«داوطلبان محیطزیست که برای اطفای حریق به منطقه رفته‌اند می‌گویند برخی درخت‌های بلوط به رغم مقاومت و سختی بسیار چوب بلوط از وسط طعمه آتش شده بودند نه از بیرون و دیواره ساقه. این بدین معناست که قبل از آتش‌سوزی ساقه درخت‌ها عمدا سوراخ شده و آتش در داخل آن‌ها انداخته شده و بعد به جاهای دیگر سرایت کرده است…»
۱۶ خردادماه ۱۴۰۳ و هم‌زمان با روز جهانی محیطزیست آتش به جان شماری از جنگل‌های ایران افتاد. روزنامه پیام ما در مطلبی به تلفات آتش‌سوزی‌های سال‌های اخیر پرداخت و نوشت این وقایع ۱۷ کشته و صدها آسیب‌دیده به دنبال داشته است.
«مریم دهکردی» عضو تحریریه «ایران‌وایر» در یک برنامه لایو اینستاگرامی در تاریخ پنجشنبه ۲۴ خرداد ۱۴۰۳ میزبان «یحیی سرخانی» فعال محیط زیست کُرد و از آسیب‌دیدگان جنبش «زن زندگی آزادی» به بررسی دلایل و عوامل این آتش‌سوزی پرداختند.
بر اساس بررسی‌های ایران‌وایر مراتع و جنگل‌های مناطقی از کهگیلویه، باشت و گچساران دچار حریق شد و داوطلبان محلی با دستِ خالی و امکانات حداقلی به مهار آتش پرداختند. این منطقه هر سال دچار آتش‌سوزی می‌شود و به دلیل نبود مدیریت و مسائلی مانند کمبود امکانات اطفای حریق، آسیب می‌بیند.
بر اساس آمار ارائه شده از سوی خبرگزاری «ایرنا» از ابتدای سال جاری تاکنون دست‌کم ۱۰ مورد آتش‌سوزی در مراتع و جنگل‌های استان کهگیلویه و بویراحمد گزارش شده و بیش از ۱۰۰ هکتار جنگل و مراتع این استان به‌دلیل نبود برنامه‌ریزی به‌هنگام در آتش سوخته‌اند.
پارک ملی کرخه نیز از چهاردهم خرداد ۱۴۰۳ درگیر آتش‌سوزی بوده و با وجود اینکه یک بار خبر مهار آن منتشر شد، اما «داود میرشکار»، مدیرکل حفاظت محیط زیست خوزستان، خبر از حریق مجدد در این پارک ملی داد و گفت حدود ۲۵ هکتار از این جنگل در آتش سوخته است.
علت وقوع آتش‌سوزی در این منطقه خشک‌سالی، عوامل انسانی و آتش‌‌زدن کاه و کلش مزارع گندم به دست کشاورزان، عنوان شده است.
«محمد رحمانی»، فرماندار آبدانان، چهارشنبه با بیان اینکه «بیش از ۱۰۰ هکتار از عرصه‌های جنگلی روستای هونگه در آتش سوخته است» گفت: «آتش‌سوزی همچنان ادامه دارد و از شهرستان‌های همجوار درخواست کمک شده است.»
او افزود: «به علت وزش باد آتش به سمت ارتفاعات دره‌شهر در حال پیش‌روی است.»
در ارتفاعات شهرهای جوانرود و پاوه نیز آتش‌سوزی گسترده‌ای آغاز شده که به‌رغم اعلام چندباره خبرهای مرتبط با مهار آن، داوطلبان محلی می‌گویند آتش تا روز جمعه ۲۵ خرداد همچنان در برخی مناطق شعله‌ور است.
یحیی سرخانی در گفت‌وگو با ایران‌وایر تایید کرد: «مراتع و جنگل‌های مناطقی از جمله “نوئل“، “لورابی“، “نوخان” و “شه‌شول” در جوانرود و مناطقی ازجمله “بلبزان“، “وشکه‌ناو” و “شوشمی” در پاوه دچار حریقی گسترده شده که شواهد و بررسی‌ها از عمدی بودن آن حکایت دارد. به رغم تلاش‌های مردمی، تاکنون آتش‌سوزی در بخش‌های وسیعی از این مناطق ادامه دارد و اقدامات حکومت در کنترل این بحران تقریبا صفر است.»
آتش سوزی‌ها عمدی است
یحیی سرخانی در خصوص این که چه شواهدی بر عمدی بودن آتش‌سوزی‌ها وجود دارد می‌گوید: «در این منطقه احتمالاتی مثل خشک‌سالی و وزش باد نمی‌تواند منجر به آتش‌سوزی شود. پوشش گیاهی بسیار فشرده و منطقه سردسیر است. از سوی دیگر داوطلبان محیطزیست که برای اطفای حریق به منطقه رفته‌اند می‌گویند برخی درخت‌های بلوط به رغم مقاومت و سختی بسیار چوب بلوط از وسط طعمه آتش شده بودند نه از بیرون و دیواره ساقه. این بدین معناست که قبل از آتش‌سوزی ساقه درخت‌ها عمدا سوراخ شده و آتش در داخل آن‌ها انداخته شده و بعد به جاهای دیگر سرایت کرده است.»
«علی ملکی آهنگران»، فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی کشور در آستانه روز جهانی محیطزیست گفته بود که سال گذشته ۹۸ درصد حریق‌ها «عوامل انسانی» داشت که ۹۴ درصد آن‌ها سهوی و چهار درصدشان عمدی بوده است. او در این‌باره هشدار داد که ۷۶ درصد آتش‌ها در منطقه زاگرس اتفاق می‌افتد.
