یک کارشناس کشاورزی ضمن اشاره به اینکه ۹۷ درصد آب شیرین کشور برای کشاورزی مصرف می‌شود اظهار کرد: جهادکشاورزی و دولت ما بهتر است به جای سرمایه گذاری های هنگفت برای کشاورزی فراسرزمینی، در بحث مدیریت منابع آب، برنامه ریزی برای کشاورزی و اصلاح شیوه کشت و آبیاری ورود کنند.
به گزارش ایسنا، به دلیل ۴ سال خشکسالی پیاپی، تغییرات اقلیمی و کم بارشی در تمام نقاط جهان، از جمله ایران، حفظ منابع آبی ارزش بسیار بالایی دارد، بنابراین در این راستا، کشت فراسرزمینی می تواند به عنوان یک فرصت زمینه ای را برای حفظ منابع آبی کشور و رونق کشاورزی در خارج از مرزهای کشور در راستای ایجاد امنیت غذایی فراهم کند و به این شیوه کشورهایی همچون ایران که از محدودیت منابع داخلی (آب و زمین) رنج می‌برند می‌توانند با اجاره اراضی در سایر کشورها، اقدام به تولید و تأمین مایحتاج خود کنند.
در همین زمینه بهمن زارع – کارشناس ارشد کشاورزی و کارآفرین در این حوزه – عنوان کرد که با کشت فراسرزمینی ما نیز می‌توانیم در مزارع خود، محصولاتی را کشت کنیم که کم آب بر هستند و با صرف آب کمتر، ارز آوری و درآمد بیشتری برای ما دارند و به این شیوه هم با کشت فراسرزمینی آب مجازی وارد کشور ما می شود و در داخل کشور نیز می توانیم از سرمایه های اقتصادی و معنوی همچون آب محافظت کنیم، اما کارشناسان دیگری نیز هستند که بر تقویت کشاورزی در داخل کشور و آموزش کشاورزان به کشت گلخانه ای و افزایش عملکرد محصولات در کشور خودمان با شیوه آبیاری نوین تأکید دارند.
چرا کشاورزی فراسرزمینی مورد توجه واقع شد؟:
علی شور ورزی- فعال حوزه کشاورزی- نیز در گفتگو با ایسنا، درباره کشت فراسرزمینی اظهار کرد: به دلیل مشکلاتی همچون کم آبی و تأمین محصولاتی همچون گیاهان روغنی، خوراک دام، ذرت و … دغدغه انجام کشت فراسرزمینی بوجود آمد که در این راستا میان شرکت های خصوصی، وزارت کشاورزی و وزارت خارجه هماهنگی هایی ایجاد می شود تا خارج از مرزهای کشور زمین هایی را اجاره کنند و با استفاده از تسهیلات دولتی در این مناطق تولید محصول انجام و سپس محصول نهایی به کشور وارد شود و در این زمینه آیین نامه ای نیز تدوین شد.
وی تصریح کرد: اما مشکل اصلی این است که مسئله کشت فراسرزمینی دولتی زده شد. به این معنا که دولتی ها به جای ایفای نقش حاکمیتی، در بحث تخصیص ارز ایفای نقش کردند و این مسئله نیز دولتی شد و ورود بخش خصوصی را به همراه نداشت. از طرفی دیگر نیز سیاست و تعاملات کشورهایی همچون برزیل و … که برای کشت فراسرزمینی به آنها مراجعه می شد، مدام تحت تأثیر تحریم های آمریکا و کشورهای اروپایی قرار می گرفتند.
این کارشناس کشاورزی ضمن بیان اینکه در بسیاری از مواقع حتی کشاورزی فراسرزمینی در برخی کشورها انجام شده اما چون واردات آنها صرفه اقتصادی نداشته اند، محصولات را همانجا فروخته اند و به کشور وارد نشده است گفت: این نظر کارشناسی من است، ولی قبل از معطوف شدن به مسئله کشت فراسرزمینی باید منابعی را که در اختیار داریم مدیریت کنیم. سیستم آبیاری ما هنوز مناسب و علمی نیست، چراکه در حال حاضر ۷۰ درصد آبیاری ما به شکل سنتی و غرقابی است. جهاد کشاورزی و دولت بهتر است به جای سرمایه گذاری های هنگفت برای کشاورزی فراسرزمینی، در بحث مدیریت منابع آب، برنامه ریزی برای کشاورزی و اصلاح شیوه کشت و آبیاری ورود کنند.
لزوم برنام ه‌ریزی برای کشاورزی مناسب هر منطقه:
وی تأکید کرد: باید برای کشاورزی مناطق مختلف کشور، متناسب با همان منطقه برنامه‌ریزی شود. ما باید ابتدا مسائل مرتبط با کشاورزی را در کشور خودمان بررسی، نقاط کور و مسائلی همچون الگوی کشت را بررسی و اصلاح کنیم. چرا که با تغییرات جزئی و اصولی، می توانیم بهره برداری و عملکرد محصولات کشاورزی حتی محصولاتی همچون دانه های روغنی و ذرت را که به کشور وارد می‌شوند، تا ۴ برابر افزایش دهیم.
