«من مصاحبه نمی‌ کنم، چندبار به شما بگویم! حرف‌ های من به دردتان نمی‌ خورد، بروید از دکترهای دیگری که از من موفق‌ تر هستند مصاحبه بگیرید.» و بعد با عصبانیت به بیرون مطب راهنمایی‌ ام می‌ کند. یکی از قدیمی‌ ترین پزشکانی است که تجربۀ نیم قرن معالجۀ بیمارانی را دارد که دچار نازایی هستند. وی امروز بیمارانی را درمان می‌ کند که سال‌ های بسیار دور، مادر و حتی مادربزرگ هایشان را معالجه کرده است. ٨١ ساله است ولی هنوز مثل روزگار جوانی‌ اش، روزانه ٣ تا ۵ ساعت مقالات و تحقیقاتی را که در رشته‌ اش صورت گرفته می‌ خواند تا اطلاعاتش را به روز نگاه دارد. دکتر «محمود مصدق»، نوۀ مردی است که صنعت نفت را ملی، و هویت ایرانیان را در آن زمان احیاء کرد. دنبال پیرترین پزشک شاغل بودیم، نه نوه مصدق. از اتفاق، دکتر مصدق پزشک  را یافتیم که هم پزشک شاغل است، هم پیرترین. از محمد مصدق دو پسر و سه دختر به یادگار ماند. پسر اول، غلامحسین و پسر دوم، احمد. محمود مصدق، فرزند غلامحسین است که او هم پزشک و متخصص بیماری‌ های زنان بود. مطبش ساختمانی قدیمی است که بیش از ۷۰ سال از عمرش می‌ گذرد. شمارۀ پلاک ساختمان با بقیه فرق می‌ کند و همین، این ساختمان را از بقیه، متمایز می‌ کند. درِ چوبی را که باز کنی، بیمارانی را می‌ بینی که سر و وضعشان نشان می‌ دهد از شهرهای دور آمده‌ اند. روی چند صندلی و نیمکت قدیمی نشسته‌ اند و از چهره هایشان می‌ خوانی که نگرانند. گویی نتیجه‌ ای که از این پزشک کهنه کار گرفته‌ اند، از مطب‌ های شیک دهان پرکن، نگرفته‌ اند.

 

خبری از منشی نیست. یکی از بیماران که از استرس، پای راستش را به زمین می‌ زند، می‌ گوید: «دکتر منشی ندارد. هر روز غروب موقع رفتن، برگه‌ ای را مهر می‌ کند و به در ساختمان می‌ چسباند، تا بیمارانی که صبح زود از شهرستان به مقابل ساختمان می‌ آیند، اسمشان را روی برگه بنویسند.» اشتیاق عجیبی برای ملاقاتش دارم نه فقط به خاطر اینکه بیشتر از ۵۰ سال است طبابت می‌ کند و پزشک کارکشته‌ ای است، که بیشتر به خاطر نسبتش با مرحوم دکتر مصدق؛ کسی که محضر پدربزرگ را از نزدیک درک کرده و با او بسیار زیسته است.

 

اتاق معاینه تفاوتی با بیرون ندارد. مردی سالخورده با روپوشی سفید و کراوات قهوه‌ ای که چهره‌ ای بسیار شبیه به پدربزرگ دارد. سرش پایین است و نسخه می‌ نویسد. میز شلوغی دارد. کتاب‌ ها و مجلات ایرانی و خارجی به طور نامنظم روی آن چیده شده‌ اند.

                                    

تنها جایی که نظم دارد، قفسۀ کتاب هاست که چند عکس قدیمی، هر مراجعه‌ کننده‌ ای را در همان ابتدای ورود، به خود جلب می‌ کند. عکس‌ های سیاه و سفید دکتر مصدق که بالای سر میز و زیر دیوارۀ قفسۀ قرآن پیدا بود و قاب عکسی که در آن غزلی از حافظ نوشته شده بود. «ما بدین در نه پی حشمت و جاه آمده‌ ایم    ​ از بد حادثه اینجا به پناه آمده‌ ایم»

                                                           

وقتی بیمار از اتاق بیرون می‌ رود، خودم را معرفی می‌ کنم، از بالای عینک قهوه‌ ای رنگش، نگاهی با سردی به من می‌ اندازد. روی خوش نشان نمی‌ دهد و می‌ گوید به هزار و یک دلیل مصاحبه نمی‌ کند. اصرارم، فایده‌ ای ندارد. از کوره در می‌ رود که آخر عمری با من چکار دارید. «این همه دکتر خوب و موفق و جوان، چرا سراغ من که آفتابِ لبِ بوم هستم، آمدی، آنها کارشان از من بهتر است. برو از آنها مصاحبه بگیر.»

