سیاست های اتحادیه اروپا. ترکیب جدید پارلمان اروپا و جمهوری اسلامی؛ تاثیر خیزش راستگرایان بر سیاست بروکسل در قبال تهران چیست؟
نتایج انتخابات پارلمانی اروپا و افزایش قدرت راستگرایان به نظر می‌رسد دست‌کم درحال ایجاد تغییر در سطوح حاکمیتی دو قدرت اصلی قاره سبز، فرانسه و آلمان است. سیاست خارجی اتحادیه اروپا نیز از این چیرگی راستگرایان بی‌تاثیر نخواهد ماند. اما تاثیر این تغییرات بر رابطه بلوک با ایران چه خواهد بود؟
پیشتر در گزارشی مواضع هفت گروه اصلی پارلمان اروپا در قبال اقدامات جمهوری اسلامی ایران را با توجه به رای‌ها نمایندگان این گروه‌ها به چهار قطعنامهای که این پارلمان در دوسال اخیر علیه تهران صادر کرده است، بررسی کردیم.
بر اساس بررسی ما به طور متوسط ۷۴.۵۲ درصد از نمایندگان «حزب مردم اروپا» (EPP)، ۷۲.۷۵ درصد از نمایندگان -گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» (ٍECR) ، ۶۹.۰۷ درصد از نمایندگان گروه «تجدید اروپا» (Renew Europe)، ۵۳.۱۵ درصد از نمایندگان گروه «اتحاد پیشروی سوسیال‌ها و دموکرات‌ها» (S&D)، ۴۹.۹۲ درصد از نمایندگان گروه «هویت و دموکراسی» (ID)، ۴۹.۶۲ درصد از نمایندگان گروه «سبزها/اتحاد آزاد اروپا» (The Greens) و ۴۱.۸۵ درصد از نمایندگان گروه «چپ‌گرایان پارلمان اروپا – چپ متحد اروپا/چپ سبز اسکاندیناوی» (The Left) به این قطعنامهها رای مثبت دادند.
گروه «حزب مردم اروپا» که متشکل از نمایندگان راستگرای میانه‌رو، لیبرال و محافظه‌کار است، برنده بزرگ انتخابات پارلمان اروپا بود. این گروه علاوه بر حفظ جایگاه اکثریت پارلمانی خود توانست با کسب ۱۰ کرسی بیشتر ۱۸۶ کرسی از مجموع ۷۲۰ کرسی پارلمان اروپا را در اختیار بگیرد.
نمایندگان این گروه در اکثر موارد به قطعنامه‌هایی که علیه اقدامات جمهوری اسلامی ایران در پارلمان اروپا تصویب شده‌اند، روی خوش نشان دادند. برای مثال در قطعنامه اخیر پارلمان اروپا که حمله موشکی و پهپادی سپاه پاسداران به اسرائیل را محکوم کرد و مجددا خواستار قرار دادن سپاه پاسداران در فهرست سازمان‌های تروریستی اتحادیه اروپا شد، از بین ۱۱۶ رای نمایندگان این گروه، ۱۱۵ رای مثبت و تنها یک رای منفی بود. چنین نسبت‌هایی در رابطه با سه قطعنامه دیگر هم صادق است.
در نتیجه به نظر می‌رسد مواضع این گروه که اکنون ۲۵.۸۳ درصد از کرسی‌های پارلمان اروپا را در اختیار دارد، نسبت به اقدامات جمهوری اسلامی در آینده ثابت باشد و همچنان با اکثریت به قطعنامه‌هایی که علیه تهران به صحن پارلمان می‌روند، رای مثبت بدهند.
نمایندگان راستگرای میانه رو و محافظه‌کار گروه «محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا» نیز از برندگان انتخابات پارلمان اروپا بودند و توانستند با کسب چهار کرسی بیشتر نسبت به دوره قبل، ۷۳ کرسی پارلمان اروپا را در اختیار بگیرند.
