غلامرضا امامی: زندگی، من را برای کار در این حوزه انتخاب کرد
خبرنگار : مریم معمار
غلامرضا امامی، مترجم نام آشنای کودک و نوجوان ، شخصیتی گزیده کار است که برای انتخاب یک اثر برای ترجمه وسواس زیادی از خود نشان می دهد. این مترجم در کارهای تالیفی اش هم بیش از هر مورد دیگر به نزدیک شدن آدم ها به یکدیگر و ترویج فرهنگ انسانیو صلح ودوستی می پردازد. به بهانه انتشار کتاب«سه قصه» نوشته امبرتو اکو با این نویسنده- مترجم گفت و گویی انجام داده ایم که می خوانید.
غلامرضا امامی در گفت‌وگو با خبرنگار خبرگزاری کتاب ایران(ایبنا)، با بیان این‌که در معرفی ادبیات کودک و نوجوان ایران به جهان بسیار ضعیف عمل شده است، گفت: تعداد آثار این حوزه که به سایر زبان‌ها، مخصوصا ایتالیایی ترجمه شده انگشت شمار است و این امر سبب شده شناخت زیادی در خارج از مرزهای کشور نسبت به ادبیات کودک و نوجوان ما وجود نداشته باشد.
پرهیز از پرداختن بیش از اندازه به فضای بومی
وی با تاکید بر اهمیت محتوا در مطالب تولیدی افزود: نویسندگان کودک و نوجوان باید از پرداختن بیش از اندازه به فضای بومی پرهیز کنند، فضای سنتی و بومی برای نویسندگان و شاعران ما باید فقط حکم یک تخته پرش را داشته باشد. آن‌ها باید به افق‌های بازتر و دورتری بیاندیشند.
امامی توضیح داد: کودکان و نوجوانان در سراسر جهان به هم شبیه‌اند و اگر مرزی در مکان یا زبان آن‌ها وجود دارد ساخته بزرگترهاست. نویسندگان باید به زبان مشترک بچه‌ها بنویسند و پیام‌های انسانی .. عشق و صلح و دو ستی .. را به آن‌ها منتقل کنند و کتابشان محدود به مکان، زبان و زمان خاصی نباشد. باید دغدغه‌های مشترک همه بچه‌ها را درنظر بگیرند و فقط مسایل، آرزوها، علاقه، غم‌ها و شادی‌های کودک و نوجوان ایرانی ملاک کارشان نباشد.
پیشرفت چشمگیر در تصویرگری کتاب کودک
وی ادامه داد: البته در مقایسه با نویسندگان و شاعران کودک و نوجوان ایرانی که با ادبیات جهان فاصله زیادی دارند و بیش از این‌که تصویر و تحلیل کودکانه در آثارشان دیده شود، نظم به چشم می‌خورد؛ تصویرگران این حوزه پیشرفت چشمگیری داشته‌اند و توانسته‌اند آثاری هم‌سطح تصویرگران خوب در سطح جهان بیافرینند و در ادبیات جهان مطرح شوند.
امامی با اشاره به پیشرفت ادبیات کودک و نوجوان بعد از انقلاب گفت: البته نسبت به گذشته در این زمینه پیشرفت کرده‌ایم و بچه‌ها به واسطه وجود نهادهایی مانند کانون پرورش فکری و شورای کتاب کودک نسبت به قبل کتاب‌خوان‌تر شده‌اند اما اگر بررسی کنیم، متوجه می‌شویم کمیت کتاب‌ها بیشتر از کیفیتشان مورد توجه قرار گرفته است و به ویرایش و تصاویر کتاب‌های کودک و نوجوان اهمیتی داده نمی‌شود و این امر سبب ایجاد ضعف در این حوزه شده است. امیدوارم با توجه بیشتر به ادبیات کودک و نوجوان به کیفی سازی آثار تولیدی اهمیت بیشتری داده شود.
انتخاب آثاری که پیام جاودانه دارند برای ترجمه
وی در ادامه به لزوم ارایه آثار ترجمه اشاره کرد و گفت: علاوه بر آثار تالیفی، بچه‌ها باید با خواندن آثار ترجمه با فرهنگ و ادبیات سایر کشورها هم آشنا شوند. اما آثاری باید برای ترجمه انتخاب شوند که حرفی برای گفتن به بچه‌ها داشته باشند.
