ایرانیانی در بند مدار بسته بد و بدتر، در صورت وظاهری که رژیم برای پوشاندن واقعیت ساخته است خیره مانده‌اند. این مردم راه‌کارها و برنامه‌ها را نشنیدند و در عوض مشکل‌هائی را شنیدند که رژیم ایجاد کرده‌است. در «انتخابات» که ترس بر آن حاکم است و نه حقوق پنج‌گانه‌ای که این مردم دارند، البته نه از عوامل پدید آورنده مشکلها و نه از مشکل‌های ساختاری که مشکل‌های آمده بر زبان «نامزدها»، از آنها بوجود آمده‌اند سخن بمیان نیامد. با این حال، برشمردن این مشکلها وضعیت سنجی است. دست‌کم بدین‌خاطر که اعتراف است بر این واقعیت که رژیم ولایت مطلقه فقیه، بطور پی‌گیر مسئله ساخته است.
وضعیت کشوری با اینهمه مشکلها که «نامزدها» بر می‌شمارند، و این امر که خامنه‌ای سخن از آزادی در ایران می‌راند که دیگران حسرت آن را می‌برند، «انتخابات» ریاست جمهوری را محک صداقت کرده است. زیرا ایستادگان بر حقوق را از مصلحت‌گرایان و قدرت باوران باز می‌شناساند. در «انتخابات» پیشین، موقعیتی تا این اندازه شفاف پیش نیامده بود. در این موقعیت اهل سره از اهل ناسره تمیز می‌جویند و هرگاه اهل سره بر ایستادن بر حقوق پای بفشرند، بسا توانائی نجات ایران را می‌یابند. توانائی نجات کشوری را می‌یابند که به قول هاشمی طبا، یکی از نامزدها، کشور یک بار مصرف شده‌است.
1. جهانگیری می‌باید به این پرسش پاسخ می‌داد: برنامه شما برای مقابله با قاچاق چیست. و او از برنامه خود سخن نگفت و گفت:
1. میزان قاچاق کالا 25 میلیارد دلار بود و در سه سال اخیر، با اجرای تدابیر به 12 میلیارد دلار کاهش یافته است. رئیسی در انتقاد از او گفت: مشکل قاچاق همچنان برجاست و میزان آن 18 میلیارد دلار است.
2. قالیباف، خود رئیس مبارزه با قاچاق بوده است، بیاید گذشته خود را شفاف بگوید و بگوید چرا قاچاق این اندازه شده است.
3. رئیسی: وقتی دولت و وزیرانش در بخش خصوصی فعالیت دارند، البته نمی‌توانند با قاچاق مبارزه کنند.
4. هاشمی طبا: از 114 اسکله کشور قاچاق وارد کشور می‌شود.
5. قالیباف: وقتی پاداش‌های چند میلیاردی به خود و همکاران می‌دهید چگونه پیش‌گیری می‌کنید؟ وزیر آموزش و پرورش واردات غیر قانونی می‌کند.
6. فساد فراگیر است. 400 میلیارد تومان جابجا شده است.
7. میرسلیم: اثرات ویران‌گر قاچاق بر اقتصاد کشور را چرا ندیدید؟ این 4 سال خواب بودید و قاچاق وارد کشور می‌شد و شما نمی‌دید؟
8. برخلاف قول آقای جهانگیری، برنامه‌ای برای مبارزه با قاچاق وجود ندارد.
9. روحانی: کیفیت پائین تولید و کمتر از میزان تقاضا و رقابت ناپذیر بودن تولید داخلی علت قاچاق است.
10. گروه‌های تولید کننده امنیت سیاسی و قضائی ندارند و سالبان امنیت نمی‌گذارند بخش خصوصی فعالیت کند.
11. رانت خواری: املاک نجومی و واگذاری آنها: املاک مردم را چه کردید؟ 2200 میلیارد تومان املاک مردم را بخشیدید. 51 مورد تخلف توسط قوه قضائیه چه شد؟ افشا کننده را سه ماه زندانی انفرادی کردید.
12. ابهام: شفاف‌گردانی باید بشود.
13. جهانگیری: ضعف قوه قضائی عامل ترس از فعالیت اقتصادی است. امنیت سرمایه وجود ندارد.
