خبرگزاری هرانا: آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی خرداد ماه ۱۴۰۳ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش، تصویری گسترده و تکان‌دهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف ارائه می‌دهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادی‌های فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات، همگی نشان‌دهنده چالش‌های جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند. این گزارش همچنین بر میزان بالای اعدام‌ها، بازداشت‌ها، و محکومیت‌های سنگین بر اساس اتهامات مختلف تاکید دارد و نشان می‌دهد که این رویدادها در سراسر کشور گسترده‌اند.
خلاصه اجرایی:
در طول خرداد ۱۴۰۳، شاهد گستره‌ای از نقض‌های حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابی‌های دقیق و گزارش‌های دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونت‌های خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضائی می شود.
یافته‌های کلیدی این گزارش عبارت اند از:
⚫️ اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.
⚫️ سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشت‌های خودسرانه.
⚫️ خودکشی‌های ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.
⚫️ افزایش نگران‌کننده قتل‌های ناموسی و خشونت علیه زنان.
⚫️ تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.
⚫️ استفاده بی رویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی
دوره گزارش‌دهی این گزارش ماه خرداد ۱۴۰۳ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگران‌کننده و فوریت برای توجه جامعه بین‌المللی و دولت ایران به این مسائل است.
مقدمه:
هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات ملی و بین‌المللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارش‌هایی از این دست، زمینه‌ساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقض‌های رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاع‌رسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهی‌بخشی و فشارهای بین‌المللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.
تحلیل دقیق نقض حقوق بشر
حق حیات (اعدام):
تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که می‌تواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگ‌های ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدام‌های بدون دادرسی منصفانه است.
گزارش تخلفات: هرانا در خرداد ۱۴۰۳، ۱۸ مورد را ثبت کرد که شامل ۸ مورد اجرای حکم، ۱۰ مورد محکومیت و ۴ مورد تایید حکم اعدام است.
نمونه ها:
🔲 حکم اعدام و شانزده سال حبس محمد خضرنژاد، روحانی اهل سنت بازداشت شده در جریان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، توسط شعبه چهل و یک دیوان عالی کشور تایید شد و سپس مرکز رسانه قوه قضاییه اعلام کرد که حکم اعدام وی با تخفیف مجازات، به حبس تغییر کرده است.
🔲 زنی در تبریز که متهم است با همدستی دو نفر دیگر مادر شوهرش را به قتل رسانده، با حکم دادگاه کیفری به اعدام محکوم شد.
🔲 یک متهم به سه فقره قتل توسط دادگاه کیفری تبریز به اعدام محکوم و حکم صادره در دیوان عالی کشور تایید شد.
تأثیر: نقض حق حیات می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بی‌ثباتی. این نقض‌ها می‌توانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاه‌های حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمی‌شود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.
آزادی اندیشه و بیان:
آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۹۲ مورد نقص آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۲۲۲ مورد بازداشت، صدور ۲۲۵۹ ماه حبس و ۶۶۶ ضربه شلاق برای ۳۲ شهروند، ۴۰ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۵ مورد اجرای حکم، ۳ مورد تفتیش منزل و محاکمه ۴۷ نفر است.
نمونه ها:
🔲 سالار طاهرافشار و صبا آذرپیک و یاشار سلطانی جهت تحمل حبس بازداشت شدند.
🔲 دانیال عباس زاده، به پلیس اطلاعات و امنیت مشهد و زهرا نبی زاده به اداره اطلاعات مهاباد احضار شدند.
🔲 شهاب محمدیان و ایمان دستیار در یاسوج، رضا ببرنژاد در قوچان و سما عموشاهی در اصفهان بازداشت شدند.
🔲 یک شهروند اهل استان اردبیل که در یکی از کشورهای خارج از کشور سکونت داشت، پس از استرداد به ایران توسط ماموران اطلاعات سپاه اردبیل بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد.
