پیشروی فرونشست زمین در اصفهان، سازه‌های مسکونی و مدارس را درگیر کرده است وبیش از ۴۰ مدرسه در این استان باید تخلیه شوند.
خبرگزاری مهر- گروه استان‌ها- ندا سپاهی: زمین زیر پای مدارس اصفهان خالی است، ترک بر سقف و دیوارهای کلاس‌های درس، آزمایشگاه، نمازخانه، آبخوری و راه‌پله‌ها نقش بسته و شکاف‌های عمیق بر دیوارهای حیاط و آسفالت زمین مدرسه خودنمایی می‌کند.
فرونشست زمین حالا دامنگیر آموزش و پرورش اصفهان شده است؛ دامنگیر اصلی‌ترین نهاد اجتماعی که سال‌هاست با کمبود فضای آموزشی برای تعلیم و تربیت یک میلیون دانش آموز در این استان دست و پنجه نرم می‌کند. استانی که از ۳۰ هزار کلاس درس فعال آن ۱۰ هزار کلاس قدمت بالای ۴۰ سال دارند و با روش‌های سنتی و بدون درنظر گرفتن آئین‌نامه‌های خاص ساخته شدند و از این ۱۰ هزار کلاس فرسوده به گفته مسئولان اصفهانی، سه هزار کلاس نیازمند تخریب است.
اگر چه سازمان نوسازی مدارس اعلام کرده که در حال تدوین برنامه‌ای بلندمدت برای بازسازی این تعداد مدارس فرسوده در استان است اما سرعت پیشروی فرونشست زمین در شهر تاریخی اصفهان، گوی سبقت را از برنامه‌های مدون مسئولان ربوده و احتمال ریزش فضاهای آموزشی در برخی مناطق اصفهان بر اثر این پدیده حالا باعث شده برخی مدارس به‌طور کلی تخریب و برخی دیگر نیز بازسازی و بهسازی شوند.
فرونشست ۶ مدرسه را در شهر اصفهان تخلیه کرد
مجید نسیمی، مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان به خبرنگار مهر می‌گوید: مدارس نواحی چهار- پنج و ۶ آموزش و پرورش شهر اصفهان بیشتر درگیر فرونشست زمین شدند و فضاهای آموزشی سایر نواحی آموزش و پرورش این کلان‌شهر نیز متأثر از این پدیده هستند. همچنین مدارس برخوار، پیربکران، کاشان و آران و بیدگل نیز تا حدودی درگیر این پدیده بودند.
وی با اشاره به اینکه ۲ سال است کمیته فنی و کارشناسی فرونشست زمین اصفهان تشکیل شده است، می‌افزاید: اعداد و ارقام مختلفی که متأسفانه به تازگی از شمار مدارس درگیر فرونشست در اصفهان به نقل از مسئولان در رسانه‌ها اعلام شد آمار دقیقی نبود زیرا براساس اطلاعاتی که ما در حال حاضر داریم ۴۰ مدرسه در سطح استان اصفهان بر اثر فرونشست زمین آسیب دیدند که از این تعداد، وضعیت ۶ مدرسه از حد و حدود خطرآفرین رد کرده بود و ما مجبور به صدور دستور تخلیه آنها شدیم.
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان اضافه می‌کند: از ۶ مدرسه‌ای که بر اثر فرونشست تخلیه شده پنج مدرسه در شهر اصفهان و یک مدرسه در برخوار بوده که سال گذشته با هماهنگی‌هایی که صورت گرفت دانش آموزان آنها به مدارس دیگری منتقل شدند.
نسیمی می‌افزاید: سال گذشته ۳۴ مدرسه استان درگیر فرونشست بود که همزمان با سفر رئیس جمهوری به اصفهان، این موضوع را جزو مصوبات پیگیری کردیم و تأمین اعتبار برای این بخش مصوب شد.
