دوشنبه, 15 آبان 1402 . با تحقق قابلیت‌های گذرگاهی ایران، کمترین درآمد تخمینی ملی در درازمدت ۶ تا ۹ برابر فروش نفت در ۱۴۰۱ برآورد شده است ولی ایران، به دلایل گوناگون در ۵ مسیر دالانی جهانی، قطبیت(هاب) خود را از دست داده و سخاوتمندانه آن را دو دستی تقدیم همسایگان و رقیبان منطقه‌ای کرده است.
اکنون روشن شده است که دالان باختری- خاوری پس از گذر از ترکمنستان- دریای خزر- جمهوری آذربایجان و گرجستان، به دریای سیاه یا به بنادر ترکیه رسیده و به‌این وسیله نیاز به جغرافیای ایران، البته با هزینه بیشتر برطرف خواهد شد. ۲- با قرارداد عظیم هند- عربستان- اروپا و قطبیت اقیانوس هند در اتصال کریدور محور خاوری- باختری، با گذر از عربستان و دیگر اعضای شورای همکاری، اردن، ترکیه و مصر، ترانزیت کلان مقیاس کالا بین دو بازار جهانی اروپا- هند انجام شده و ۱۱ کشور واسطه‌ای دیگر در این مسیر به درآمدهای کلان بادآورده دست خواهند یافت. ۳- تنها تکیه‌گاه تخیلی و موهوم کوچک مقیاس ایران چشمداشت به تامین مالی تکمیل خطوط ریلی رشت- آستارا بود که روسیه به خاطر تحریم‌ها، جایگاه ترانزیتی‌اش را از دست داده و ملت‌های آسیای مرکزی به جای کریدور شمالی- جنوبی، استفاده از محور آذربایجان- گرجستان- ترکیه ، یعنی محور خاوری- باختری میانی را برگزیده‌اند. اولتیماتوم‌های مکرر ایران به روسیه، از جمله مهلت ۶ ماهه مدیرعامل شرکت ساخت و توسعه زیربناهای حمل‌ونقل به روس‌ها در زمینه سرمایه‌گذاری در خط آهن رشت- آستارا از سوی مسکو، به پشیزی گرفته نشده و اگر هم بر فرض انجام شود، به دلیل شرط‌بندی ایران روی روسیه، بی‌رمق خواهد بود. «یادمان نمی‌رود که سال ۲۰۰۰ با کلی دمیدن در بوق و کرنا قرار بود همراه هند و روسیه ، قرارداد ترانزیتی کریدور شمال-جنوب را پس از امضا به فعلیت رسانده و با توسعه بنادر و شبکه ریلی خود، سالانه ۳۰ میلیون تن کالا را از هند به روسیه و بالعکس ترانزیت کنیم. این در حالی است که عدم توسعه بندر چابهار با حضور شرکت‌های هندی به خاطر تحریم‌ها، عدم‌تکمیل خط آهن چابهار-زاهدان و رشت-آستارا باعث شد این طرح روی کاغذ بماند. ۴- همچنین از سال‌ها پیش طرح دست‌کم ۱۷ میلیارد دلاری اتصال فاو عراق به ترکیه در حالی رو به تکمیل است که هنوز عراق اتصال خط بسیار کوتاه ۳۰ کیلومتری شلمچه- بصره را به دلیل تحریم‌های جمهوری اسلامی مانع می‌شود. این کریدور قرار است خلیج فارس، عربستان و دیگر اعضای شورای همکاری را از طریق بین‌‌النهرین به ترکیه، دریاهای اژه، مرمره، سیاه، آدریاتیک، مدیترانه و اقیانوس اطلس وصل کند. ۵- همچنین طرح چین- پاکستان- افغانستان برای اتصال شانگهای- آسیای مرکزی- خلیج عمان با مقصد خلیج گوادر رو به تکمیل شدن است. البته با پیوستن افغانستان به‌این کریدور، پیوند لوله‌ای (نفت- گاز) از آسیای مرکزی به شبه‌قاره در مقیاسی کلان به انجام خواهد رسید. به هر روی تا هنگامی‌که جمهوری اسلامی‌ایران زیر تحریم جهانی است، امکان مشارکت استراتژیک در هیچ طرح و برنامه کلان مقیاسی ممکن‌الوقوع نیست. سهل است که حتی طرح‌هایی مانند خط لوله صلح که گاز را تا دم دروازه شبه‌قاره کشانده‌ایم، تحویل گرفته نخواهند شد، حتی در قالب رایگان !
یدالله کریمی‌پور – مجمع فعالان اقتصادی