شور ورزی ادامه داد: خوشبختانه در ایران شرایط اقلیمی بسیار متفاوتی وجود دارند، به طور مثال در حال حاضر در خراسان گوجه کشت می شود و این درحالیست که در کرمان دیگر زمان کاشت گوجه و هندوانه به پایان رسیده است و با تمام شدن فصل کاشت گوجه و هندوانه در خراسان، کشت این محصولات در بوشهر آغاز می شود.
وی با اشاره به ۴ فصل بودن ایران، افزود: اگر جهاد کشاورزی در میزان کشت، خرید تضمینی، صنایع تبدیلی و … برنامه ریزی داشته باشد، می تواند در مناطق مختلف کشور با دسته بندی مناسبی کشت محصول انجام دهد.
این کارشناس کشاورزی ضمن تأکید بر اینکه ۹۷ درصد آب شیرین کشور برای کشاورزی مصرف می شود، گفت: اگر سیستم های آبیاری تحت فشار را اجرا کنیم (آبیاری تحت فشار در حقیقت سیستمی است که در آن آب با فشار بیشتر از یک اتمسفر در داخل لوله و اتصالات تعبیه شده در داخل زمین به جریان درآمده و جابجا و به شیوه قطره‌ای و بارانی آب را به نقاط مختلف زمین انتقال می دهد)، مصرف ۹۷ درصدی آب های شیرین برای کشاورزی به ۵۰ درصد کاهش می‌یابد.
وی ادامه داد: کشت های گلخانه ای امروزه بسیار زیاد رواج یافته اند و به دلیل اینکه شیوه مناسبی هستند، باید تسهیلات دهیم تا این موضوع گسترش یابد، چراکه به‌طور مثال در هر هکتار کشاورزی با آبیاری غرقابی ۲۲ تا ۲۵ تن بر هکتار می توان محصول برداشت کرد، اما از هر ۱۰۰۰ متر گلخانه با یک دهم مصرف آب در زمین می‌توانیم، بیش از ۳۰ تن محصول برداشت کنیم. بنابراین اگر در مسئله کشت فراسرزمینی دغدغه منابع آب و شور شدن اراضی و تولید مطرح است، باید دراین زمینه ها سرمایه گذاری کنیم که در این راستا نیز باید چارچوب مدیریت و معضلات کشاورزی حل شود و اگر پاسخگوی نیاز کشور نبود به فکر کشاورزی فراسرزمینی باشیم.
شور ورزی با تأکید بر نقش روابط میان کشورها در کشت فراسرزمینی گفت: در کشاورزی فراسرزمینی باید روابط سیاسی میان کشورها را بررسی کنیم، چرا که بر مسئله نقل و انتقال تأثیرگذار است و باید بررسی کنیم که روابط سیاسی تا کجا ادامه خواهد داشت؟ اگر در کشوری محصولی داشته باشیم و روابط ما تحت تأثیر سیاست های تحریمی آمریکا قرار گیرد، تکلیف محصولات مان چه می شود؟
تسهیلات کشاورزی به دست کسی که باید نمی رسد!:
وی درباره عدم تخصیص تسهیلات برای کشاورزی و کشت فراسرزمینی اظهار کرد: مسئله بسیار مهمی که وجود دارد اتفاقاً این است که تخصیص تسهیلات بدون حساب و کتاب بوده و این تسهیلات متأسفانه در ۷۰ درصد مواقع به شخصی که باید نرسیده و آن را کسی گرفته که مدارک و ارتباطات بیشتری داشته است. کشاورز که نمی تواند به خارج از کشور رفته و در آنجا کشاورزی انجام دهد! این شرکت های خصوصی هستند که برای کشت فراسرزمینی به کشورهای دیگر رفته و هیچ تخصصی در کشاورزی نیز ندارند.
این فعال حوزه کشاورزی ادامه داد: بر اساس آمار موجود، ما ۴۲۰ هزار هکتار کشت فراسرزمینی داشتیم که فقط ۲۴۰ هزار هکتار را قرارداد بستند و تنها توانستند ۱۲۰ هزار هکتار را وارد کنند که بسیار مقدار کوچکی است و به اندازه نصف مشهد هم نیست.
توسعه کشت گلخانه ای، راهکاری مناسب در بحران کم آبی:
وی در پایان با تأکید بر سرمایه گذاری در زمینۀ کشت گلخانه ای، با توجه به کمبود منابع آبی در کشور، اظهار کرد: کشاورزان را نمی توان از کشاورزی بازداشت، اما می توان به آنها کشاورزی کم آب بر را آموزش داد. به طور مثال با توجه به نیاز کشور برای حفظ امنیت غذایی، می توان گیاهان دارویی و گیاهان روغنی همچون کلزا و زیره سبز که گیاهان کم آب بری هستند را کشت کنیم و وزارت جهات کشاورزی نیز در راستای آموزش این مسئله باید گام بردارد.
خبرنگار: زهرا آویژگان،
دبیر: فرزانه حسینی پور