وی با بیان اینکه تاکنون از محل مصوبات سفر رئیس جمهوری ۶۵ میلیارد تومان برای مدارس درگیر فرونشست در استان داده شده است، خاطرنشان می‌کند: با تأمین اعتبار از این محل بازسازی و نوسازی حدود ۲۰ مدرسه را در دستور کار گذاشتیم که تاکنون ۱۵ پروژه را با اعتباری که تخصیص یافته آغاز کردیم و بخشی از آنها در حال تکمیل است.
مهر امسال ۵ مدرسه در نواحی ۴ و ۵ تحویل دانش آموزان می‌شود
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان می‌گوید: در ناحیه پنج آموزش و پرورش شهر اصفهان سه پروژه و در ناحیه چهار آموزش و پرورش ۲ پروژه آموزشی تکمیل شده و برای مهر ماه امسال تحویل دانش‌آموزان می‌شود؛ همچنین در پیربکران یک پروژه آموزشی تا پایان سال تکمیل و تحویل خواهد شد.
نسیمی می‌افزاید: امید است با تأمین اعتبارات دولتی و کمک خیران مدرسه ساز به مرور پروژه‌ها جایگزین شود و تعداد مدارس گسترش یابد.
وی اضافه می‌کند: گزارشی را نیز به کمک ستاد مدیریت بحران استانداری اصفهان درخصوص وضعیت فرونشست مدارس استان تهیه و به وزارت کشور ارسال کردیم که از آن محل نیز با پیگیری‌های انجام شده امید است امسال رقم‌اعتباری برای پروژه‌های باقی مانده اختصاص یابد که فضاهای آموزشی را یا در محلی مطمئن یا در محل خود به مرور بسازیم و جایگزین کنیم.
نیاز ۵۰۰ میلیارد تومانی برای بازسازی مدارس درگیر فرونشست
مدیرکل نوسازی، توسعه و تجهیز مدارس استان اصفهان با اشاره به اینکه نیاز اعتباری برای بازسازی مدارس درگیر فرونشست در استان به تعداد کلاس و زیربنا بستگی دارد، می‌گوید: رقمی که برای مجموع مدارس تحت تأثیر فرونشست پیش بینی و اعلام نیاز کردیم بین ۴۰۰ تا ۵۰۰ میلیارد تومان برآورد شده که بخشی از آن از محل اعتبارات تخریب و بازسازی مدارس در حال تأمین است. هم اینک تعدادی از پروژه‌های آموزشی در برخوار با کمک خیران انجام شده و از چهار مسیر از جمله مولد سازی اموال دولتی تلاش می‌کنیم که اعتبار برای ساخت پروژه‌ها و بازسازی مدارس تأمین شود.
همچنین بهرام نادی عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد نجف‌آباد و متخصص عمران و ژئوتکنیک نیز به خبرنگار مهر می‌گوید: مدارس ناحیه پنج آموزش و پرورش که محدوده مناطق هفت و هشت شهرداری اصفهان است فرونشستی بین ۸ تا ۱۰ سانتیمتر در سال دارد که این عدد قابل ملاحظه‌ای است.
فرونشست مدارس ناحیه ۵ اصفهان چهار برابر نرخ مجاز است
وی می‌افزاید: سازه‌های مصالح و بناهای مدارس قدیمی حداکثر نشستی که می‌توانند داشته باشند ۲.۵ سانتیمتر است در حالی که سالانه چهار برابر نرخ مجاز نشست به این سازه‌ها وارد می‌شود.
این استاد دانشگاه و عضو کارگروه تخصصی فرونشست زمین در اصفهان خاطرنشان می‌کند: هر چه به سمت منطقه شمال شهر اصفهان بروید فرونشست زمین بیشتر است؛ میزان فرونشست در خیابان امام خمینی، محله خانه اصفهان، خیابان رزمندگان، شهرک کاوه و خوراسگان بالاست زیرا ضخامت آبرفت مناطق شمال شهر اصفهان بیشتر است بطوری که در کمشچه برخوار میزان نرخ فرونشست به ۱۵ سانتیمتر در سال می‌رسد.