یحیی سرخانی در خصوص موقعیت استراتژیک مناطقی که در پاوه و جوانرود دچار حریق شده‌اند به ایران‌وایر می‌گوید: « منطقه‌ای که آتش‌سوزی در آن رخ داده هم در پاوه و هم جوانرود موقعیتی استراتژیک برای سپاه دارد. در این مناطق پایگاه و نیروهای نظامی مستقر هستند و به دلیل تراکم شدید پوشش گیاهی می‌گویند کنترل منطقه دشوار است به همین سبب عمدا پوشش گیاهی را آتش می‌زنند.»
یحیی سرخانی به یکی از ویدیوهای منتشر شده از منطقه جوانرود اشاره می‌کند و می‌گوید:« در این ویدیو که اتفاقا ایران‌وایر هم آن را منتشر کرده در نقطه‌ای دورتر از محلی که مردم در حال اطفای حریق هستند یک‌باره آتش خود‌به‌خود روشن می‌شود و حتی مردم متعجب می‌شوند. با توجه به وجود پایگاه و برجک‌های نظامی، نیروهای هنگ مرزی، برجک‌های دیدبانی و نیروهای سپاه در این منطقه شکی باقی نمی‌ماند که به شکل عمدی این جنگل‌ها آتش زده می‌شوند. بسیاری از حاضران در منطقه نیز بارها از گشت‌زنی پهپادهای نیروهای امنیتی سپاه در این مناطق خبر می‌دهد.
انفعال مقامات در اطفای حریق؛ به انتظار بارش باران مانده‌ایم
مقامات محیطزیست در شهرستان‌های جوانرود و پاوه در اندک اظهارنظرهای رسمی خود در خصوص مهار آتش در این مناطق نه تنها آمار دقیقی از میزان خسارت وارده به منطقه ارائه نکرده‌اند، بلکه اذعان داشته‌اند امکانات موجود به‌کار گرفته شده، اما بیش از این فقط باید منتظر بارش باران باشیم!
یحیی سرخانی، اهمال مقامات این مناطق در عدم تشکیل ستاد مقابله با بحران را نیز عامدانه تلقی کرده و می‌گوید: «فرمانداران و مقامات دیگر مرتبط با محیطزیست در واقع یا مستقیما سپاهی هستند یا از سپاه دستور می‌گیرند بنابراین تعجبی ندارد که این‌طور غیرمسوولانه با موضوع مهمی مثل آتش‌سوزی منابع طبیعی برخورد کرده‌اند. دستور دارند که اقدام موثری در جهت اطفای حریق صورت نگیرد.»
حضور مردم برای مهار آتش؛ اندیشه سبز شریف باجور
با شروع آتش‌سوزی‌ها در این مناطق نیروهای مردمی و فعالان محیطزیست از روستا و شهرهای جوانرود و روانسر به داد جنگل‌ها و مراتع این مناطق رسیدند. در ویدیویی که در ایران‌وایر بازنشر شده یکی از فعالان از همبستگی شهروندان با هم در جوانرود صحبت می‌کند و می‌گوید این مردم همیشه در برابر دشمن در کنار هم هستند. خواه دشمن انسان باشد خواه دشمن طبیعت. یحیی سرخانی در توضیح این ویدیو می‌گوید: «این فردی که در این ویدیو صحبت می‌کند یک پای خود را در راه دفاع از محیطزیست از دست داده است. یک فعال محیطزیست مسوولیت دارد در برابر حق حیات برای همه موجودات روی زمین. فرقی ندارد انسان باشد یا حیوان یا گیاه. به خاطر احساس مسوولیت و این اندیشه سبز است که هر وقت زلزله و سیل رخ می‌دهد یا مردم در اعتراضات زخمی می‌شوند یا جنگل دچار حریق می‌شود فعالان محیطزیست و مدنی در صف اول حضور برای امدادرسانی هستند.»
او در ادامه از «شریف باجور» یاد می‌کند. یکی از فعالان مدنی و محیط‌ریست مریوان و از اعضای هیات مدیره «انجمن سبز چیا» که ۳شهریور ۱۳۹۷ همراه با چند تن دیگر از اعضای این انجمن برای مهار آتش‌سوزی به جنگل‌های روستای «پیله و سلسی» به آن‌جا رفته بودند پس از گرفتار شدن در آتش جان باختند.
یحیی سرخانی می‌گوید اندیشه سبز شریف باجور در میان فعالان محیط زیست کرد گسترده است: « او در پیامی کوتاه گفته بود در زمانه‌ای که تمام بنیادهای اخلاقی و انسانی رو به نابودی است، فعالین مدنی و محیطزیست با روح و اندیشه‌ای سبز با دشمنان محیطزیست و انسانیت مقابله می‌کنند. این میراث برای مردم کردستان از او به یادگار مانده است.»
نیروهای مردمی و فعالان محیطزیست، در این آتش‌سوزی نیز اقدام به تشکیل تیم‌های کوچک در بین خودشان کرده و با انتشار ویدیو و استوری به همراه داشتن اقلام ضروری همچون آذوقه، لباس و دست‌کش مناسب، امکانات ابتدایی مانند بیل و شن و همچنین به همراه داشتن چراغ قوه و پاوربانک تاکید کرده‌اند. حضور زنان در میان امدادگران چشم‌گیر است و گزارش‌های دردناکی از نابودی‌ها صدها گونه درختی و جانوری در این مناطق منتشر شده است.
نقل از سایت ایران وایر