امامی پیام اثر را از مهمترین ملاک برای انتخاب کتاب‌هایی که ترجمه می‌کند، عنوان کرد و گفت: در ترجمه کتاب‌ها، سعی می‌کنم اثری را انتخاب کنم که پیامی جاودانه داشته باشد و محدود به مکان، زمان و زبان خاصی نباشد. همچنین در موضوعات و مطالب آن‌ها نوعی همذ ا ت پنداری با مردم ایران وجود داشته باشد و مبحث بیگانه و غریبه‌ای نداشته باشد.
این مترجم کتاب‌های کودک و نوجوان درباره چگونگی ترجمه جدیدترین اثرش با عنوان «سه قصه» اظهار کرد:
چندسال پیش توفیق دیدار با «امبرتو اکو» نویسنده نامدار ایتالیایی را در نمایشگاه کتاب بلونیا داشتم و کتاب «سه قصه» را دیدم. کتاب فوق اثری بود که برای همه مکان‌ها و زمان‌ها و همه سن‌ها نوشته شده بود، همچنین ردپای اندیشه اکو در این کتاب مشابه مضامینی است که مولوی قرن‌ها پیش در مثنوی معنوی به آن‌ها پرداخته است.
امبرتو اکو؛ مدافع حقوق مهاجران و ملت‌های جهان سوم
وی افزود: از طرفی امبرتو اکو، علاوه بر این‌که نشانه شناس، فیلسوف و نویسنده نامدار ایتالیایی است و تا کنون آثاری مانند «نام گل سرخ»، «آونگ فوکو» و «جزیره روز» را منتشر کرده است، ستا یشگر صلح ودو ستی … کو شند ه ای علیه جنگ .. مدافع حقوق مهاجران و ملت‌های جهان سوم است که در بسیاری از موارد مانند جوابیه‌ای که به سخنا ن «برلوسکونی»، نخست وزیر سابق ایتالیا داد اسلام را بعنوان یک فرهنگ معرفی کرد نه یک نظام سیاسی که بسیاری از واژه‌ها و اندیشه‌های پیشرو در مسیحیت از آن گرفته شده است. لذا بواسطه اهمیت کتاب و شخصیت انسانی و پبا م صلح ودو ستی نویسنده و قصه ها ی این کتاب تصمیم گرفتم «سه قصه» را با کسب اجازه از نویسنده و خریداری حق کپی رایت آن از ناشرش توسط انتشارات چکه ترجمه کنم. این کتاب نخستین کتاب نوجوانان ترجمه شده به فارسی از امبرتو اکو است
اثری در ستایش صلح
این نویسنده و مترجم تصریح کرد
سه قصه»، اثری در ستایش صلح به‌شمار می‌آید و کتابی است برای بچه‌ها، بزرگ‌ترها و خلاصه به قول اکو برای همه کسانی که به داستان نیاز دارند
نخستین داستان این مجموعه «بمب و ژنرال» نام دارد و ماجرای اتم‌هایی را روایت می‌کند که درون یک بمب اسیرند. ژنرال می‌خواهد به هر بهانه‌ای که شده جنگی راه بیندازد. داستان دوم «سه فضانورد» است که داستان سفر زیبای سه فضانورد آمریکایی، روسی و چینی به مریخ و ماجراهایی که در این سفر برایشان پیش می‌آید را بیان می‌کند. داستان سوم هم با نام «کره‌ای دیگر» حکایت امپراطور مغروری را تعریف می‌کند که می‌خواهد به زور تمدن را به کره‌ای دیگر بفرستد
آثار ارزشمند «جانی روداری» برای ترجمه