موضع نمایندگان این گروه که اکنون ۱۰.۱۴ درصد کرسی‌های پارلمان اروپا را در اختیار دارند نیز در قبال قطعنامه‌های صادره علیه جمهوری اسلامی ایران چندان از موضع نمایندگان «حزب مردم اروپا» متفاوت نبوده است و انتظار می‌رود که موضع‌گیری آن‌ها در قبال اقدامات تهران همچنان ثابت باشد.
گروه‌‌سیاسی لیبرال «تجدید اروپا» و گروه «سبزها/اتحاد آزاد اروپا» بازندگان بزرگ انتخابات پارلمان اروپا بودند. نمایندگان گروه «تجدید اروپا» با از دست دادن ۲۳ کرسی موفق به کسب ۷۹ کرسی در دور جدید پارلمان اروپا شدند. در واقع آن‌ها که پیشتر ۱۴.۴۶ درصد از کرسی‌های پارلمان اروپا را در دست داشتند، اکنون تنها ۱۰.۹۷ درصد کرسی‌ها را در دست دارند.
موضع نمایندگان این گروه در قبال قطعنامه‌هایی که علیه جمهوری اسلامی تصویب شدند، تا حدودی نسبت به دو گروه پیشین تفاوت داشت. برای مثال از میان ۸۲ نماینده این گروه که در روز هشتم فوریه سال ۲۰۲۴ به «قطعنامه پارلمان اروپا در واکنش به افزایش آمار اعدام‌ها در ایران به ویژه مورد محمد قبادلو» رای دادند، تنها ۲۵ نماینده رای مثبت و ۵۶ نماینده رای منفی دادند. یک نماینده این گروه نیز به این قطعنامه رای ممتنع داد.
لازم به ذکر است که اکنون تاثیر این گروه در تصمیم‌گیری‌های پارلمان اروپا با از دست دادن ۲۳ کرسی ۳.۵ درصد کاهش یافته است.
گروه «سبزها» نیز دیگر بازنده بزرگ این انتخابات بود. این گروه ۱۸ کرسی از دست داد و نمایندگانش تنها موفق شدند ۵۳ کرسی را بدست آورند. در نتیجه آن‌ها که در دوره پیشین پارلمان ۱۰ درصد کرسی‌ها را در دست داشتند اکنون تنها ۷.۳۶ درصد کرسی‌ها را در اختیار دارند. این گروه که پیشتر چهارمین گروه بزرگ پارلمان اروپا بود، اکنون به رده ششم سقوط کرده است و به‌رغم اثرگذاری کمتر انتظار می‌رود که همچنان مثل دو سال گذشته که تنها با نیمی از قطعنامهها علیه تهران موافقت کرده بودند، به سیاستشان در قبال جمهوری اسلامی ادامه دهند.
برای مثال در قطعنامه واکنش به حمله سپاه به اسرائیل، نمایندگان این گروه ۲۴ رای موافق، ۶ رای مخالف و ۲۹ رای ممتنع دادند و یا در قطعنامه «واکنش به افزایش آمار اعدام‌ها و مورد محمد قبادلو» هیچ‌کدام از نمایندگان این گروه رای موافق ندادند و ۶۲ نماینده آن با این قطعنامه مخالفت کردند.
دومین گروه بزرگ پارلمانی یعنی «اتحاد پیشروی سوسیال‌ها و دموکرات‌ها» نیز در این انتخابات چهار کرسی و در نتیجه نزدیک به یک درصد از قدرت خود را از دست داد. نمایندگان این گروه اگرچه در برخی موارد مانند قطعنامه پارلمان در «واکنش به حمله سپاه به اسرائیل» رای مثبت دادند، اما در مواردی چون «واکنش به افزایش آمار اعدام‌ها» واکنشی نزدیک به سبزها داشتند.