 

چند دقیقه‌ ای بیرون ساختمان در حالی که می‌ خواهم از نگاه پر از پرسش عکاس روزنامه فرار کنم، با خودم کلنجار می‌ روم که بمانم یا بروم؟ تصمیمم را می‌ گیرم و دوباره به مطب می‌ روم. انگار برای بیماران آشنا شده ام. نگاهشان این بار سرد نیست.

 

زن سن و سال داری که بچه برادرش و دخترش هم همراهش هستند، رو به من می‌ کند و می‌ گوید: «دخترم، من ٣٠ سال پیش نمی‌ توانستم بچه دار شوم. پیش دکتر مصدق آمدم. خدا پدرش را بیامرزد. بچه دار شدم و حالا نوه هم دارم. دختر برادرم و دخترم هم متأسفانه نازایی دارند. دکترها از دخترم قطع امید کرده‌ اند.

 

حالا هر دوی آنها را آورده‌ ام که ببینم دکتر می‌ تواند کاری برایشان بکند، یا نه؟ کلی نذر کرده ام. اول به خدا توکل کرده‌ ام، و بعد به دکتر. دکتر، چشم و دل سیر است و اصلاً در قید و بند پول و اینجور چیزها نیست.»

 

هنوز حرف‌ هایش تمام نشده که نوبت‌ شان می‌ شود. زن جوانی که از قوچان آمده، ادامۀ حرف‌ ها را می‌گیرد: «۶ میلیون در شهرمان خرج کردم، ولی نتیجه‌ ای نگرفتم، تا اینکه یکی از همشهریانم به من گفت پیش دکتر مصدق بیایم. دکتری است که خرج روی دست بیمار نمی‌ گذارد. ٩ ماه پیش که اینجا آمدم باورم نمی‌ شد مطب این شکلی باشد و دکتر پیری بتواند معجزه کند. تشخیص دکتر واقعاً حرف ندارد. حالا با داروهای دکتر، ٣ ماه است باردارم و آمده‌ ام عکس‌ های سونوگرافی را نشانش بدهم».

 

زن ۳۸ ساله‌ ای که بعد از ۱۲ سال دو ماهه باردار است، می‌گوید: «خاله و مادرم از قدیم مریض دکتر بودند. خاله‌ ام ۴۰ سال پیش ازدواج کرده بود و ۹ سال بچه دار نشد. ۱۰ سال است هر ٢ ماه یکبار دکتر می‌ رفتم، آخرش هم هیچی به هیچی. اینجا که آمدم، الان دو ماهه حامله‌ ام. اگر امیدی نباشد، دکتر همان موقع می‌ گوید، و زن و شوهر‌ها را گرفتار امروز برو، فردا بیا، نمی‌ کند. دیروز، خودم شاهد بودم خانم و آقایی آمدند و دکتر به آنها گفت هیچ کاری نمی‌ شود کرد. شاید اگر به رویان مراجعه کنید، بتوانید نتیجه بگیرید، آنهم ۲۰ درصد، نه بیشتر». از همسرش می‌ خواهد دفترچۀ بیمه‌ اش را نشانم دهد که دکتر مبلغ ویزیت را پای دفترچه نوشته و اینکه همۀ داروهایی که تجویز می‌ کند، ایرانی است و هزینه‌ های غیرواقعی به بیمار تحمیل نمی‌ کند. سپس خانمش نزدیک‌ تر می‌ شود و در گوشم می‌ گوید: «دکترهای دیگر، برای معاینه جداً هزینه می‌گیرند، این اصلاً اینجوری نیست».

 

گرم صحبت هستیم که در اتاق باز می‌ شود و زنی که چند دقیقه پیش زیر لب دعا می‌ خواند، با صورتی خندان بیرون می‌ آید : «دکتر می‌ گوید دخترم می‌ تواند مادر شود. خدایا شکرت» و از فرط خوشحالی و خداحافظی نکرده، با دختر و برادرزاده‌ اش از مطب بیرون می‌ رود. حالا نوبت من است که شانسم را دوباره امتحان کنم. در می‌ زنم و با جسارت وارد می‌ شوم. کنار زن جوانی که پیش دکتر نشسته، می‌ نشینم.

 

دکتر نرم می‌ شود، اما دوست ندارد دربارۀ خاندانش حرف بزند و تک و توک جمله‌ هایی که لابه لای خواندن برگۀ سونوگرافی، یا هنگام گرفتن شرح حال دقیق بیمار و معاینه به زبان آورده را چاپ کنیم.

