۱۳۹۳​/۰۲/۱۵- اشکبوس طالبی، پیشگفتار: زبان  قشقایی ها تورکی قشقایی است که زبان مادری و رسمی این ایل می باشد. این زبان شاخه ای از تورکی اغوز غربی جدید می باشد .(جواد هیات)که در اثر تداخل با زبان  فارسی و لهجه های  لری ، به تدریج از زبان ترکی اغوز کمی فاصله گرفته است. شاید به همین خاطر است که گروهی به غلط تورکی قشقایی را ( تورکی فارس ) نام گذاشته اند.

                         

 

تورکی قشقایی دست نخورده تر از تورکی آذری و تورکی استانبولی است زیرا تا حد زیادی از تداخل ترکی ایغوری( تورکی مغولی) و سایر شاخه های تورکی شرقی برکنار مانده است و از در هم آمیختگی کلمات فرانسوی، انگلیسی و عربی ، آن طور که در تورکی استانبولی مشاهده می شود به دور مانده است اما متاسفانه در عوض درمحاصره تنگاتنگ با زبان فارسی و گویش های دیگر در سراشیبی استحاله و نابودی قرار گرفته است.تا حدی که نسل جوان امروزی قشقایی درخواندن و درک وفهم زبان مادری شان که در اشعار میرزا ماذون تجلی یافته است عاجزند.

 

به نظر نویسنده این سطور، زبان ترکی  قشقایی  به علت نداشتن کتابت و محدودیت جمعیتی و پراکندگی جغرافیایی  از هجوم زبان های فارسی،کوردی و لری دور نمانده است. لذا در نتیجه این زبان در جهت استحاله در زبان فارسی پیش میرود و این استحاله با قدرت گرفتن رضا شاه در سایه سیاست زبان واحد کشور واحد و فرهنگ واحد، سرعت بیشتری گرفت تا جایی که تورکی صحبت کردن در فارس تا مدتی با تحقیر و محدودیت همراه بود . بی جهت نیست که زبان رایج تورکی قشقایی امروز با تورکی قشقایی دیروز (۱۰۰ سال پیش) بسیار متفاوت است و شاید به همین علت است که برای جوانان امروز قشقایی ، خواندن وحتی درک زبان  فضولی،ماذون ، یوسف علی بیگ و حتی شهریار ، چندان ساده و روان نییست.

 

در ۷۰ـ۸۰ سال اخیر جامعه ایران و مناسبات بین فرهنگی دستخوش دگر گونی های عظیمی شده ، اما آنچه که مربوط به قشقایی هاست ، چنین به نظر می رسد که:

 