اما یکی دیگر از پیروزان بزرگ انتخابات اتحادیه اروپا گروه «هویت و دموکراسی» بود. نمایندگان این گروه با کسب ۹ کرسی بیشتر موفق به کسب ۵۸ کرسی در پارلمان اروپا شدند و تاثیرگذاریشان نیز از ۶.۹۵ درصد به ۸.۰۶ درصد رسید.
نمایندگان این گروه راستگرای افراطی اگرچه اکثرا با قطعنامه‌های علیه جمهوری اسلامی مخالفت نمی‌کنند، اما در بسیاری موارد یا بسیاری از آن‌ها در رای‌گیری شرکت نکردند و یا در صورت شرکت بسیاری از آن‌ها رای ممتنع دادند.
در مجموع نیمی از نمایندگان این گروه همان‌طور که پیشتر گفته شد، به طور متوسط با قطعنامهها علیه جمهوری اسلامی موافقت و بسیاری از آن‌ها موضعی خنثی در قبال این قطعنامهها اتخاذ کرده‌اند.
نمایندگان گروه «چپ‌گرایان پارلمان اروپا – چپ متحد اروپا/چپ سبز اسکاندیناوی» با از دست‌دادن تنها یک کرسی در این انتخابات، ۳۶ کرسی پارلمان اروپا را در اختیار گرفتند و تاثیرگذاریشان از ۵.۲۴ درصد به ۵ درصد کاهش یافت.
این گروه کمتر از هر گروه دیگری با قطعنامه‌های علیه جمهوری اسلامی موافقت کرده است. در قطعنامهای مانند واکنش به حمله سپاه به اسرائیل، نمایندگان این گروه ۸ رای موافق و ۶ رای مخالف دادند. لازم به ذکر است که تعداد کل رای‌های مخالف به این قطعنامه در پارلمان اروپا ۲۰ عدد بود.
در مجموع ۴۱.۸۵ درصد از نمایندگان این گروه به طور متوسط با قطعنامهها علیه جمهوری اسلامی موافقت کرده‌اند.
چهار قطعنامهای که در دو سال اخیر علیه اقدامات جمهوری اسلامی در پارلمان اروپا تصویب شده، عبارتند از:
-قطعنامه پارلمان اروپا در واکنش به حمله موشکی و پهپادی سپاه پاسداران به اسرائیل (۲۵ آوریل ۲۰۲۴)
-قطعنامه پارلمان اروپا در واکنش به افزایش آمار اعدام‌ها در ایران به ویژه مورد محمد قبادلو (۸ فوریه ۲۰۲۴)
-قطعنامه پارلمان اروپا در محکومیت سرکوب زنان (۲۳ نوامبر ۲۰۲۳)
-قطعنامه پارلمان اروپا در محکومیت مسمومیت دانش‌آموزان دختر (۱۶ مارس ۲۰۲۳)
ترکیب جدید پارلمان اروپا در قبال اقدامات تهران چگونه عمل می‌کند؟
با فرض این که تغییر اساسی در سیاست‌های جمهوری اسلامی و همچنین سیاست گروه‌های مختلف پارلمان اروپا در قبال اقدامات تهران رخ ندهد، با توجه به ارقام ذکر شده سیاست اتحادیه اروپا در قبال جمهوری اسلامی ایران دچار تغییراتی خواهد بود.
در پارلمان پیشین تاثیرگذاری موضع گروه‌های مختلف با توجه به تعداد کرسی‌ها به ترتیب اینگونه بود:
-حزب مردم اروپا ۲۴.۹۶ درصد
-اتحاد پیشروی سوسیال‌دموکرات‌ها ۱۹.۷۱ درصد
-تجدید اروپا ۱۴.۴۶ درصد
-سبزها ۱۰ درصد
-محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا ۹.۷۸ درصد
-هویت و دموکراسی ۶.۹۵ درصد
-چپها ۵.۲۴ درصد
-نمایندگان مستقل ۸.۷۹ درصد
در نتیجه با توجه به سیاست‌های اتخاذ شده و اعداد به دست آمده درصد موافقت گروه‌های اصلی با قطعنامهها علیه جمهوری اسلامی در مقیاس پارلمان اروپا اینگونه بود:
-حزب مردم اروپا ۱۸.۶۰ درصد
-اتحاد پیشروی سوسیال‌دموکرات‌ها ۱۰.۴۷ درصد
-تجدید اروپا ۹.۹۸ درصد
-سبزها ۴.۹۶ درصد
-محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا ۷.۱۱ درصد
-هویت و دموکراسی ۳.۴۶ درصد
-چپها ۲.۱۹ درصد
در نتیجه بنابر آمار در پارلمان قبلی در مجموع ۵۶.۷۷ درصد احتمال داشت که قطعنامهای همچون چهار قطعنامه مطرح شده، علیه جمهوری اسلامی تصویب شود.
