فرانس۲۴ در گزارشی با توجه به سخنان اخیر یک فرمانده ارشد سپاه پاسداران ایران که برای نخستین بار در آن به تهدید هسته‌ای اشاره شده، احتمال تغییر در سیاست و دکترین هسته‌ای ایران را مورد بررسی قرار داده است.
تشدید تنش میان ایران و اسرائیل طی روزهای اخیر که برای نخستین بار حملات مستقیم به یکدیگر را به هرماه داشته این سوال را در میان کارشناسان و تحلیل‌گران برانگیخته است که آیا ایران پس از این حملات چرخشی در دکترین هسته‌ای خود ایجاد می‌کند؟
فرانس۲۴ در گزارشی با توجه به سخنان اخیر یک فرمانده ارشد سپاه پاسداران ایران که برای نخستین بار در آن به تهدید هسته‌ای اشاره شده، احتمال تغییر در سیاست و دکترین هسته‌ای ایران را مورد بررسی قرار داده است.
بر اساس ای گزارش، احمد حق طلب، از فرماندهان ارشد سپاه و مسئول حفاظت و امنیت مراکز هسته‌ای ایران اخیرا در گفتگویی اعلام کرده است که در صورت حمله اسرائیل به مراکز هسته‌ای کشورش، احتمال تجدیدنظر در دکترین و سیاست‌های هسته‌ای ایران و عدول از ملاحظات پیشین قابل تصور خواهد بود.
بدین ترتیب، برای نخستین بار، یک مقام ارشد نظامی ایران در پاسخ به نگرانی‌ها مبنی بر حملات احتمالی اسرائیلی به سایت‌های هسته‌ای این کشور به نوعی تهدید به استفاده از سلاح هسته‌ای کرده است.
علی واعظ، مسئول پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، مرکز تحقیقات و اندیشکده‌ای مستقر در بروکسل، می‌گوید: «این موضوعی است که غرب باید قبل از آنکه خیلی دیر شود، آنرا بسیار جدی بگیرد.»
در اظهاراتی که از تلویزیون ایران پخش شد، سرتیپ احمد حق طلب، رئیس بخش امنیت هسته‌ای در سپاه پاسداران به صراحت گفت که ایران ممکن است «دکترین هسته‌ای» خود و «ملاحظات گذشته» مبنی بر اینکه برنامه هسته‌ای این کشور صرفا برای اهداف صلح‌آمیز مورد استفاده قرار گیرد را بازنگری کند.
وی با هشدار نسبت به اینکه «اگر رژیم صهیونیستی بخواهد علیه مراکز و تاسیسات هسته‌ای ایران اقدام کند، قطعاً با واکنش ما مواجه خواهد شد.»
این فرمانده ارتش سپاه پاسداران در ادامه تاکید کرد در پاسخ به چنین حمله‌ای از سوی اسرائیل، «تاسیسات هسته‌ای این رژیم با تسلیحات پیشرفته هدف قرار خواهد گرفت.»
این اظهارات یک روز پیش از مجموعه انفجارهایی در نزدیکی یک پایگاه نظامی در استان اصفهان در سحرگاه جمعه رخ داد. حمله‌ای هوایی که تهران منشا آنرا خارجی نمی‌داند و اسرائیل نیز رسما مسئولیت آنرا بر عهده نگرفته است.
اصفهان که هدف این حمله محدود واقع شده یکی از استان‌های کلیدی است که سایت هسته‌ای نطنز، هسته مرکزی برنامه غنی‌سازی اورانیوم ایران در آن واقع شده است.
به گفته آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، در جریان حمله هوایی ناشناس بامداد جمعه به مناطقی در نزدیکی یک پایگاه هوایی در اصفهان هیچ آسیبی به سایت‌های هسته‌ای وارد نشده است.
اسرائیل بارها ایران را به تلاش برای ساخت بمب اتمی متهم کرده و مدعی است که به هر قیمت که شده مانع دستیابی تهران به سلاح هسته‌ای خواهد شد؛ حال آنکه ایران چنین اتهام‌هایی را رد می‌کند و تاکید دارد که برنامه هسته‌ای این کشور تنها مقاصد غیرنظامی را دنبال می‌کند.
از سوی دیگر، اسرائیل به عنوان یک قدرت هسته‌ای شناخته می‌شود اما هرگز توانایی خود برای استفاده از سلاح هسته‌ای برای مقاصد نظامی را تأیید یا تکذیب نکرده است.
عدول از یک فتوای مذهبی؟
علی واعظ می‌گوید: «تاکنون، اعلام تمایل ایران برای دستیابی به سلاح هسته‌ای واقعاً مغایر با سیاست دولت ایران بوده است، زیرا روایت رسمی بر فتوایی از رهبر ایران است که می‌گوید استفاده از سلاح هسته‌ای از نظر شرعی حرام است.»
آیت‌الله علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی ایران در دهه ۲۰۰۰ گفته بود که ایران «به دنبال بمب اتمی نیست» زیرا «اسلام اجازه این کار را نمی‌دهد.»
فرانس۲۴ در این بخش از مقاله خود با توجه به فتوی پیشین رهبر ایران مبنی بر حرام بودن استفاده از سلاح هسته‌ای، سخنان اخیر فرمانده ارشد سپاه مبنی بر احتمال تغییر در دکترین هسته‌ای کشورش را «بسیار قابل توجه» عنوان کرده است.
