روی کاغذ، تحریم ها به حال تعلیق درآمده اند، اما در عمل، ایران همچنان تحت فشار است. این فشار سبب رکود اقتصادی و شدت گرفتن فقر مردم و ناتوانی آنها از خرید مایحتاج روزانه است. از دو راه حل، یکی از طریق مردم، و دیگری از راه تسلیم به فشار خارجی، کماکان رژیم به راه دوم می رود. نخست در خبرها و توضیح خبرها که از ایران دریافت کرده ایم، تأمل کنیم:
٭ خبرها و توضیح خبرها:
☚ به دنبال فشار غربی ها به رژیم برای باز ایستادن از دخالت در کشورهای خاور میانه، ظریف، «وزیر» امور خارجه، بدنبال گفتگوهایش با کشورهای اروپایی، حسین امیر عبداللهیان را از معاونت وزارت امورخارجه، در امور خاورمیانه، برکنار کرد و جای او را به جابر انصاریان داد.
در پی این برکناری، سپاه و سردار قاسم سلیمانی، و حتی بروجردی در مجلس، این کار وزارت امور خارجه را انتقاد کردند.
● دو فرض، فرض موافقت خامنه ای، و فرض برکناری بدون اطلاع قبلی او:
۱. فرض اول، برکناری عبداللهیان با موافقت خامنه ای بوده است: عبداللهیان عضو اطلاعات سپاه قدس بوده و از طریق او، سپاه سیاست خود را در منطقه اعمال می کرد. هرگاه برکناری او با موافقت خامنه ای انجام شده باشد، بدان معنی است که فشار غرب به ایران در باره انطباق کامل جستن سیاست رژیم در منطقه با سیاست غرب زیاد شده و رژیم برای اینکه بتواند گره از مشکل تحریم ها باز کند، مجبور به تغییر رویه و در نتیجه، برکناری عبداللهیان شده است. و شخص خامنه ای با این کار موافقت کرده است. سکوت او گویای موافقت است.
۲. فرض دوم، این برکناری، راساً توسط وزیر امور خارجه و با حمایت روحانی انجام گرفته است. در این صورت، مخالفت سپاه و دیگران گویای آن است که خامنه ای و دستیاران او، همان رویه را بکار می برند که در بارۀ قرارداد وین بکار بردند: نخست دستیاران او وارد عمل می شوند، و اگر ضرورت پیدا کرد، خود او هم سخن دو پهلویی خواهد گفت. چون برکناری معاون یک وزارت خانه در حوزۀ اختیارات رئیس جمهوری و وزیران او است، خامنه ای دخالت نمی کند، اما دستیاران او وادار به مخالفت می شوند.
☚ چرا سردار سلیمانی اعتراض و تهدید می کند؟:
● دلیل اول این است که حسین امیر عبداللهیان از اعضای اطلاعات سپاه قدس است و به وزارت امور خارجه تحمیل شده بود. مانند سفرای ایران در کشورهای عراق و سوریه و یمن و بحرین و… و مقام های سفارت خانه های ایران در این کشورها و کشورهای دیگر جهان.
● دلیل دوم این است که احتمالاً نعیم قاسم از نیروهای کاملاً مرتبط با سپاه قدس است و لغو تابعیت وی در بحرین می تواند موجب دستگیری و یا اخراج او گردد. هزینۀ آن برای سپاه قدس سنگین است.
● دلیل سوم این است که سپاه قدس در یمن نیز نتوانسته است برای حوثی ها مشکل گشا باشد. در عوض، بدین خاطر که برای جنگ جنایتکارانه دولت سعودی با مردم یمن دست آویز شده است، مشکل ساز نیز شده است. تهدید سلیمانی، پوشاندن ضعف است.