نادی تصریح می‌کند: مبحث هفتم مقررات ایمنی ساختمان که وزارت راه و شهرسازی تدوین کرده و اجرای آن الزامی است، عنوان می‌کند سازه‌های مصالح و بنایی برای حداکثر ۲.۵ سانتیمتر در طول عمر خود طراحی شود و زمانیکه ۱۰ سانتیمتر زمین نشست می‌کند یعنی چهار برابر حد مجاز به سازه طی یکسال نشست وارد می‌کنیم.
وی با بیان اینکه سال گذشته ۶ مدرسه در منطقه خانه اصفهان تعطیل شد که تنها در یک مدرسه ۹۲۰ نفر دانش آموز تحصیل می‌کردند، می‌گوید: امسال نیز مسئولان اصفهانی عنوان کردند که ۴۵ مدرسه باید تخلیه شود و جایی هم برای انتقال دانش آموزان نداریم.
آئین‌نامه‌ای برای ساخت و ساز در مناطق درگیر فرونشست وجود ندارد
عضو کارگروه تخصصی فرونشست زمین اصفهان اظهار می‌کند: فرض کنید می‌خواهند مدرسه‌ای جدید بسازند در حالی که وزارت راه و شهرسازی آئین نامه و مقرراتی برای طراحی مدرسه یا سازه دیگری در منطقه‌ای که ۱۰ سانتیمتر در سال نشست می‌کند، ندارد که به چه صورت سازه‌ای بسازیم که در برابر این نشست زمین مقاومت کند.
نادی معتقد است که نبود آئین نامه و مقرراتی برای این مسئله، خود خواسته است.
وی اضافه می‌کند: منابع آب زیرزمینی را برداشت می‌کنیم ما به ازای آن فرونشست ایجاد می‌شود؛ آئین نامه‌ای تدوین نمی‌کنند چون معتقدند راحت ترین و کم هزینه ترین راه کنترل منابع آب زیرزمینی است.
فرونشست زمین اصفهان، موضوع تازه‌ای نیست؛ دشت اصفهان- برخوار از سال ۱۳۴۵ ممنوعه اعلام شد و از آن زمان باید جلوی برداشت‌های بی رویه از منابع زیرزمینی گرفته می‌شد اما بدلایل مختلف سیاسی و اقتصادی، حفر چاه‌های مجاز و غیر مجاز ادامه پیدا کرد.
براساس آمار در استان اصفهان ۶۱ هزار و ۴۲۲ حلقه چاه مجاز و غیر مجاز حفر شده که این تعداد چاه سالانه بطور متوسط ۲ میلیارد و ۵۲ میلیون مترمکعب آب از منابع زیرزمینی تخلیه می‌کنند.
استان اصفهان ۳۵ محدوده مطالعاتی (دشت) دارد که از این تعداد ۶ دشت آزاد و ۲۹ دشت ممنوعه است و از این تعداد ۱۰ دشت ممنوعه بحرانی است که یکی از آنها دشت اصفهان- برخوار بوده که شهر اصفهان در آن واقع است.
طی سال‌های اخیر اما بدلیل خشکی زاینده‌رود و برداشت‌های غیرمجاز و تغذیه نشدن سفره‌های آب زیرزمینی، فرونشست زمین پیامدهای خود را آشکار کرده و به بحرانی پیچیده در این استان تبدیل شده است.
سازمان زمین‌شناسی کشور، نرخ فرونشست زمین در اصفهان را سالانه بین ۱۵ تا ۱۸ سانتیمتر اعلام کرده درحالی‌که فرونشست بیش از چهار میلیمتر در دنیا بحران آب تلقی می‌شود. کارشناسان فرونشست زمین در دشت اصفهان- برخوار را از این حیث خطرناک می‌دانند که به درون شهر کشیده شده و تأسیسات و زیرساخت‌ها و مراکز جمعیتی از جمله ساختمان‌های مسکونی و مدارس را تهدید می‌کند.
طی دو سال گذشته برای فرونشست زمین در اصفهان برغم هشدار کارشناسان اقدام عاجلی نشده و کنترل این پدیده به مصوبات و جلساتی ختم شده که در عمل تأثیر مشهودی بر کاهش سرعت نشست زمین نداشته و به تخلیه و تخریب برخی از مراکز آموزشی نیز منجر شده است.