14. بانک سرمایه را که متعلق به شهرداری است را به یک مفسد اقتصادی واگذار کردید؟
15. اسراف و تبذیر سرمایه برجا نمی‌گذارد تا سرمایه‌گذاری شود.
2. از میر سلیم پرسیده شد: برنامه شما برای توسعه صادرات و کاهش خام فروشی نفت و کاهش وابستگی به نفت چیست؟ و در پاسخ او گفت:
16. خام فروشی نفت و تبدیل نکردن آن به انواع فرآورده نفتی و افتخار کردن به فروش روزانه 2.5 میلیون بشکه نفت، مشکل اقتصادی کشور است.
17. استفاده از درآمد نفت برای واردات مشکل بزرگ دیگر کشور است.
18. صادرات از طریق واسطه که سودش به واسطه می‌رسد.
19 روحانی: از موانع اقتصادی، تحریمها هستند و انزوا. او وعده داد تحریمهای غیر اتمی را هم لغو بگرداند -. تحریمهائی که به مسئله اتمی مربوط نیستند.
20. بازار نفت ایران را عربستان گرفته بود پس گرفتیم. واقعیتی که او نگفت این که بازار نفت در دست دولت سعودی و دولت پوتین است.
21. رئیسی: فقدان پالایشگاه که سبب شده است ایران واردات نفتی داشته باشد.
22. تبعیض مالیاتی بسود رانت خوارها: قاچاقچیان مالیات نمی‌پردازند و تولید کنندگان مالیات می‌دهند نتیجه این است که 250 هزار واحد تولیدی تبدیل شده‌اند به توزیع کننده.
23. هاشمی طبا: صادرات ما به 45 میلیارد دلار رسیده است. بخشی از آن خدمات مهندسی است. و بدیهی است نمی‌گوید رقم سازی به کنار، فرآورداه‌های نفتی (پتروشیمی و…) را هم به حساب صادرات غیر نفتی می‌گذارند.
24. مشکل بزرگ اقتصاد ایران اشتغال کاذب و فعالیتهای زود بازده است.
25. شبکه راه‌ها که با توزیع واردات در کشور انطباق دارد و نه با تولید و صادرات.
26. قالیباف: چهار درصدی‌ها مانع رشد تولید داخلی هستند چون سودشان در واردات است.
27. شبکه روابط شخصی اقتصاد را به انحصار در آورده است. او از بانکی سخن گفت که بقول او به تصرف برادر جهانگیری داده شده است.
میرسلیم در مقام پاسخ به نقدها گفت:
28. واقعیت این است که صادرات ما خلاصه می‌شود در صدور مواد خام.
29. بی‌ثباتی مقررات واردات و صادرات از موانع رشد صادرات است.
30. پتروشیمی تنها از 5 درصد از نفت استفاده می‌کند.
31. فقدان مدیریت لایق از عوامل وضعیت اقتصادی نابسامان کشور است.
32. فقدان فن‌آوری درخور نیز از عوامل ابتلای به خام فروشی است.
و راه‌حل و برنامه؟ اظهار نشد.
3. روحانی باید به این پرسش پاسخ می‌داد: مهم‌ترین مشکل نظام بانکی چیست و برنامه شما برای هدفمند کردن اعتبارات بانکی چیست؟ و او پاسخ داد:
33. تأمین کسر بودجه دولت و برعهده اعتبارات بانکی گذاشتن بودجه عمرانی. این راه‌کار گویای یکی از مهم‌ترین مشکل‌های اقتصادی است که او می‌پوشاند و آن این است: بودجه جاری بدانحد باد کرده است که بودجه عمرانی را باید حذف کرد. نتیجه این است: روز نخست قرار بود درآمد نفت یکسره صرف سرمایه‌گذاری شود و اینک همه آن صرف بودجه جاری می‌شود و با وجود حذف بودجه عمرانی، بودجه جاری هنوز کسر دارد.
34. ناتوانی بانکها از جلب سرمایه‌های خارجی که باید برطرف شود. روشن است که او به این واقعیت نپردازد که در اقتصاد مصرف و رانت محور، کار نظام بانکی صادر کردن سرمایه‌ها است.