 

«پرولاکتیت خوبه. فقط هورمون… یه هوا بالاست و اون هم قابل اصلاح است. دفترچه داری، دفترچه ات را بده به من»

 

رو به من حرف‌ های دیگری هم زیر لب می‌ زند: «آره بابا، اوضاع خراب است. نه خانم بدجایی آمدی. پدر من، آن آقا (عکس پدرش را روی قفسۀ کتابخانه‌ اش نشانم می‌ دهد) بیمارستان نجمیه را اداره می‌ کرد. جدّ من این بیمارستان را وقف کرد که در آن مریض مجانی ببینند.»

 

 

من متولد سال ۱۳۱۳ هستم.

 

 

پدر من بیمارستان نجمیه را اداره می‌ کرد. جد من این بیمارستان را وقف کرد که در آن مریض مجانی ببینند. پدرم گفت «من تو را برای تحصیل پزشکی فرستادم، درس بخوانی و برگردی در بیمارستان نجمیه خدمت کنی». اطاعت امر کردم. الان  روزی چند مریض می‌ بینم.  

 

 

من هرچی دارم از پدر و پدر بزرگم دارم.  

 

 

درستی، درستی، درستی. مصدق می‌ دانید معنی‌ اش چیست؟

 

 

من هیچ وقت نگذاشتم بچه‌ هایم طب بخوانند. الان اگر بخواهم از نو شروع کنم، بازهم نمی‌ گذارم طب بخوانند. خانم، من حقوق می‌ خواندم. من لیسانسیۀ حقوق از دانشگاه هاروارد هستم و قرار بود وکیل بشوم. گذشتم و آمدم به سوی طب.  

 

 

آره، از وکالت خوشم می‌ آمد.

 

 

پدرم از من خواست. بچه‌ هایم با من اینجوری نیستند. من و پدرم رابطۀ خاصی داشتیم. پدرم گفت «تو باید طب بخوانی»، من هم گفتم: «چشم».

 

 

بله، بنده همان دانشگاه خودشان، در لوزانِ سوئیس رفتم. همان دانشگاهی که پدرم طب زنان و نازایی خوانده بود، من هم همان جا طب خواندم. متخصص شدم و به ایران برگشتم.

 

 

بله وطن پرستی در خون من است.

 

 

من هر چه دارم، از پدرم دارم. نگذاشتم حرفش به زمین بیفتد. اطاعت امر کردم، طب خواندم و آمدم ایران. من فقط اطاعت امر کردم.

 

 

پدر من بنیانگذار این رشته در ایران بود. ۱۳۱۳ همان سالی که من به دنیا آمدم، دانشگاه تهران افتتاح شد و پدر من بعد از آنکه تحصیلاتش را در سوئیس تمام کرد، همان سال به ایران بازگشت. از آن زمان تا ۴۰ سال بعد در دانشگاه تهران رشتۀ جراحی زنان تدریس می‌ کرد. او مرا به این رشته تشویق کرد و بزرگترین خدمت را به من کرد.

 

 

خیلی فرق کرده و تجربه‌ ام زیاد شده است. آن زمان تمام امکانات بیمارستان در اختیارمان بود. من از مطبم می‌ رفتم عمل جراحی انجام می‌ دادم، دوباره به مطب بر می‌ گشتم. اما الان دیگر توان و امکاناتش را ندارم.

 

 

همه می‌ دانند.

 

 

هیچی، پدرم عمر و وقتش را صرف این ملت کرد. ثروت و زندگی‌ اش و همه چیزش را برای این ملت گذاشت.

 

 

من چهار فرزند دارم، یک دختر و سه پسر.

 

 

دخترم روانشناسی خوانده، یک پسرم اقتصاد، یک پسرم حقوق خوانده و وکیل دادگستری است، و پسر دیگرم دندانپزشکی خوانده است.

 

 

نه، هیچ کدام. فقط یک پسرم که وکالت خوانده، ایران است.

 

 

من خیلی ساده، صبح بیدار می‌ شوم و به مطب می‌ آیم. عصر هم می‌ روم خانه. یک زندگی یکنواخت دارم و رژیم غذایی خاصی هم ندارم. روزی هم هر چند تا مریض بتوانم ویزیت می‌ کنم. معمولاً ۳ بعد از ظهر فرار می‌ کنم، می‌ روم. نمی‌ توانم بیشتر از این ساعت در مطب بمانم. خرداد ماه هم پروانه‌ ام تمام می‌ شود.

