دیشب ساعت ده و نیم  بوقت هاوانا فیدل کاسترو  رهبر  و رئیس جمهور پیشین کوبا و یکی از چهره های چپ کوبا و آمریکای لاتین در سن نود سالگی   با زندگی وداع کرد و بخش اعظم مردم کوبا ، آمریکای لاتین و توده های زحمتکش جهان را در ماتم فروبرد .  فید ل در 13 اوگوست 1926  در یک خانواده  نسبتا مرفه در ده  هولگویین (Biran, a village in Holguin Province) متولد شد و در دانشگاه هاوانا  در رشته حقوق فارق التحصیل  شد.

 

در ایام دانشجویی  و پس از آن مدت شش سال بجرم فعالیتهای سیاسی بر علیه سیستم دیکتاتوری باتیستا  (Fulgencio Batista) زندانی شد و پس از آزادی مجددا فعالیتهای سیاسی خودرا مخفیانه ادامه داد و موفق شد از راه مبارزه مسلحانه ابتکار عمل را بدست گیرد  و حکومت فاسد  باتیستا را که خود مالک بخش بزرگی از کوبا بود را سرنگون کند  

 

کوبا جزیره کوچکیست با وسعت 110.000 کیلومتر مربع  در کارائیب  با جمعیت در حدود یازده میلیونی که  از شمال غربی با خلیج مکزیک و از شمال به اقیانوس آتلانتیک شمالی  و از جنوب به دریای کارائیب  همسایه است  و پایتحت آن هاوانا ست که بزرگترین جمعیت را در این منطقه از آن خود کرده است.

 واحد پولی این کشور پزو  PESO    و زبان رسمی آن  اسپانیایی است  و در آمد ناخالص سرانه این کشور در حدود 8000 دلار در سال است. سیستم حکومتی آن سوسیالیستی و اقتصاد آن بر مبنای  اقتصاد دولتی استوار شده است طی سالهای گذشته یعنی از سال 1990 با توجه به تغییرات بزرگی  که در روابط بین المللی و اقتصادی  در منطقه و جهان بوجود آمده برنامه ریزی اقتصادی تغییر کرده   و از حالت تمرکز  خارج شده و  بر مبنای اقتصاد دولتی غالب و اقتصادی خصوصی دولتی و خصوصی  که بیشتر در بخش توریستی  فعال است  تغییر شکل داده است  و طی سالهای اخیر  با روابط خوبی که با چین  و کشورهای امریکای لاتین بر قرار کرده است در آمد کشور  بالا رفته و سال گذشته با  دومیلیارد دلار درآمد تنها از راه جلب توریست  به ثروت این کشور افزوده شده است.

 

فیدل از سال 2006 بعلت  وضع مزاجی و سلامتی سکان کشور را از طریق حزب کمونیست این کشور به برادر خود رائول کاسترو منتقل و خود در این مدت  همچنان با وجود کهولت سن  به  نوشتن مقالات متعدد و  تحلیلی در (Cuba’s official Granma daily) و ملاقات با رهبران جهان و شخصیتهای سیاسی و چپ  سپری کرده است . 

 

بر طبق وصیت فیدل قرار است مراسم تدفین فیدل  پس از سوزاندن جسد با حضور مهمانان خارجی بر گزار شود. آخرین  ملاقات فیدل با رئیس جمهور ویتنام تران دای کوان در تاریخ  15 نوامبر امسال صورت گرفته است (Tran Dai Quang) . کوبا  در جنگ جنوب شرقی آسیا   همواره در کنار رزمندگان  ویتنام ، کامبوج و لائوس قرار داشت که تا پایان پیروزی  بر علیه آمریکا ادامه داشت و همزمان تلاش کرد تا از جنبشهای ضد وابستگی در آمریکای لاتین  و تمتمی کشورهای جهان سوم دفاع و پشتیبانی کند  که در آمریکای لاتین بسیار موفق عمل کرده  تا جایی که سیستم لاتی فوندیا دربخش اعظم این کشورها بر چیده شده است  و با بسیاری از کشورها از جمله ونزوئلا ، اکوادور ، بلیوی و نیکارگوئه  پیمانهای استراتژِک دوجانبه و چند جانبه دارد .