● دلیل چهارم این است که سردار سلیمانی که مدعی بود در سوریه، حرف اول را «ایران» می زند و شمخانی هم گفته بود حضور نظامی ایران در سوریه، وحی خداوند به خامنه ای است، اینک، باید توضیح بدهد چرا قوای ایران در سوریه تنها نقش پیاده نظام قوای روسیه را پیدا کرده است؟ چرا هر تصمیمی را که امریکا و روسیه می گیرند، اجرا می کند؟
● دلیل پنجم این است که بنابر قول برخی ها، سلیمانی دارد زمینۀ نامزد ریاست جمهوری شدن خود را آماده می کند. البته بعید است. زیرا از دید رأی دهندگان، ریاست جمهوری او بمعنای ورود کامل ایران در جنگ منطقه است. بنابراین، آن بخش از رأی دهندگان هم که در دادن رأی شرکت می کنند، به او رای نمی دهند. مگر اینکه «برادران سپاه و بسیج» و … بخواهند «انتخابات» را طوری مهندسی کنند که قاسم سلیمانی ریاست جمهوری بیابد.
حاصل سخن اینکه، زیر فشار کشورهای غربی، خامنه ای مجبور است از مداخلات سپاه در منطقه بکاهد و تن به کاری بدهد که ارگان های تبلیغاتی او «برجام منطقه ای» می خوانند که همان منطبق کردن سیاست رژیم با سیاست غرب در منطقه است. تا مگر از راه گفتگو، مشکل تحریم ها حل گردد.
سخن جان کری، وزیر خارجه امریکا که سی ان ان انتشار داد (۲۹ ژوئن ۲۰۱۶) بسی گویا است. او گفت: حضور ایران در عراق برای جنگ با داعش مفید است. ایران بر داعش متمرکز شده است و ما منافع مشترک داریم.
☚ تحریم و وضعیت اقتصادی مردم:
تحریم ها، وضعیت اقتصادی مردم را به شدت تحت تأثیر قرار داده اند و هم اینک که ماه چهارم سال جاری است، دولت نتوانسته است افزایش حقوق کارمندان و بازنشستگانی را بپردازد که قرار بود از ابتدای امسال بپردازد.
اگر کار بر همین منوال پیش برود، کل بازار از رونق خواهد افتاد. وضعیت چنان است که بعضی از مغازه ها می بندند. مغازه داران دلایل را بر می شمارند:
● دلیل اول این است که مردم توان خرید ندارند.
● دلیل دوم این است که دولت به شدت برای دریافت مالیات ها فشار وارد می کند.
● دلیل سوم این است که گرانی اجناس، از جمله برنج، حبوبات، لبنیات موجب شده تا مردم شکم هاشان را با نان و سیب زمینی و … سیر کنند. زیرا برنج در طول همین چند ماه اخیر حدود ۷۰ درصد افزایش قیمت پیدا کرده است. از قیمت گوشت که مپرس.
با بررسی که انجام شد، معلوم شد که تقریباً همۀ کسبه، وضعیت خود را سخت توصیف می کنند. می گویند: از ابتدای امسال تا به حال، در حال دادن ضرر هستیم و از وضعیت موجود بسیار ناراحت و نگرانیم. اگر کار بر این نحو پیش برود، چاره ای جز بستن دکان های خود نداریم.
☚ بالاخره، با پایان گرفتن کار انتخاب رؤسای کمیسیون ها، دیگر جای تردید باقی نماند که رأیِ رأی دهندگان، هیچ تأثیری در تغییر وضعیت مردم در جهت بهبود ندارد. زیرا بعد از اینکه هیأت رئیسۀ مجلس با انتخاب ۷ «اصولگرا» و ۵ «اصلاح طلب» تشکیل شد، در انتخاب رؤسای کمیسیون ها، از ۱۲ تن، ۱۰ تن از «اصولگراها» و تنها ۲ نفر از «اصلاح طلبان»، ریاست کمیسیون ها را یافتند. یعنی اینکه در عملکرد مجلس تغییر زیادی صورت نخواهد گرفت. زیرا طرح ها و لوایح باید ابتدا در کمیسیون ها مورد بررسی، و بعد در دستور جلسۀ علنی قرار گیرند.
٭ خبرها که ما از بغداد و بیروت بدست آورده ایم:
☚ فرستادۀ خامنه ای با فرستادۀ نتان یاهو، در قبرس، در گفتگوهای مداوم هستند.