35. در بودجه امکان برای هیچ کار دیگری وجود ندارد. او از رئیسی می‌پرسد: بودجه 3 برابر کردن یارانه‌ها را از کجا می‌آورید؟
36. جهانگیری: بانک خزانه دولت تلقی شد و منابع حبس شد. باید منابع آزاد شود.
37. معوقه‌های بانگی یعنی وامها که سودجوها گرفته‌اند و پس نمی‌دهند.
38. غلط بودن نظام اعتباری.
39. کمی سرمایه بانکی که حکومت روحانی افزایش داد.
40. موانع بانکی. او این موانع را بر نشمرد.
41. رئیسی: بخش کشاورزی کاستی دارد از جمله نیازمند سرمایه است.
42. در سال 95، سرمایه خارجی کمتر از 1 میلیارد دلار جذب شده است. امکان جذب فراهم نشده است.
43. صادرات غیر نفتی در حکومت روحانی 10 درصد کاهش یافته است.
44. هاشمی طبا: بدون تردید مشکلات بانکی از گذشته ایجاد شده است. یک مشکل این است که نظام بانکی اروپائی است و عقود اسلامی را بر آن سوار کرده‌ایم. در نتیجه، مسئولان بانکها نمی‌دانند چه چیز را امضاء می‌کنند.
45. بانکها بنگاه شده‌اند.
46. قالیباف: 500 هزار میلیارد تومان وام داده شده اما به چند هزار نفر. وام به تولید کننده داده نمی‌شود.
47. نقدینگی 3 برابر شده است
48. بیکاری سه برابر شده است.
49. میرسلیم: بانکداری رباخواری است. رانت‌خواری هدف بانکداری و اعتبار دادن است.
50. کارگاههای تولیدی چون نتوانسته‌اند وامها را بپردازند ورشکسته شده‌اند.
51. نظام بانکی هم در بند روابط شخصی است.
52. اگر تورم 9 درصد است، بهره بانکی چرا 18 درصد است؟
53. امریکائی‌ها 6.2 میلیارد دلار پول کشور را ضبط کردند حکومت قبلی و شما چه کردید؟
54. دور زدن تحریمها و بخور و ببرها حاصل فساد ریشه‌ای که همچنان بر جا است.
4. هاشمی طبا باید به این سئوال جواب می‌داد: در صنعت و کشاورزی و خدمات، برای اشتغال جوانان، بخصوص تحصیل کرده‌های دانشگاه‌ها چه برنامه‌ای دارید و او گفت:
55. تخریب جنگلها و آب‌ها و زمین‌ها (بیابان شدن کشور).
56. قالیباف: نیروی انسانی آموزش دیده داریم و سرمایه هم داریم اما کارفرمائی یا توانائی ترکیب عوامل را نداریم.
57. میرسلیم: علت این‌که تولید خوابیده چیست؟ علت رکود است. 70 درصد واحدهای تولیدی خوابیده است.
58. واردات، تولید داخلی را خوابانده است.
59. بهروه‌وری ناچیز است.
60. تعاونی‌ها و سرمایه‌ها خوابیده‌اند.
61. 85 درصد تولید دولتی است و دولت نمی‌تواند مدیریت کند.
62. روحانی: اضافه درآمد نفتی در سال جاری 20 میلیارد دلار می‌شود. 15 میلیارد را صرف سرمایه‌گذاری می‌کنیم و 3 تا 5 میلیارد دلار را به بهبود وضعیت اقشار آسیب‌پذیر اختصاص می‌دهیم. و او از یاد برده بود که قبلاً گفته بود بانکها سرمایه‌های لازم برای تولید را تأمین می‌کنند.
63. جهانگیری: تیم دولت گذشته (منظور او حکومت احمدی نژاد بود) اینجا نشسته است. رشد اقتصاد کشور 7 درصد منفی بود ( 7- درصد) و حالا می‌خواهند همان دولت را سرکار بیاورند. او آشکار نگفت اما آنچه گفت یعنی این مشکلِ مشکل ساز دولت است.
64. مشکل، بی‌ثباتی قیمتها و قیمت ارزها است.
65. رئیسی: کارگاه های تولیدی که صاحبان درآمدهای بالا می توانند کالاهایشان را بخرند، برجا هستند و بقیه تعطیل شده اند.