 کوبا ضمن آنکه عضو فعال کشورهای غیر متعهد بود  بهمراه اتحاد شوروی در بعضی از مناطق آفریقا از جمله آنگولا با نیرویی نظامی وارد جنگ شده بود که برای آن هزینه گزافی پرداخت کرد.  از آنجا که در آن دوره کوبا کشور تک محصولی یعنی نیشکر بود و تنها مشتری کوبا اتحاد شوروی و از شوروی سالیانه پانصد میلیون دلار کمک بلاعوض دریافت میکرد  نتوانست به اتحاد شوری  نه بگوید ولی بعدها  فیدل اشاره کرد که بعلت وارد شدن در این جنگ بسیاری از کشورهای دوست خود را از دست داده است ضمن آنکه کوبا تلاش کرد با فرستادن تیمهای پزشکی به آفریقا  بسیاری از کشورها را دوباره جلب کند .

 

آمریکا و دیگر کشورهای هم پیمان  پس از پیروزی  نیروهای مقاومت بر علیه باتیستا  رئیس جمهور  دیکتاتور کوبا  هرگز کاسترو و مردم کوبا را نبخشیدند  و طی سالهای 1959 که سال استقلال کوبا بود تا سال 2006 بیش از 630 بار تلاش کردند تا کاسترو را ترور کنند که شامل همه تریکهایی میشد که امکان اجرای آنها وجود داشت از جمله  مسموم کردن سیگار مورد علاقه فیدل ، مواد غذایی، سرنگونی هواپیما ها ، انواع نوشیدنیها و اتوموبیل ، قایق های نظامی و غیر نظامی  و …. و جلوگیری از شرکت فیدل و هیات همراه در کنفرانسهای جهانی و یا دیدو بازدید های رهبران کوبا از دیگر کشورها.

 

کوبا پس از پیروزی انقلاب در سال 1959 تمامی اموال سرمایه داران و بانکها را در کوبا ملی اعلام کرده و تمامی مزرعه داران  این کشور که تعداد آنها زیاد هم نبود ولی تمامی زمینهای کشاورزی و بخش خدمات را در کنترل داشتند و در آمریکای لاتین  به سیستم لاتی فوندیا  معروف است  مصادره کرده و آنها را در اختیار کشاورزان  و باقی مانده را از طریق  تشکیلاتهای دولتی اداره و کنترل کرد .

فرار زمین داران بزرگ و خروج تمامی سرمایه کشور از جمله طلا و ارزهای خارجی  ضربه مهلکی به کشور تازه استقلال یافته کوبا وارد کرد  و کشورهای بلوک شوروی  در شرایطی قرار  نداشتند که بتوانند کمک های لازم و  ضروری را در اختیار دولت تازه تاسیس یافته ملی قرار دهند . 

 

آمریکا پس از پیروزی انقلاب کوبا را محاصره نظامی و اقتصادی کرده بود و در خواست غرامت  از دولت نوپای کوبا را داشت که دولت ملی از اساس  قادر به اجرایی کردن  در خواست سرمایه داران فراری و دولت آمریکا  را نداشت ولی  دولت نوپا بسرعت مردم را مسلح کرد تا بتوانند از خود دفاع کنند .

کاسترو و یاران  اساسا  تا سال 1963 از حکومت کمونیستی و حزب کمونیستی حرفی نزده بودند و در واقع بعنوان یک نیروی ملی حکومت را بدست گرفته بودند و تمام تلاش خودرا کرده بودند تا با امریکا کنار امده تا از اشغال مجدد کشور جلوگیری کنند  ولی آمریکا که از بحران رهبری اتحاد شوروی و بلوک شرق آگاهی کامل داشت  و در گذشت استالین هم موقعیت استثنایی  ایجاد کرده بود در تمامی کشورهای آمریکای لاتین با کودتاهای متعدد  نیروهای نظامی را بقدرت رساند  و  کوبا را هم با محاصره دریایی کامل  آسیب پذیر کرده بود  تا از درون  طغیان  ایجاد شود.