تمهیداتی آشکار و پنهان به کار گرفته شدند تا هر چه زودتر زبان و بعد فرهنگ قوم قشقایی در فرهنگ و زبان مسلط حکومت مرکزی ایران استحاله شود. برای اچرایی کردن چنین  بی عدالتی های عریان، حکومت مرکزی چندین بار دست به ( تخته قاپی) یا اسکان اجباری ایل قشقایی زد .کودکان قشقایی نیز، از حقوق مساوی شهروندی برای آمورش زبان تورکی قشقایی در سطح خواندن و نوشتن، حتی به صورت محدود محروم شدند . و اموزش زبان قشقایی در حد شفاهی متوقف شد یعنی نگاه داشته شد وناچارا برای ادامه حیات و امرار معاش و امکانات شغلی در چهارچوب جامعه ایران مجبور شدند تا به فرهنگ مسلط جامعه ، زبان فارسی و راه ورسم زندگی دیکته شده حکومت مرکزی گردن نهاده و آرام آرام از فرهنگ و شیوه زندگی و زبان مادری خود دست بشویند تا مقبول فرهنگ و زبان حکومت مرکزی قرار گیرند. اما این فرهنگ پذیری و قاطی شدن در فرهنگ مسلط، هیچگونه امکان مساوی اجتماعی-تحصیلی و شغلی برای آنها به ارمغان نیاورد . برای مثال از زمان قدرت گیری رضا شاه- سید ضیاء تا کودتای 28 مرداد 32 ، تعداد مدارس ابتدایی برای کل ایل یک ملیونی قشقایی ، شاید به تعداد انگشتان دست هم نباشد. بعد ها، تاسیس مدارس سیار عشایری وهمگانی شدن آموزش ابتدایی در ایل ، امید های زیادی را برای حفظ زبان و فرهنگ قشقایی به وجود آورد . اما بی توجهی به زبان مادری وتاکید یک جانبه و عنان گسیخته اموزش زبان فارسی به کودکان قشقایی ، این پروسه استحاله فرهنگی و زبانی  را شدت و سرعت بخشید  یعنی در حقیقت این سیستم آموزشی، زبان و تا حدی فرهنگ سنتی قشقایی ها را ازآنها  گرفت ودر عوض به آنهاخواندن و نوشتن فارسی آموخت تا به زندگی شهری دخول کنند و آن چه را که ما امروز می بینیم  شکل گیری یک گروه اندک تحصیلکرده و مدرن  نسل جدید قشقایی است که در ادرات، سازمان ها بیمارستان ها و مراکز دولتی مشغول کارند و در کنار این پدیده ، پیدایش یک توده عظیم  کم سواد بی هویت حاشیه نشین شهری است که دیگر نه قشقایی ایلی دامدار خود کفا هستند و نه به مهارت های اساسی شهروندی دست یافته اند و نه به هویت ایلی- فرهنگی و زبانی قوم قشقایی پای بندند و نه تورکی سخن گفتن را ارزش می دانند و نه در آموزش زبان فارسی می توانند با همسن و سالان شهری خود در شیراز و اصفهان رقابت داشته باشند . جمعیتی از آنجا رانده و از این جا مانده. که  این گم گشتگی، خود میتواند نتایج تخریبی بیشماری را به شرح زیر در پی  داشته باشد.

 

 

البته واقعیت های تکان دهنده  دیگری را هم در ورای جامعه قشقایی و ایران  باید مد نظر داشت و  قبول کرد که:

 

 

باید توجه داد که امروزه شرایط زبانی و امکانات فرهنگی و …. اقوام و ملیت های داخل ایران یکسان نیست بعضی از گروه های قومی نسبتا در شرایط بهتری هستند اما برای قشقایی ها شرایط بسیار حساستر و و آموزش زبان مادری این گروه قومی ایرانیان بالکل فراموش شده است چرا که :

 

١. قشقایی ها یک قوم یک ملیونی عمدتا کوچ رو بودند که از راه دامداری و قالی بافی ، صدها سال در خطه های مرکزی و جنوبی ایران زندگی می کردند . برای دفاع از استقلال ایران حتی با انگلیسی ها هم جنگیدند . این توده عظیم کوچ رو با ملیونها گوسفندان خود، از تهیه کنندگان مهم گوشت کشور بودند. در طول حیات تاریخ سیاسی شان همواره برای نگاهبانی از فرهنگ و زبان خود ، با حکومت های تمامیت خواه مرکزی ایران در تضاد قرار می گرفته اند. متاسفانه رهبران سیاسی و فکری ایل هیچگاه نتوانستند و یا نخواستند در شکوفایی وگسترش زبان ترکی قشقایی نقشی ایفا کنند و آن را از شکل شفاهی به کتابت برسانند. لذا قشقایی ها در هیچ زمان ، حتی در دوران شکوفایی نسبی زبان ترکی در عهد صفویان هم ، از خود صاحب مدرسه، مکتب خانه  و یا کانون آموزش زبان مادری نبوده اند. و اشعار شعرای قشقایی یا آذز بایجانی ، عمدتا سینه به سینه و شفاهی از والدین به فرزندان منتقل می شده و به ندرت به چاپ، تکثیر و استنساخ می رسیده است.