جاناتان پیرون، مورخ و متخصص امور ایران در مرکز تحقیقات Etopia در بروکسل، می‌گوید: «فقط چند ماه پیش و قبل از 7 اکتبر، به نظر می‌رسید که اراده سیاسی برای این چرخش وجود ندارد. اما امروز شاهد تردید‌ها و امکان تحقق این سناریو هستیم. این به معنای قطعی شدن انجام آن نیست، اما این سوال بیش از هر زمان دیگری باز است.»
وی در ادامه می‌گوید: «بخشی از سپاه پاسداران خواهان بازدارندگی و مصونیت خاک ایران از طریق سلاح هسته‌ای است» اما در این مورد مانند بقیه امور مرتبط با سیاست‌های کلان و امور خارجی، این رهبر معظم است که حرف آخر را می‌زند.
این متخصص مسائل ایران سپس یادآور می‌شود: «آنقدر دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای مهم خواهد بود که این تصمیم فقط می‌تواند توسط علی خامنه‌ای تأیید شود».
تغییر دکترین هسته‌ای ایران به علاوه تأثیر زیادی بر موضع و جایگاه ایران در برابر برخی شرکای کلیدی مانند روسیه و چین خواهد داشت که خواهان دستیابی ایران به سلاح هسته‌ای نیستند.
این امر همچنین نظام منع اشاعه هسته‌ای را که تاکنون در خاورمیانه حاکم بوده است، به شدت مختل خواهد کرد.
جاناتان پیرون می‌گوید: «عربستان سعودی و همچنین ترکیه، و حتی مصر یا کشورهای دیگر نیز ممکن است تصمیم بگیرند که در این مسابقه تسلیحاتی هسته‌ای شرکت کنند.»
ایران «نزدیک‌تر از همیشه» به سلاح هسته‌ای
ایران هنوز به سلاح هسته‌ای دست نیافته است، اما به گفته علی واعظ، مسئول پروژه ایران در گروه بین‌المللی بحران، «نزدیک‌تر از همیشه به این چشم‌انداز است.»
طبق آخرین گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی، ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران در اواسط فوریه به بیش از ۵۵۲۵ کیلوگرم رسید که تقریباً یک تن بیشتر از میزان اعلام شده در سه ماه پیش از آن (۴۴۸۷ کیلوگرم) بوده است.
این ارقام به طور قابل توجهی از ۳۰۰ کیلوگرم، میزان مجاز طبق توافق بین‌المللی ۲۰۱۵ که فعالیت‌های هسته‌ای تهران را در ازای لغو تحریم‌های بین‌المللی محدود می‌کرد، فراتر رفته است.
بنا به گزارش فرانس۲۴، اقدامات اخیر ایران، از جمله افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده و تولید اورانیوم با غنای ۶۰ درصد، که مرحله‌ای کلیدی در جهت تولید سلاح هسته‌ای است، نگرانی‌های جامعه بین‌المللی را افزایش داده است.
این اقدامات بنا به گزارش یاد شده، به عنوان نقض توافق ۲۰۱۵ و تهدیدی برای صلح و ثبات منطقه تلقی می‌شود.
جمهوری اسلامی ایران در ماه فوریه به طور قابل توجهی از سقف ۳.۶۷ درصدی غنی سازی اورانیوم که برای تولید برق در نیروگاه های هسته‌ای استفاده می شود، فراتر رفته بود.
این کشور بدین ترتیب در آن زمان ۱۲۱.۵ کیلوگرم اورانیوم غنی شده ۶۰ درصدی داشت – که تا حدود ۹۰درصد برای برای ساخت سلاح هسته ای لازم است.
سلاح هسته‌ای؛ تهدید آمیز یا بازدارنده؟
علی واعظ، تحلیلگر بین‌المللی، می‌گوید: «در سال ۲۰۱۸، زمانی که دونالد ترامپ، رئیس جمهوری سابق آمریکا از توافق هسته‌ای با ایران خارج شد، ۱۲ ماه طول می‌کشید تا ایران اورانیوم کافی را برای ساخت یک سلاح هسته‌ای غنی‌سازی کند و مواد لازم را به دست آورد. امروز، دستیابی به همین هدف حدود شش روز طول می‌کشد.»
به گزارش فرانس۲۴، مطالعات موسسه علوم و امنیت بین المللی و انجمن کنترل تسلیحات نیز به همین خطر اشاره دارند.
به گفته جاناتان پیرون، کارشناس مسائل ایران، اظهارات سرتیپ احمد حق طلب، فرمانده ارشد سپاه پاسداران در شرایط تشدید تنش با اسرائیل، هم جنبه تهدیدآمیز دارد و هم به عنوان بازدارندگی تلقی می شود.
وی می‌افزاید: «هدف از به دست آوردن سلاح هسته‌ای استفاده نکردن از آن است. این در واقع ابزاری است که برای بازدارندگی و حفظ امنیت خاک شما طراحی شده است. این سلاح می تواند برای بازگرداندن نوعی تعادل قوا زمانی که شما احساس می کنید در مقایسه با سایر دشمنان در موقعیت ضعیف تری قرار دارید، مفید باشد.»
منبع: یورونیوز فارسی