 

 رهبران کوبا در سال 1963  از نیروی ملی به جریانات چپ روی آوردند و کوبا رسما  اعلام کرد که رهبری کشور در کنترل  حزب کمونیست  است و بدین ترتیب کوبا شرایط را برای  مذاکره با شوروی زمان خروشچف آماده کرد و با این کشور پیمان نظامی مشترک امضاء کرد که در سال 1963 بحران  موشکهای اتمی شوروی  در کوبا پیش آمد  و طبق توافق طرفین  کوبا از تجاوز نظامی آمریکا جان سالم بدرد برد .

در توافقنامه آمریکا و شوروی قرار براین شد تا آمریکا موشکهای اتمی خورد را از ترکیه خارج کند و شوروی هم  موشکهای خودرا از کوبا بیرون ببرد  و آمریکا به کوبا تجاوز نکند  .

اگر چه فیدل در سن نود سالگی در گذشت ولی شوک بزرگی نه تنها در کوبا بلکه در سراسر جهان ایجاد کرد که ناشی از تاثر عمیق توده های زحمتکش جهان و حتی رهبران بسیاری از کشورهای جهان از جمله آمریکای لاتین ، آفریقا و آسیا را در خود فرو برد. کوبا و رهبران آن نشان دادند که  هرکشوری هر چند کوچک وقتی اراده کند و تصمصم داشته باشد به خلق مخصوصا به توده های زحمتکش خود و جهان خدمت کند میتوان سر پای خود بایستد  و از استقلال و حیثیت انسانی خود و جهان دفاع کند .

 

کوبای کشور کوچک و با جمعیت کم  بعد از چین بزرگترین کمک کننده  خدمات پزشکی رایگان در جهان است این کشور کوچک  در علم پزشکی و دارو سازی  و تکنیک مربوط به آن در صدر کشورهای پیشرفته جهان قرار دارد و توانسته است خدمات ارزند ه ای به کم در آمد ترین اقشار جهان  انجام دهد .

فیدل شخصیتی ست که  دو رهبر حکومتی چین  هوجین تائو و شی رئیس جمهور فعلی  و ولادی پوتین رئیس جمهور روسیه و بسیاری از رهبران آمریکای لاتین هم  بدیدارش رفتند.

 

حتی باراک اوباما  که مجبور شد به بهانه افتتاح سفارت این کشور در هوانا  به آنجا برود آنهم در شرایطی که برای  بیستمین بار مجمع عمومی سازمان ملل با اکثریت مطلق آرا خواهان بر داشتن محاصره اقتصادی  آمریکا بر علیه کوبا شده بودند . در آخرین رای گیری فقط آمریکا و اسرائیل  بودند که رای ممتنع دادند  شکستی سخت و سنگین  برای آمریکا و پیروزی بزرگ و استثنایی برای فیدل  این انسان استثنایی ، مقاوم و  پیگیر که جهانی را  در سوگ نشاند ضمن آنکه  نشان داد آینده جهان فقط و فقط با اجرای عدالت اجتماعی و همکاری همه جانبه  کشورها اعتبار انسانی پیدا خواهد کرد . فیدل کاسترو وچه گوارا  فرزندان و رهبران خلقهای  زحمتکش جهانند که با  همتی بلند  و بدون چشم داشت  و بدون جمع کردن ثروت و بدون  قمپوز در کردن  در خدمت  انسانها بودند  یادشان همیشه در دلها زنده خواهند ماند  وجود چنین شخصیتهای بر جسته در جهان دست آورد بی نظیر  برای همه ملتهای جهان است. تجربه کوبا آموزه ای است فراموش نشدنی  و ماندگار .

مهدی ضمیری  (26.10.2016)