 

۲. زبان ترکی آذربایجانی و زبان تورکی استانبولی، زبان رسمی، شفاهی و تا حدی کتبی خلق های مختلف آن سامان بوده است. از زمان به وجود آمدن کتاب (دده قور قوت) در قرن دهم هجری تاکنون، زبان ترکی آذربایجانی و استانبولی علیرغم افت و خیزها و محدودیت های سیاسی، هیچگاه از تکاپو و خلاقیت باز نمانده و مراحل تکاملی مختلفی را از سر گذرانده اند.

 

۳. دیوان شاعران بزرگ ترک از آسیای میانه تا تا استانبول، از قبرس تا زنجان دست به دست می گشته ودر چاپخانه های قانونی و غیر قانونی در نسخه های فراوان به زبان ترکی چاپ و منتشر می شده است. اشعار شاه اسماعیل صفوی معروف به شاه ختایی، فضولی،نصیر باکویی،نسیمی ، فاخر،واقف، نباتی، وحتی در این اواخر  اشعار معجز، صابر، استاد ساهر ، استاد شهریار، صمد ورغون و صمد بهرنگی، عمدتا  به صورت زیر زمینی چاپ ودر اختیار مشتاقان بی شمار زبان ترکی در این سوی مرز و آن سوی مرزقرار می گرفت. . در دوران حکومت طولانی سلسله پهلوی ، شاعران ، نمایشنامه نویسان، ترانه سرایان و نویسندگان و عاشیق های آذر بایجانی هیچگاه لب فرو نبستندو قلم نشکستند. آثارشان علی رغم محدود بودن و غیر قانونی بودن، در باکو یا تبریز چاپ ومنتشر می شد و در تمامی نقاط ترک نشین در اختیار علاقمندان قرار می گرفت.

 

اما، درست در همین ایام، قشقایی ها در محاصره فرهنگی و نظامی و به دور از تحولات سیاسی – زبانی و فرهنگی  منطقه آذر بایجان در تلاش زنده ماندن و حفظ زندگی کوچ نشینی خود بودند.  رهبران ایل گمان می کردند که با اسب و تفنگ برنو و یا با واسموس آلمانی می توانند حکومت مرکزی را به عقب برانند وحکومت خود مختار فارس کهگیلویه وبویر احمدرا بنیان نهند. روان شناسی بیگانه ستیزی و خود بزرگ بینی بر رهبران ایل قشقایی از یک طرف و پایین نگهداشتن شعور فرهنگی و سیاسی توده مردم قشقایی ، از طرف دیگر ، به حاکمان و والیان محلی ایالت فارس و پشتیبانانشان در حکومت مرکزی این فرصت را داد تا قشقایی ها را در ییلاق های مسطح و قشلاقهای کوهستانی محاصره کرده و از زندگی پر تحول و پر جنب و جوش جدید شهری جدا ساخته و ارتباط زبانی و فرهنگی آنها رابا فرهنگ نسبتا غنی اجدادشان در آذر بایجان، به کلی قطع کنند.

 

اگر بقایای زبان شفاهی تورکی قشقایی را به عنوان تنها هویت قومی این ایل قلمداد کنیم، می بایست ان را مدیون پیر زنان و پیر مردان ایل بدانیم که چون جان شیرین ، آن را در سینه نگاه داشتند و تا حدی به فرزندان خود انتقال دادند. چوپانان، کرنا سرایان،عاشیق ها و میرزاها و شاعران ایلی و در این اواخر موسیقی دان جوان و مبتکر ایل فرود گرگین پور توانست آهنگها، ملودی ها ،ترانه ها و اشعار بزمی ورزمی ایل را به شیوه ای مدرن باز سازی کرده و از این جهت در حفظ زبان و فرهنگ قشقایی و ارتباط مجدد آن با اجداد آذر بایجانی خود، قدم های موثری بردارد  و پروسه استحاله شدن  این زبان را تا چندی به عقب بیندازد. 

