارمنستان و نیز تحرکات سیاسی و رسانه‌ای و تلاش‌های دیپلماتیک، یک جنگ روانی را علیه‌ایروان با هدف تحمیل و تحقق کریدور جعلی زنگه‌زور به‌ایران و ارمنستان پیش ببرد». موضوع احداث کریدور زنگه‌زور را باید فراتر از تحریک و تحرکات و نقش مخرب ترکیه، آذربایجان و حتی اسرائیل دید؛ چراکه به نظر این تحلیلگر ارشد مسائل قفقاز اکنون پای ناتو و ایالات متحده آمریکا در میان است. به گفته پیرنیا، اوایل تیر‌ماه سال جاری شاهد دیدار سه‌جانبه‌ای بین وزرای امور خارجه‌ایالات متحده آمریکا، جمهوری آذربایجان و جمهوری ارمنستان در واشنگتن بودیم که از جزئیات این دیدار خبری منتشر نشده است؛ اما به نظر مفسر تحولات اوراسیا، بعد از این نقش‌آفرینی کاخ سفید بود که اکنون باکو تحرکات خود را در منطقه افزایش داده است.
ساعت 24 –