آئین ها و سنت های کهن همراه با فرهنگ و زبان و اسطوره های تاریخی سبب ماندگاری ایرانیان در هزاره های گذشته بوده اند.

آئین های نوروزی مصادف است با روز آغاز سال خورشیدی. خاستگاه تاریخی نوروز فلات ایران است. مردم ساکن در این فلات گسترده در درازای تاریخ همواره نوروز را گرامی داشته و جشن می‌گیرند.

در ایران و افغانستان نوروز آغاز سال نو و در برخی دیگر از کشورها آغاز بهار و تعطیل رسمی است. مجمع عمومی سازمان ملل در اسفند ماه سال 1388، روز بیست و یکم  مارس را به عنوان روز جهانی عید نوروز با ریشه ایرانی آن به رسمیت شناخت. در متن تصویب شده آمده است:

«نوروز، جشنی با ریشه ایرانی است که پیشینه 3 هزار ساله دارد و بیش از سیصد میلیون تن از مردم جهان آن را جشن می گیرند و گرامی می دارند.»

آغاز و جایگاه پیدایش جشن نوروز را در برخی از روایت ها 538 سال پیش از میلاد مسیح، یعنی زمان فتح بابل توسط کوروش کبیر گفته و در برخی دیگر از زرتشت به عنوان بنیانگذار نوروز نام برده شده است.

در شاهنامه فردوسی و تاریخ طبری جمشید را پایه گذار نوروز گفته اند. کوروش کبیر بنیانگذار امپراتوری هخامنشیان در سال 538 پیش از میلاد، نوروز را جشن ملی اعلام کرد. در دوران پادشاهی داریوش بزرگ آئین های نوروزی در تخت جمشید برگزار می شده است. بررسی سنگ نوشته ها گویای آن است که در روزگار هخامنشیان ایرانیان نوروز را با شکوه و بزرگی بسیار جشن می گرفته اند. در دوران اشکانیان و سپس ساسانیان نیز نوروز گرامی داشته می شد. در این دو امپراتوری افزون بر جشن های نوروزی، مهرگان و سده نیز جشن گرفته می شده است.

اردشیر بابکان بنیانگذار امپراتوری ساسانیان در سال 230 میلادی، پس از شکست دادن امپراتور روم، از وی خواست که نوروز را در سرزمین های آن کشور به رسمیت بشناسد. درخواست او مورد پذیرش امپراتور و سنای روم قرار گرفت.

پس از تسلط اعراب بر ایران، و استقرار سلسله های پادشاهی ایرانی مانند سامانیان و آل بویه، بار دیگر جشن های نوروزی شکوه و عظمت گذشته خود را باز یافت. شاه عباس صفوی در سال 1597 میلادی آئین نوروزی را در کاخ نقش جهان برگزار کرد. در دوران معاصر نیز نوروز همچون گذشته به عنوان یک میراث و یادگار فرهنگی و تاریخی مورد توجه مردم سرزمین های بسیاری است و آن را گرامی و پاس می دارند.

در روسیه شوروی سابق گرچه برگزاری جشن های نوروزی در کشورهای آسیای میانه مانند ترکمنستان، قرقیزستان، قزاقستان و تاجیکستان ممنوع اعلام شده بود با این وجود، مردم این سرزمین ها نوروز را به گونه پنهانی جشن می گرفتند.

در دوران شوم تسلط طلبه ها) طالبان (بر افغانستان برگزاری آئین های نوروزی قدغن اعلام شده بود. در ترکیه نیز تا پیش از سال 2000 میلادی برگزاری جشن های نوروزی غیر قانونی شمرده می شد اما دلاوران کُرد ترکیه همواره نوروز را به عنوان نماد نیرومند هویت خود در ترکیه با شکوه بسیار برگزار می کنند.

نوروز منطقه بزرگی از جغرافیای کنونی جهان را در بر می گیرد. از سراسر خاورمیانه، بالکان، قزاقستان، تاتارستان، چین غربی، سودان، زنگبار، سرزمین قفقاز، استرخان، هندوستان، پاکستان، بنگلادش، بوتان، نپال، تبت و در سال های اخیر تا بخش هایی از آمریکای شمالی، آئین های نوروزی از شب چهارشنبه سوری آخر سال آغاز و در سیزدهم فروردین ماه پایان می پذیرد. با وجود آنکه در افغانستان روز سیزدهم فروردین تعطیل رسمی نیست، افغان ها برای رفتن به گردش در صحرا و استفاده از طبیعت این روز را تعطیل می کنند.

برخی از روحانیان واپسگرا در گذشته و حال به مخالفت با برگزاری آئین ها و جشن های ملی به ویژه نوروز- چهارشنبه سوری و سیزده بدر – برخاسته و امیدوار بودند که بتوانند عید غدیر را جایگزین نوروز و دهم فروردین – روز همه پرسی جمهوری اسلامی- را جایگزین سیزده بدر نمایند که جز ناکامی و سرشکستگی نصیبی نبردند.

در روزگاران گذشته نیز کسانی همچون امام محمد غزالی می گفتند که نوروز، سده و مهرگان باید از میان برداشته شود!

آئین ها و جشن های کهن ایرانی، در کنار و همراه با زبان پارسی و فرهنگ ایرانی در دوران های شکست ها و ناکامی های نظامی و سیاسی تاریخی، همواره پناهگاه ها و دژهای تسخیرناپذیر پایداری و ایستادگی ملی در رویارویی با بیگانگان بوده اند و نیاکان ما در پناه این سنگرها سرانجام پیروزی را جایگزین شکست ها کرده اند.

ایرانیان دور افتاده از مادر وطن نیز در هر سرزمین و منطقه ای که به سر می برند به پیشواز نوروز باستانی می روند و سنت های آن را گرامی می دارند و نوروز را عامل بزرگ پیوند همیشگی، هویت و همبستگی ملی می دانند.

آئین ها و سنت های نوروزی عامل بزرگ همبستگی و یگانگی ملی است که ایرانیان را با هر عقیده سیاسی و عقیدتی که داشته باشند به هم نزدیک تر می کند. از این فرصت برای پیوند و یگانگی بیشتر باید استفاده کرد. 

بزرگداشت و برگزاری سنت های نوروزی در این تاریک شب تاریخی نشاندهنده امید به پیروزی نهایی در مسیر رسیدن و تحقق بخشیدن به آرمان های ملی است.