 

 

دانشمندانی که روی مغز وزبان ورابطه این دو مطالعه کرده اند، به نتایج جدیدی دست یافته اند. این گروه از محققین ثابت می کنند که ( زبان مادری یا زبان اول، بخش متفاوتی از قشر فوقانی مغز را اشغال میکند وآن بخش از مغز که مرکز آموزش زبان مادری یا ( زبان اول) است ، در رابطه با ضربه های مغزی مقاوم تر است. و زبان دوم در بخش دیگری از قشر فوقانی مغز (Cortex) متمرکز میشود. لذا آسیب های مغزی سبب اختلال شدید در یکی از این دو زبان می گردد. در سکته های ایسمیک مغزی ، آسیب وارده بر ناحیه زبان دوم رایج تر است. و شخص آسیب دیده معمولا در ابتدا تواناییهای زبان دوم را از دست می دهد در حالی که هنوز قادر است با زبان اول خود یعنی زبان مادری صحبت کند.*  بعضی از روان شناسان کودک از این هم جلوتر رفته اند و ثابت می کنند که زبان مادری از دوران سوم  حاملگی بخصوص بین هفته های  بیست و چهارم تا تولد شروع می شود چرا که مغز جنین در این دوره می تواند به محرک های صوتی مادر و کیفیت صدای اطراف مادر واکنش نشان دهد. نخاع نیز تا حدی فعال شده و جنین رفلکس گرفتن (Grasping) را از خود نشان می دهد*… روان شناسان ژاپنی هم به این پدیده توجه کرده اند و می گویند که در این دوره بارداری صدای موسیقی ارام، صحبت کردن ارام مادر با جنین و قصه خواندن و لالایی روی سیستم عصبی – مغزی کودک اثر می گذارد. اولین رابطه عاطفی کودک با مادر (attachment) را به وجود می اورد که  بعدا پایه های آموزش زبان مادری می شود.*

 

 

   زبان آموزی کودکان شامل ۴ بخش مجزاست که روی همدیگر اثر می گذارند:

 

 