وی ادامه داد: همچنین «جانی روداری» از جمله نویسندگان بزرگ و مطرح ادبیات کودک و نوجوان جهان و برنده جایزه هانس کریستین اندرسن است که آثار ارزشمندی برای ترجمه دارد. کتاب‌های روداری به بیشتر زبان‌های زنده دنیا ترجمه شده و هرسال با شمارگان میلیونی به چاپ می‌رسند. این نویسنده بزرگ در آثارش به زیبایی، دوستی و شادی می‌پردازد. برای نخستین بار مجموعه آثار این نویسنده به فارسی ترجمه و از سوی نشر قطره منتشر شد و من سرویراستار این کار بودم. روداری در این چهار جلد در روشی نو، محدودیتی برای اندیشه‌ها و تحلیل‌های نوجوانان قایل نشده و سه پایان در آخر داستان بیان کرده و در آخر کتاب نیز نظر خودش را آورده است. همچنین از نوجوانان خواسته به دلخواه خود پایانی برای داستان بیان کنند
امامی «داستان‌هایی برای سرگرمی» ترجمه دکتر چنگیز داورپناه، «داستان‌های ماشین تحریر و داستان های مارکو و میرکو »، ترجمه دکتر ابوالحسن خاتمی، «آواره‌های کوچک» ترجمه منوچهر صادق خان‌جانی را از عنوان‌های این مجموعه برشمرد و گفت: یکی از داستان‌های این کتاب در مکانی به نام «پرسپیو» اتفاق می‌افتد که مسیحیان هرساله در آنجا ماکتی به نام مسیح می‌سازند و زادگاه آن حضرت را بازسازی می‌کنند. در این بازسازی سه نفر با چهره شرقی دیده می‌شود که هرکدام هدایایی برای حضرت مریم(س) می‌آوردند که نشان از نزدیکی اجداد و نیاکان ما به حضرت عیسی(ع) است
وی درباره چگونگی گرایش به سمت ادبیات کودک و نوجوان گفت: زندگی من را برای کار در حوزه ادبیات کودک و نوجوان انتخاب کرد. در سال 1350 هجری شمسی که من وارد کانون پرورش فکری شدم به ادبیات کودک و نوجوان علاقه‌مند شدم و آثاری در این زمینه تالیف کردم. از جمله این آثار می‌توانم به «آی ابراهیم» اشاره کنم که در مدت کوتاهی آن‌را نوشتم که داستان کفاشی به نام ابراهیم را بیان می‌کند. این اثر با استقبال خوبی مواجه شد و به چاپ نهم رسیده و تا کنون 270 هزار نسخه ا ن بی هیچ جما یتی از هیچ
نها دی نشر یا فته است
باز کردن دریچه‌ای به روی کودکان با ترجمه
این نویسنده و مترجم کودک و نوجوان تصریح کرد: این علاقه بعد از رفتن به ایتالیا نیز در من وجود داشت و گذشته از مسایل اجتماعی و سیاسی سعی کردم برای کودکان و نوجوانان ایرانی دریچه‌ای باز کنم و آن‌ها را با دنیای اطرافشان بیشتر آشنا کنم. لذا به ترجمه آثار خوب و ارزشمند ایتالیایی و عربی مخصوصا فلسطینی پرداختم
وی ادامه داد: از آن جایی که زبان عربی زبان اول من است، بسیار علاقه‌مندم به نحوی ادبیات کودک و نوجوان عرب را به بچه‌های ایرانی معرفی کنم. لذا کتاب‌های خوبی مانند آثار غسان کنفانی، نویسنده فقید فلسطینی را به فارسی ترجمه کردم. از جمله این آثار می‌توانم به کتاب «قصه‌ها» اشاره کنم که بزودی توسط انتشارات روزبهان منتشر خواهد شد. داستان‌های این کتاب را بر اساس تاریخ نگارش آن‌ها تنظیم کرده‌ام و اولین داستان آن با عنوان «چیزی که از بین نمی‌رود» در ایران اتفاق می‌افتد و توانسته است جایزه‌ه های زیادی را برای کنفانی به ارمغان بیاورد
غلامرضا امامی، نویسنده و مترجم کودک و نوجوان است که تا بحال بیش از 40 اثر تالیفی و ترجمه در کارنامه‌اش دارد. از آن‌جمله می‌توان به: «آبی کوچولو، زرد کوچولو»، «بامزه در فارسی»، «لبخند بی لهجه»، «راز قلعه»، «سفر کک و مک»، «سال پرکار» و «تخم مرغ عجیب» اشاره کرد.