66. خاصه خرجی: به کسی وام 300 میلیارد تومان به بهره صفر درصد داده شد.
67. واردات محصولات کشاورزی، مانع تولید کشاورزی در داخل است.
68. رکود مسکن: مسکن 16 درصد منفی است.
69. هاشمی طبا: خریدها از طریق واسطه‌ها. این خریدها موجب می‌شود قیمت گرانتر بپردازیم و هزینه بیمه و حمل و نقل بیشتری را بپردازیم. البته با صراحت نگفت بدین‌خاطر که کشور در انزوا است.
5. قالیباف باید به این پرسش پاسخ می‌داد: برنامه برای ارتقای بهره‌وری در کشاورزی و صنایع تبدیلی شما چیست؟ و او گفت:
70. جمعیت جوان کشور بی‌کار است و هرگاه انتخاب شوم، 5 میلیون شغل ایجاد می‌کنم.
71. حجم نقدینه نه به تولید که به مصرف جهت دهی می‌شود.
72. قانون برنامه ششم اجرا نشده است.
73. صنعت پتروشیمی و فولاد در دست شبکه روابط شخصی است.
74. زمین خواری به رواج است او روحانی و جهانگیری را به سوء استفاده موقعیت و خرید دو قطعه زمین به قیمت ناچیز متهم کرد.
75. عدم خود تکافوئی در بخش کشاورزی و فقدان صنایع کوچک.
76. فساد فراگیر که مانع بزرگ است.
77. رئیسی: فساد فراجناحی شده و افراد صالح مقامها را تصدی نمی‌کنند.
78. ناکار آمدی نظام اداری باوجود نقش مهمی که دارد، امری آشکار است.
79. هاشمی طبا: نظام مالیاتی کشور باید اصلاح شود. البته او به چهار نقش مهمی که مالیاتها در رابطه دولت با ملت و رشد اقتصاد دارد، اشاره نیز نکرد.
80. 40 درصد اشخاص و مؤسسات مالیات نمی‌پردازند.
81. قشرهای زحمتکش (پیشه وران و صادر کنندگان) را باید از مالیات معاف کرد.
82. روحانی: ترور شخصیت (فقدان امنیت اخلاقی). او به رئیسی بابت متهم کردن برادرش، اعتراض کرد.
83. تورم مانع است و باید مهارش کرد.
84. جهانگیری: دروغ و بی‌اعتمادی ضد رشد تولید است و به رواج است.
85. باید از تمامی ظرفیتهای کشور استفاده کرد. و نگفت کدام عوامل مانع از این استفاده است.
86. میرسلیم: برنامه برای رشد فعالیتهای دانش بنیاد وجود ندارد.
87. میان صنعت و دانشگاه همکاری وجود ندارد.
88. فرصت سوزیها و رشد نکردن فن‌شناسی و بی‌قدر کردن استعدادها.
89. گریز استعدادها از کشور.
6. رئیسی باید به این پرسش پاسخ می‌داد: برنامه شما برای هدفمند کردن یارانه‌ها چیست؟ و او گفت:
90. سطح قیمتها در آنچه به کالاهای مورد نیاز مردم مربوط می‌شود بالا است و سبب فقر مردم می‌شود.
91. هاشمی طبا: یارانه تورم را بالا برد. هرگاه بخواهید آن را 250 هزارتومان بکنید، در ازای آن، 800 هزارتومان از مردم خواهید گرفت.
92. قالیباف: ترس از سرمایه‌گذاری ترس از 4 درصدی‌ها است. او واقعیت را همان‌سان که هست نمی‌گوید. واقعیت اینست که سپاه در خدمت مافیاهای نظامی – مالی است و از این مافیاها است که سرمایه‌گذاران می‌ترسند. از اقتصاد در تصرف سپاه است که سرمایه‌گذاران می‌ترسند.
93. میرسلیم: 30 درصد از افزایش قیمتها می‌باید به تولید اختصاص می‌یافت و نیافته‌است.
94. ورشکستگی‌ها پر شمار و اثر آن بر قبول خطر سرمایه گذاری عامل گریز از سرمایه گذاری است.