در این دوره است که پایه های زبان آموزی کودک شروع میشود. کودک در ارتباط تنکاتنگ با مادر صدا سازی را از مادر تقلید کرده و آنها را با هم ترکیب کرده و صداهای با معنی می سازد. اول صدای ( ما) یا (نا) تا به (ماما) یا ( ننه و نا نا) می رسد تمام این پروسه آن طور که (ویگوتسکی) زبان شناس معروف روسی می گوید درفضای تنگاتنگ مادر- کودک  (Zone of Proximal) شکل می گیرد و آموزش زبان اول یا زبان مادری آموخته می شود. ابتدا تک صدایی بعد دو صدایی و بعد چند صدایی و بالاخره کلمه با معنی و سپس ترکیب دو یا سه کلمه بدون فعل ، برای رساندن یک مفهوم جا می افتد.. مثل : (ماما آب) و یا ( ننه سو). و در حدود ٢ سالگی یا کمی کمتر که اولین جمله کامل به زبان می آید. و کودک آرام آرام  به کاربرد و ترکیب جملات آشنا شده  لهجه و گویش مادری را در محیط تقلیدی- آموزشی خانواده فرا میگیرد و سیستم صدا سازی خود را با آن ها تطبیق می دهد. از ٣ سالگی  به بعد، کودک به اشکال پیچیده تر زبان آشنا میشود و کاربرد جملات و کلمات ، همخوانی نهاد و گزاره (همراهی فاعل و فعل) آشنا تر شده و پا را از محدوده خانواده بیرون می گذارد . گذار از محیط خانواده به بیرون خانواده ، مهد کودک و مدرسه، از حساسترین تغییرات محیط اجتماعی و و پروسه اجتماعی شدن کودک و هویت یابی تمامی کودکان است . اما این گذار برای کودکانی که از حوزه زبان مادری به حوزه زبانی- احتماعی دیگری می روند ، پر تنش تر ، نا آشنا تر و گاهی ترس آورتر خود را نشان می دهند . کودک به ناگهان احساس می کند که محیط بسیار نا آشناست و او مهارت های لازمه برای تطابق و همنوایی با محیط جدید را ندارد . مشکل آن وقت دو چندان می شود که آگر معلمین و یا کودک یاران جدید، از فرهنگ و زبان کودک بیگانه بوده و آموزش های لازم را جهت آسان تر کردن و لذت بخش کردن این گذار استرس زا را نداشته باشند. و  شاید جالب باشد تا  شما را به این نکته توجه بدهم که ٧٠ تا ٨٠ در صد مشاهدات بالینی و طبیعی روان شناسان کودک  چنین نشان داده اند که اولین واژه  به کار رفته در فرهنگ ها و زبان های مختلف واژه (ماما) (ننه) و ( مامی) و (مادر) ویا (mother) بوده است نه (بابا) یا (آتا) وِیا (father).. شاید به همین دلیل اولین زبان را زبان مادری یا (.mother tongue.) نام نهاده اند نه زبان پدری یا طایفه ای یا کشوری یا ملی . مگر این که کودک از ابتدا پروسه زبان آموزی را در یک زمان با دو زبان شروع کند و با یک مادر دو زبانه که در این حالت کودک به طور مساوی با دو زبان صحبت خواهد کرد. در چنین حالتی بنا به تحقیقات دکتر آلن دیویس*، کودک توانایی آن را خواهد داشت تا فقط از یک قسمت قشر فوقانی مغز (Cortex) جهت جایگزینی لغات و حافظه استفاده کند.شاید جالب باشد تا به این نکته  نیزاشاره کنم که آسوری های مقیم رضاییه از همان اوایل تولد کودک ٣ یا ۴ زبان مختلف را با کودکان خود صحبت می کنند و کودکان در شرایط مساوی آموزش زبان ، تورکی، آسوری ،فارسی و ارمنی را به یک میزان وبا مهارت مشابه یاد می گیرند. روان شناسان کودک و زبان شناسان  نیز تاکید می کنند که : در دو سه سال اول زندگی ، انعطاف پذیری مغز به کودکان این امکان را فراهم میکند تا چندین زبان را در یکجاو به یک میزان یاد بگیرند و از نظر علمی هیچکدام زبان دوم نخواهند بود. انجمن  توانایی های شنیداری، گفتاری و زبان آموزی در آمریکا(American Speech- Language-Hearing Association ) ، نیز چنین نتیجه گیری کرده است که  مهارت در آموزش زبان دوم و یا سوم ، زمانی آموخته می شود که کودک درآموزش زبان اول به مهارت نسبی رسیده باشد . یعنی آموزش صداها در زبان اول ، امکانی است سریعتر برای آموزش زبان دوم. مثلا در این مورد خاص کودکان قشقایی اول زبان مادری خود ترکی قشقایی را فرا می گیرند و هرچه تواناتر باشند بهتر می توانند زبان دوم یعنی فارسی را یادبگیرند که در این صورت زبان فارسی به زبان ملی ( زبان دوم) تبدیل می شود واگر کودک در هردو زبان اول ودوم مهارت بیشتری پیدا کند و ازسنین جوان تر به آموختن زبان انگلیسی که زبان سوم و یا ( زبان جهانی)است، نیزمهارت پیدا می کند. البته باید در این جا تاکید شود که پروسه زبان آموزی در ارتباط تنگاتنگ با پدیده اجتماعی شدن (Socialization)و فرهنگی شدن کودک (Acculturation) همراه است و اگر محرک های محیطی زبان محدود شوند، پروسه زبان آموزی هم محدود خواهد شد. بر اساس این داده های علمی است که آموزش پرورش ایالتی کالیفرنیا سالهاست که سیستم آموزش پیش دبستانی و  دبستانی را همزمان با دو زبان آسپانیولی و انگلیسی شروع کرده و کودکان در سه سالگی تحت آموزش معلمان آموزش دیده دو زبانه به فرا گیری دو زبان در یک زمان مشغول می شوند که این سیستم آموزشی را آموزش وپرورش دو زبانه  (Dual languages) نام نهاده اند.