 

 

نخیر. همسر من «پرستار» بود.

 

 

نه، اصلاً. حتی نصف شب هم همراه من سر زائو آمده است.

 

 

الان، پزشکی و تحقیق پیشرفت کرده است. در همین حوزۀ نازایی، ببین مؤسسۀ رویان چه می‌ کند. رحم اجاره‌ ای، تخمک اجاره ای. آن موقع این حرف‌ ها نبود، کسی که بچه دار نمی‌ شد، می‌ گفتیم برو از شیرخوارگاه بچه بگیر و زندگی کن. ولی الان امکانات خیلی زیاد شده و تکنولوژی پیشرفت کرده است.

 

 

تا جایی که توانستم، بله.

 

 

 آره درست است، اما فقط تا یک جایی می‌ توانم این کار را انجام ندهم. اگر به بن‌ بست خوردم، چاره نیست. خودم مریض‌ ها را به رویان معرفی می‌ کنم. 

 

 

نه بابا، خانم این‌ ها شایعه است.

 

 

چشم‌ انداز بسیار روشنی می‌ بینم. رحم پیوندی، تحول بزرگی در درمان نازایی است. بالاخره در طول عمر ما، انجام شد. الان در دنیا ۶ رحم اجاره‌ ای را پیوند زده‌ اند.

 

 

خیلی زیاد.

 

 

مریض‌ های من مادربزرگ‌ هایی هستند که زمانی خودشان نازا بودند. بچه‌ هایی که خودم گرفتم، الان برای درمان نازایی می‌ آیند.

 

 

حقوق آن زمان چقدر بود؟ من یادم است به منشی‌ ام ۳۰۰ تا یک تومانی می‌ دادم. وقتی بیمارستان نجمیه بودم، حقوق ۳۰۰ تومان بود، الان ٢ میلیون تومان است. بله، تمام این‌ ها گذشت. آن موقع پیکان ۱۵ هزار تومان بود، الان ارزان‌ ترین ماشین که پراید باشد، لااقل ۲۰ میلیون تومان است. من شیک‌ ترین ماشینی که در عمرم داشتم، با ۵۲ هزار تومان خریدم. بی‌ ام و داشتم. الان چند است؟ ۴۰۰ میلیون تومان. اینجور است، دیگر.

 

 

بله، اما توی جراحی از آخرین متدها استفاده می‌ کنم. چرا؟ برای اینکه مجلات مختلف پزشکی از امریکا و اروپا برایم مرتب می‌ آید و به خاطر شغلم، شب‌ ها ٣ تا ۴ ساعت مطالعه می‌ کنم و دانش خودم را به روز می‌ کنم.

 

 

من دبیر انجمن نازایی ایران هستم. الان بیمارم، ناخوشم. یک بیماری صعب العلاج هم دارم و بزودی هم مرخص می‌ شوم. ولی تا یک سال پیش، سالی ٣ بار یا حتی ۴ بار، تمامِ کنگره‌ های نازایی دنیا را شرکت می‌ کردم. تمام کاغذهایش هم هست و زمانی عضو بین‌ المللی انجمن نازایی بودم. حالا دیگر داریم جمع می‌ کنیم و تو لاک خودمان افتادیم. این حرف‌ ها تمام. تمام. آره بابا. پروانۀ نظام پزشکی‌ ام خرداد تمام می‌ شود.

 

 

تبلیغات بدی علیه پزشکان می‌ کنند که درست نیست. بدبختانه، خود پزشکان مسئول این بی‌ اعتمادی هستند. اولاً، قشر پزشک را به خاطر ۴ تا پزشک و نمونه‌ ای که معلوم نیست راست است یا دروغ که مردم را سرکیسه کرده‌ اند، همه را با یک چشم می‌ بینند. مثلاً می‌ گویند، پزشک‌ ها ملاحظه و تعهد اخلاقی ندارند و تو سر پزشک می‌ زنند.

 

 

الان پزشک خوب و بد قاطی شده است. ما الان پزشک به کشورهای دیگر صادر می‌ کنیم. ایام جنگ تحمیلی در شهرستان‌ ها پشت جبهه می‌ رفتیم. دولت پزشک‌ های هندی استخدام کرده بود، الان پزشک زیاد داریم، باید دانش‌ شان را به روز کنند.

 

 

من سعی خودم را کردم. بیشتر از این هم فکر نمی‌ کنم مایه داشته باشم و دیگر آخر خط هستم.  

 

منبع: روزنامه ایران، 

خبرنگار: فریبا خان احمدی