☚ دولت سعودی در تقلای آن است که به هر قیمت، «جهادی»ها را وارد ایران کند و اینان در شهرهای بزرگ، بخصوص در تهران، انفجارهای بزرگ ایجاد کنند.
☚ دولت سعودی به گروه هایی از بلوچ و کرد برای جنگ در شرق و غرب کشور، پول می دهد.
☚ قرار بر ترور سران حزب دموکرات کردستان ایران در کردستان عراق است.
☚ کلینتون نیاز به پیروزی بر داعش در عراق و سوریه قبل از انتخابات ریاست جمهوری امریکا دارد. بسا بدین خاطر است که کری حضور ایران در عراق را مفید می خواند.
☚ در ۸ تیر ۱۳۹۵، «سردار» باقری، جانشین «سردار» فیروزآبادی شد. اهمیت این جانشینی هم بدین‌خاطر است که باقری– نام اصلی او محمد حسین افشردی- اطلاعاتی و از دوستان حسین طائب است. رئیس ستاد کل شدن او، با مجموعه قوای سرکوب که اینک در اختیار خامنه ای است، ربط پیدا می‌کند. و هم بدین لحاظ که فیروزآبادی در جمعی از سران سپاه بود که می خواستند جعفری را از فرماندهی کل سپاه برکنار کنند و اینک، پیش از پایان دورۀ فرماندهی جعفری، خود او برکنار شد. دانستنی است که باقری کسی است که دو سال پیش، طرح عملیات بر ضد کومله را تهیه و در خاک عراق به اجرا گذاشت. و نیز او در شمار «سرداران» سپاه بود که به خاتمی نامه نوشتند و او را تهدید به کودتا کردند.
موضع گیری و خبر و تحلیل های زیر، با دو دسته خبرهای بالا ربط پیدا می کنند و آنها را گویاتر می کنند:
٭ حسن نصرالله و خامنه ای و تهدید کلینتون و تیول داری جدید و تعهد ایران و قوه قضائیۀ سالب امنیت و آزادی:
☚ نخست، حسن نصرالله بود که در علن گفت: پول و اسلحه را ایران به حزب الله لبنان می دهد. پیش از آن، از بیروت، اطلاع کسب کرده بودیم که او بخاطر تلفات سنگین حزب الله در سوریه و سیاستی که رژیم ولایت فقیه درپیش گرفته است، سخت شاکی است. در ایران، می گویند او با مخالفان قرارداد وین، («برجام») همداستان است و با اطلاع از گفتگوهای جدی برای برداشتن واقعی تحریم های بانکی، گفته است ما پول و اسلحه را از ایران می گیریم. سخن او واجد اهمیت بسیار است، زیرا:
● قانون تحریم حزب الله توسط امریکا، از ۱۵ آوریل سال جاری مسیحی، ۲۰۱۶، به اجرا گذاشته شده است. از اینرو، هم اریک شولتز، سخنگوی کاخ سفید واکنش نشان داد، و هم کلینتون، نامزد ریاست جمهوری از حزب دموکرات امریکا:
● اریک شولتز (معاون مطبوعاتی کاخ سفید امریکا) گفته است: «ما می دانیم که ایران از تروریسم حمایت می کند و ما می دانیم که ایران حامی حزب الله است. به همین دلیل است که شدیدترین و جدی ترین تحریم هایی را که تاکنون وجود داشته، علیه ایران اعمال کرده ایم. از این رو مهم است که ایران توجه داشته باشد به اینکه رفتارش موجب چنین واکنشی شده است. فعالان و نهادهای مالی به رفتار ایران می نگرند. اگر ایران بخواهد به حمایت مالی از تروریسم ادامه دهد و از تأمین مالی حزب الله دست بر ندارد، مسلم است که این رفتار، پیامدهایی خواهد داشت. فعالان و نهادهای مالی مایل نیستند با کشوری وارد معامله و تجارت شوند که دست به چنین اقداماتی می زند.»