 

به هرحال، از هر طریق  که نگاه کنیم چه از دیگاه روان شناسان کودک و جه از دید گاه متخصصین مغز واعصاب به همان نتایجی می رسیم که زبان شناسان به نامی چون : پیاژه (Piaget)، اسکینر(Skinner), ویگوتسکی (Vigotsky)  و نوام چامسکی (Noam Chomsky  رسیده اند. البته با تفاوت هایی: پیاژه روی واکنش متقابل کودک روی دنبای بیرون انگشت می گذارد و او معتقد به فعال کردن سیستم های حسی- حرکتی کودک است و اسکینر روی محیط خانه و محرکهای بیرون که با تقویت و پاداش همرا ه هستند و ویگوتسکی روی نقش مادر و دیگر بزرگسالان که راهنمای کودک هستند و از طریق فرهنگ به زبان آموزی کودک تکیه می کند و نوام چامسکی پر آوازه ترین زبان شناس و فیلسوف دانشگاه هاروارد در آمریکا روی (Language Acquisition Devices) سیستم های تعبیه شده زبان اموزی کودکان تکیه می کند که کودکان به طور فیزیکی و روانی دارای سیستم ها یی هستند که زبان آموزی را برای آنها ممکن می کند.

 

 

 با توجه به داده های علمی و تجربی و آزمایشگاهی متعددی که در دست داریم ( که قسمتی از آنها  به اجمال در این جا بیان شده ) ، می توانیم چنین نتیجه گیری کنیم که : آموزش زبان مادری در بین اقوام، ملیت ها و گروه های اجتماعی در کشور ما ایران نا قص و به شکلی آگاهانه و یا نا آگاهانه متوقف شده است . یعنی آموزش زبان اول که پایه و اساس یادگیری زبان ملی ما ( فارسی) و زبان بین المللی ما ( انگلیسی) است ، در همان اوان کودکی در جا زده است وهرگز به سطح عالی تر فرا گیری زبان یعنی خواندن و نوشتن و ارتباطهای کلامی نرسیده است. زبان های کوردی ، تورکی ، بلوچی، عربی ، آسوری، کلدانی ، قشقایی و ده ها لهجه و زبان  دیگر در حد شفاهی مانده و راه استحاله در زبان فارسی را می پیماید و زبان فارسی هم به نوبه خود مورد هجوم زبانهای مسلط تر انگلیسی، فرانسوی و عربی  قرار گرفته است. حکومت های فارس چه در دوران پهلوی ها و چه در دوران جمهوری اسلامی ، محدودیت نا عادلانه و تبعیض آلودی را در حق این زبانها به اجرا در آورده اند و غافل از این اند که (اگر در بر همین پاشنه بچرخد)، این تبعیض ها ، ضربه های جبران ناپذیری را بر تمامیت کشور دیر پای ما ایران فرود آورده که اول  باعث ضعیفتر و نا رسا تر و آلوده تر شدن زبان ملی ما( فارسی) شده و دوم این که به اتحاد و وفاق ملی اقوام و ملیت های ساکن ایران آسیب های کاری وارد کرد ه و اضافه بر این ها هم،  میثاق جهانی مجمع  عمومی سازمان ملل را در برسمیت شناختن زبان مادری و آموزش آن را زیر پا نهاده ( که خود جمهوری اسلامی در سال ۲۰۰۸ آن را امضا کرده است) و هم اصل ۱۵ قانون اساسی جمهوری اسلامی را نا دیده گرفته است که ( استفاده از زبان های محلی و قومی را در مطبوعات و رسانه ها آزاد دانسته وتدریس زبان های مادری را در دانشگاه ها به رسمیت می شناسد).

