برای هر محقق ـ حداقل در رشته های علوم طبیعی و ریاضی و فیزیک شیمی ـ مهم است که هر سال در مجله های معتبر بین المللی مقاله علمی منتشر کند. برای ارزیابی کار یک محقق تعداد مقاله ها و اعتبار مجله هائی علمی که در آن مقاله منتشر می کنند بسیار مهم است. مهمترین معیار ارزیابی کار یک محقق از این طریق است. در بانکهای اطلاعاتی معتبر جهانی می توان تعداد مقاله های هر محققی را یافت. از این رو برای ترفیع مقام ـ استاد دانشگاه شدن و یا درجه و رتبه بالا گرفتن ـ تلاش محققان در بالا بردن تعداد مقاله هاست. معتبر ترین سایت برای یافتن تعداد مقاله ها web of science است. منحنی ای که در زیر می بینید مربوط به اینجانب است. تعداد مقاله هایم در هر سال از زمانی که کار تحقیقی را آغاز کرده ام ـ یعنی سال 1987 ـ را می توان دید. اما آنچه در دنیای افتصاد شکست خورده است و بلاهای زیادی به بار آورده است و بارها شاهد جوانب منفی آن بوده ایم حدود 10 سالی است که وارد دنیای علم شده است که “رقابت و بالا بردن تولید” است. متاسفانه دیگر نه لذت کشف کردن و ابتکار زدن بلکه مانند بورس، منحنی تولید است که اهمیت پیدا کرده است. این بازی رقابتی برای تولید هر چه بیشتر، علم را هم کثیف کرده است. تعداد تقلبهای علمی زیاد شده اند. چندین بار شده است که مجله ها ی مهم علمی که مقاله منتشر کردن در آنها بسیار مشکل است ـ مجبور شده اند مقاله هائی را که درج کرده اند تکذیب کنند. بعنوان شرکت انتشاراتی معتبر Springer سال گذشته 64 مقاله را از مجلات خود بخاطر تقلب حذف کرد. در چین برخی از افراد اسم خود را برای اینکه بروی مقاله های علمی باشند با پول می خرند. مثلا برای اینکه اسم فرد روی مقاله ای قرار گیرد به استادی که مقاله را نوشته پول می دهند تا اسم فرد مزبور که هیچ کاری نکرده است بر روی مقاله اضافه شود. تقلب در داده های موجود در مقاله ها نیز زیاد شده است. “تولید سریع علم” باعث شده است که که مقاله ها، جدی نباشند. چندی پیش در ژاپن خانم محققی که در داده ها، تقلب کرده بود مجبور به استعفا و عذرخواهی شد. اخیرا محققی از مرکز پژوهشهای علمی فرانسه و فرد دیگر از انستیتوی معروف زوریخ سوئیس نیز که با او همکاری کرده بود محکوم به تقلب شدند.این دو موسسه بسیار معتبر هستند حتا می توان حدس زد در موسسه های دیگر چه می گذرد. البته اینها نمونه هائی هستند که متوجه آن شده اند موارد بسیار دیگری وجود دارد که رسیدگی به آنها بسیار سخت است زیرا در مجله هائی که ارزش بالائی ندارند منتشر می شوند. بخاطر اهمیت انتشار مقاله، شرکتهای انتشاراتی بسیاری درست شده اند که مجله های علمی منتشر می کنند. از خود اینجانب تاکنون ده ها بار دعوت شده است که مقاله هائی در اینگونه مجله ها بنویسم که البته همگی را رد می کنم اما اینها نشان از پیدا شدن پدیده جدیدی بنام “علم کثیف” دارد. اینگونه تقلبها در رشته های بیولوژی و پزشکی زیادتر هستند زیرا تعداد پارامترهای مسائل مطالعه شده در این زمینه ها بسیار زیادند و امکان تکرار آزمایشها کمتر است. جان تئونیدیس از موسسه متریک دانشگاه استنفورد در مقاله ای مدعی شد که در بسیاری از مقاله های پزشکی غلط ها و یا تقلبات زیادی وجود دارد و طبق آمارگیری او در غرب 200 میلیارد دلار بودجه در ده سال اخیر بدین خاطر از بین رفته است. گاهی اینگونه تقلبات می توانند عوارض بدتری داشته باشند. دکتر ناکاوو در سال 2003 چندین مقاله در مجله با اعتبار Lancet درباره اثرات یک دارو منتشر کرد که در سال 2012 معلوم شد که مطالعه جدی نبوده است و در آن تقلب شده است. اما در این بین، پزشکان زیادی مقاله را باور کرده بودند و از داروئی استفاده کردند که نباید می کردند. اخبرا برای افشای این موارد چندین بار شده است که فردی به عمد مقاله ای از خود ساخته است که داده های آن بی ربط هستند و آن را برای انتشار به موسسات انتشاراتی فرستاده و مقاله برای انتشار قبول شده است!

در اینباره سخن زیاد هست. اما اخلاق و یا اتیک جامعه علمی، ضربه دیده است. پیدا کردن راه حل برای این معضل ساده نیست اما خوشبختانه صداهای زیادی بر علیه این روشها بلند می شوند و پیشنهادهای مختلفی برای دور کردن “تولید برای جاه و مقام” از فضای علمی را ارائه می دهند اما هنوز راه حل جدی ای پیدا نشده است.