● هیلاری کلینتون نیز گفته است: باید اسباب فشار به ایران را بیشتر کرد.
☚ ارگان های تبلیغاتی وابسته به خامنه ای می گویند: حکومت روحانی تعهد کرده است قوانین امریکا در بارۀ مبارزه با پول شویی و حمایت از تروریسم (گروه ویژه اقدام مالی ژ- FATF ) را اجرا کند. هرگاه به این تعهد عمل کند، دیگر قادر به حمایت مالی و تسلیحاتی از حزب الله لبنان و دیگر گروه هایی که از رژیم پول و اسلحه می گیرند، نخواهد شد. از قرار، این ارگان ها خود را به فراموشی زده اند. چرا که خط و ربط رژیم در سیاست خارجی را «رهبر» تعیین می کند و بنابراین، چنین تعهدی را او باید تصویب کرده باشد.
☚ اما حقوق های «نجومی»، بخشی ناچیز از خورد و برد از راه «تیول داری» جدید، یا همان اقتصاد مصرف و رانت محور است. سرمقالۀ دنیای اقتصاد (۸ تیر ۹۵)، زیر عنوان «عبور از تیول داری»، به قلم میرزا خانی، بسیار گویا است:
ایرانیان در هفته های اخیر با دو خبر مهم اقتصادی شگفت زده شدند: خبر اول حاکی از پرداخت های نجومی در بخش دولتی بود، و خبر دوم از تعطیلی ارج، یکی از برندهای معتبر اقتصاد معاصر ایران حکایت داشت. برای مردم این سؤال مطرح شده است که چگونه می شود از محل ادارۀ بنگاه های دولتی که اکثراً وضعیتی مشابه «ارج» دارند، پرداخت های کلان به مدیران دولتی، نیمه دولتی و شبه دولتی صورت پذیرد؛ اما هیچ ارزش افزوده ای از این بنگاه ها در جامعه به چشم نخورد؟
اقتصاد ایران، مشابه هیچ کدام از دو نوع سیستم اقتصادی به مفهوم رایج آنها نیست. بلکه چیزی است شبیه «سرمایه داری دولتی»، و شاید هم نوعی «تیول داری مدرن». در تیول داری سنتی، مدیریت بخشی از سرزمین مادر، با حفظ حاکمیت و مالکیت دولت مرکزی، به تیول داران واگذار می شد که تقریباً به مفهوم واگذاری اختیار جان و مال رعایای این مناطق بود و تیولداران نیز متقابلاً متعهد به انتقال بخشی از عواید ناشی از باج و خراج دریافتی خود به دولت مرکزی بودند. فقر و فلاکت، نتیجۀ محتوم این فرآیند معیوب بود. در «تیولداری مدرن»، بنگاه های دولتی جایگزین این قطعات سرزمینی شده اند و دقیقاً به همین دلیل، افرادی که امتیاز مدیریت این بنگاه ها را از دولتمردان دریافت می کنند، تقریباً تعهد و مسئولیت چندانی برای حفظ سرمایه های مادی و انسانی بنگاه ندارند و حرف شنوی آنان درخصوص ترکیب هیأت مدیره و مدیران زیرمجموعه و پروژه های مربوطه، به معیار اصلی تبدیل می شود.
راهکار اصلی، عبور از اقتصاد تیول داری و قطع ارتباط منفعتی همۀ صاحب منصبان با کسب و کارهای مرتبط با حوزه مسئولیتی خود است. فیش های نجومی فقط گوشه ای از امتیازات و جاذبه های نهفته در بخش دولتی را به نمایش می گذارد که بر ضد سرمایه گذاری و اشتغال آفرینی، عمل می کند. کسب و کار هم زمان برخی از صاحب منصبان در حوزه مسئولیتی خود، یا راه اندازی کسب و کار از محل منابع دولتی با لباس بخش خصوصی، یا تبدیل بنگاه های دولتی به تیول های در حال زوال، گونه های دیگری از سوء استفاده هایی است که ریشه در سیستم اقتصادی غیرمسئولانه دارد.