 

وقت آن رسیده تا طبل نفاق افکنی و تبعیض قومی و زبانی را در کشور ایران به پایان برسانیم ودست دوستی و احترام متقابل را به سوی اقوام تحقیر شده و زبان های فراموش شده دراز کنیم و آن قدر ایرانی آزاده باشیم تا با یک پوزش خواهی  ملی ،از تمام مردم این مرز وبوم که قربانی سیاست های نا آگاهانه و نا عادلانه ما شده اند و از حقوق ملیء فرهنگی و زبانی خود محروم مانده اند، با صدای بلند بگوییم که شما هم مثل ما ایرانی هستید و دارای حقوق مساوی . و در عمل ثابت کنیم که آماده جبران فرصت های بر باد رفته کودکان فراری از مدرسه هستیم و با تلاش مضاعف بخواهیم که به این درد های کهنه التیام ببخشیم و چنان برنامه ریزی کنیم که در یک فرصت زمان بندی مشخص، کودک بلوچ در حد یک کودک اصفهانی شانس قبول شدن در دانشگاه  را داشته باشد و  کودک قشقایی در حد یک کودک شیرازی سعدی بخواند ودر همان حال، از خواندن ماذون و شهریار ، به همان قدر لذت ببرد که یک کودک شیرازی با خواندن سعدی.

 

آخر کجای این کار عیب دارد ، اگر ایرانیان تورک زبان با باز نگری الفبای واحد تورکی بخواهند در کنار آموختن زبان فارسی ، امکان این را داشته باشند تا زبان مادری خود را  در سطح خواندن و نوشتن نیز فرا بگیرند؟.آموزش زبان تورکی با مواد درسی وا حد و سراسری و کتاب های درسی واحد تحت آموزش معلمان تربیت شده دو زبانه، قابلیت اجرا شدن در سرزمین هایی که اکثریت تورک زبان دارند، عملی است و خود فرهیختگان تورک که هم به زبان تورکی و هم به زبان فارسی و نحوه تدریس آن آشنایی دارند می توانند مسئو لیت های آموزشی ، تکنیکی و اجرایی آین مهم را به دوش بکشند  . لذا در این صورت آموزش زبان تورکی می تواند چون زبان های انگلیسی ، فرانسه یا عربی به عنوان زبان اختیاری دوم در سطوح ابتدایی تا دانشگاه تدریس شود . بدیهی است که دست اندر کاران آموزش وپرورش کشور ، هیات وزیران ، سازمان برنامه و بودجه ودر حقیقت تمامی بدنه دولت ، مسئولیت عمده را جهت جا انداختن چنین فلسفه آموزشی و تهیه بودجه و کادر های اجرایی چنین طرح عملی و عد التمندانه را به عهده دارند و نمی توانند از مسئولیت این ضرورت مسلم شانه خالی کنند. ما را و ایران را بشارت باد به چنین روزهای روشن. 

 

مریلند- اسفند ١٣٩١ شمسی

اشکبوس طالبی – معلم عشایری قشقایی – پریروز

معلم دبیرستان ودانشگاه درتبریز –  دیروز

و مدرس روان شناسی  در آمریکا –  امروز 

 

منابع:

 

١. A.Davies, Bilingual Education and Bilingualism ; 2003

٢. American Speech- Language- Hearing Association 1997- 2013

٣. MIT Encyclopedia of Cognitive Sciences,Cambridge,MA;MIT Press.80-81

۴. Junque.C.P Vendrell and J. Vendrell Aspects of Bilingual Aphasia.Oxford;Pergamon 1995

۵.  John W.Santrock.Life Span Development 13 Edition . 2010 Mc Graw Hill;USA

۶. سیری در تاریخ زبان و لهجه های تورکی. دکتر جواد هیات

 

منبع: وبلاگ اشکبوس طالبی