اما در پارلمان کنونی تاثیرگذاری موضع گروه‌های مختلف با توجه به تعداد کرسی‌ها به ترتیب اینگونه خواهد بود:
-حزب مردم اروپا ۲۵.۸۳ درصد
-اتحاد پیشروی سوسیال‌دموکرات‌ها ۱۸.۷۵ درصد
-تجدید اروپا ۱۰.۹۷ درصد
-سبزها ۷.۳۶ درصد
-محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا ۱۰.۱۴ درصد
-هویت و دموکراسی ۸.۰۶ درصد
-چپها ۵ درصد
-نمایندگان مستقل ۶.۲۵ درصد
-نمایندگان دیگر احزاب ۷.۶۴
در نتیجه با توجه به سیاست‌های پیشین این گروه‌ها و اعداد به دست آمده، انتظار می‌رود که درصد موافقت گروه‌های اصلی با قطعنامهها علیه جمهوری اسلامی در مقیاس پارلمان اروپا اینگونه باشد:
-حزب مردم اروپا ۱۹.۲۴ درصد
-اتحاد پیشروی سوسیال‌دموکرات‌ها ۹.۹۶ درصد
-تجدید اروپا ۷.۵۷ درصد
-سبزها ۳.۶۵ درصد
-محافظه‌کاران و اصلاح‌طلبان اروپا ۷.۳۷ درصد
-هویت و دموکراسی ۴.۰۲ درصد
-چپها ۲.۰۹ درصد
بنابر آمار پارلمان پیشین در مجموع ۵۳.۹ درصد احتمال دارد که قطعنامهای همچون چهار قطعنامه مطرح شده، علیه جمهوری اسلامی تصویب شود.
آیا خیزش راستگرایان افراطی به سود یا زیان جمهوری اسلامی است؟
بنابر این دو عدد نهایی به دست آمده، در پارلمان جدید در صورت عدم تغییر سیاست‌های گروه‌های جریان اصلی پارلمان اروپا در قبال جمهوری اسلامی، احتمال تصویب قطعنامهای علیه جمهوری اسلامی مشابه این چهار قطعنامه اخیر در قیاس با پارلمان پیشین ۲.۸۷ درصد کمتر است.
با تحلیل آمار به دست آمده به این نتیجه می‌رسیم که اگرچه ضعیف شدن گروه‌هایی چون «چپها» و «سبزها» ممکن است به تصویب قطعنامهها علیه جمهوری اسلامی کمک کند، اما تضعیف شدید گروه لیبرال «تجدید اروپا» و در عوض جهش چشمگیر گروه راستگرای افراطی «هویت و دموکراسی» منجر به تضعیف موضع پارلمان اروپا علیه جمهوری اسلامی شده است.
در نتیجه بنابر آمار به دست آمده از پارلمان پیشین و بررسی‌های ما، به نظر می‌رسد روند تبدیل جریان میانه‌رو به جریان راستگرای افراطی احتمالا نه تنها بر ضد اقدامات جمهوری اسلامی نخواهد بود، بلکه شاید منجر به چشم‌پوشی و انفعال پارلمان اروپا در قبال آن‌ها شود.
منبع: یورونیوز