☚ و در ۸ تیر ماه، در «همایش قوه قضائیه»، روحانی گفته است: «برای تحرک جدی در بخش اقتصاد، قوۀ قضائیه باید با همۀ وجود به حمایت قوۀ مجریه بیاید. در غیر این صورت ما به اهداف خود در جذب سرمایۀ داخلی و خارجی، رونق اقتصادی و تأمین اشتغال میلیونی نمی رسیم.»
او وجود ٢ میلیون و ۷۰۰ هزار بیکار و بیش از ۴ میلیون دانشجو را یادآوری کرد و هشدار داد که این آمار می تواند خطری اجتماعی، امنیتی، فرهنگی و اقتصادی برای جامعۀ ایران باشد. او جلب اعتماد سرمایه گذار را منوط به وجود امنیت قضائی دانست و گفت: «عاملان و آمران حمله به سفارت یک کشور روشن هستند و مردم منتظرند ببینند چگونه اجرای حکم این افراد خودسر به سمع و نظر آنها می رسد». او تاکید کرد که هیچ کس سرمایه گذاری نمی کند، یا فناوری به داخل کشور نمی آورد، مگر اینکه به قوۀ قضائیه اعتماد داشته باشد.
● در جا، شیخ صادق لاریجانی، سخنان او را سخیف خواند!
٭ داده ها و خبرها و موضع گیری های بالا در رابطه با یکدیگر، زبان باز می کنند و می گویند:
۱. امریکا به انتخابات ریاست جمهوری مشغول است. هرگاه بنابر این نباشد که میراث اوباما به دست ترامپ بیفتد و در دست نامزد کنونی حزب دموکرات باقی بماند، نیاز به دو موفقیت دارد: موفقیت در مورد قرارداد وین که «برجام» خوانده می شود، و موفقیت در جنگ های خاورمیانه، بخصوص در جنگ های عراق و سوریه. انطباق سیاست رژیم در منطقه با سیاست امریکا و پیروزی نظامی، همان دست آوردی است که کلینتون بدان نیاز دارد.
۲. رأی ۵۲ درصد انگلیسی ها، در همه پرسی ۲۳ ژوئن ۲۰۱۶ و ناگزیر شدن دولت انگلیس به خارج کردن این کشور از اتحادیه اروپا و اصرار شدید اروپا که این خارج شدن در اولین فرصت انجام بگیرد، گویای بیم شدید از بحران و بی ثباتی است. انگلستان ضعیف شد. بخصوص که با خطر جدا شدن اسکاتلند و ولز و گال و ایرلند شمالی هم روبرو است.
۳. از این وضعیت، هرگاه ایران دولتی حقوق مدار می داشت، می توانست در کامل کردن استقلال همه جانبۀ خود و کمک به کشورهای منطقه برای بازیافتن استقلال و آزادی، سود جوید. اما ایران، گرفتار رژیم ولایت مطلقه فقیه است.
خبرها و موضع گیری ها می گویند که این رژیم بغایت ضعیف است. اقتصادِ مصرف محور و رانت محور، بقول دنیای اقتصاد، «تیول داری جدید»، مردم کشور را گرفتار فقر سیاه کرده است. نبود استقلال و آزادی و منزلت حقوق، و بود نا امنی ها که حتی روحانی نیز از آن می نالد، و وجود حزب سیاسی مسلح (سپاه) که دولتی در دولت است، این رژیم را ناگزیر از انطباق جستن با سیاست غرب می کند، یعنی امریکا. چراکه در غیر این صورت، خطر صدور بحران و بی ثباتی به ایران جدی است. ما همواره هشدار داده ایم رژیم ولایت فقیه است که ایران را گرفتار وضعیت سوریه و عراق می کند. و اینک، باقری، کسی که در ۸ تیر، رئیس ستاد کل شد، خبر می دهد زد و خوردها در کردستان ۵ سال است جریان دارد. بنابراین، رژیم خبرهای زد و خوردها را سانسور می کند تا همانند شاه سابق، «ایران را جزیره ثبات» بخواند و بباوراند.