🔲 نرگس محمدی به یک سال حبس، آتنا فرقدانی به شش سال حبس، لقمان امین پور، میثم دهبان زاده، مجید روشن نژاد و رضا سلمان زاده مجموعا به ۳۳ سال حبس و ۵۱۸ ضربه شلاق و فاطمه سپهری، محمدحسین سپهری و حسین سپهری مجموعا به سی و دو سال حیس محکوم شدند.
تأثیر: این نقض‌ها نه تنها صدای افراد را سرکوب می‌کند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحث‌های آزاد و انتقادی می‌شود که برای یک جامعه سالم ضروری است.
زندان:
حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بی‌عدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۱۴ مورد نقص حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۳۲ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۹۸ مورد بلاتکلیفی، ۱ مورد خودکشی زندانی، ۱ مورد مرگ زندانی، ۱۹ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۲۵ مورد عدم رسیدگی پزشکی، ۳۱۸ مورد نگهداری در محیط نا مناسب زندانی، ۳ مورد ممنوع الملاقاتی، ۳ مورد اعتصاب غذای زندانی، ۱۹ مورد اعمال فشار زندانی، ۶ مورد انتقال زندانی به انفرادی و ۱۲ مورد مرخصی استعلاجی است.
نمونه ها:
🔲 روز جمعه بیست و پنجم خردادماه، محمد گرگیج، سی و یک ساله، فرزند امین الله، متاهل و پدر سه فرزند که توسط ماموران ستاد مبارزه با مواد مخدر دستگیر شده بود، به صورت پرابهامی در بازداشتگاه این ستاد در زاهدان جان خود را از دست داد.
🔲 ادهم نارویی، زندانی سیاسی محکوم به اعدام در زندان زاهدان، شامگاه پنجشنبه دهم خردادماه، از طریق بلعیدن قرص اقدام به خودکشی کرد و به بیمارستان خاتم الاانبیاء این شهر منتقل شد.
🔲 محمد داوری در زندان عادل آباد شیراز و حمیده زراعی در زندان لاکان رشت دست به اعتصاب زدند.
🔲 روز چهارشنبه نهم خردادماه، رضا خزایی، زندانی محبوس در زندان قزلحصار کرج، پس از بیان شرایط این زندان در یک ویدیو، توسط ماموران زندان مورد ضرب و شتم قرار گرفت و به سلول انفرادی منتقل شد.
🔲 محمد نوری زاد در زندان اوین، محمد داوری در زندان عادل آباد شیراز و زرتشت احمدی راغب در زندان قزلحصار کرج به سلول انفرادی منتقل شدند.
🔲 صادق زیباکلام و وحید سرخ گل در زندان اوین بدون رسیدگی پزشکی بسر میبرند.
تأثیر: نقض حقوق زندانیان می‌تواند به تضعیف حاکمیت قانون و اعتماد به نهادهای عدالت منجر شود. این نقض‌ها می‌توانند بر سلامت و بهبود زندانیان تأثیر منفی گذارده و چشم‌انداز بازگشت موفقیت‌آمیز آنها به جامعه را کاهش دهند.
اقلیت های ملی:
حقوق اتنیک ها: حفاظت از اقلیت‌های قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۲ مورد نقص را در بخش اقلیت های ملی ثبت کرد که شامل محاکمه و محکومیت است.
نمونه ها:
حمید پورولی و جلال دهقانی فعالین ترک (آذربایجانی) توسط دادگاه کیفری دو تبریز به حبس و شلاق محکوم شدند. محکومیت این شهروندان به پرداخت جزای نقدی تبدیل و به مدت پنج سال به حالت تعلیق در آمده است.
جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات سالار طاهرافشار و ودود اسدی و حمید پورولی و جلال دهقانی فعالین ترک (آذربایجانی)، در شعبه پانزدهم دادگاه انقلاب تهران و شعبه ۱۰۸ دادگاه کیفری دو تبریز برگزار شد.
تأثیر: چنین نقض هایی می‌تواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.
آزادی مذهب:
حقوق اقلیت‌های مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۲ مورد نقص را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱۳ مورد بازداشت، ۲ مورد احضار به نهادهای امنیتی، ۷۱۷ ماه حبس و ۳,۰۰۰,۰۰۰,۰۰۰ ریال جریمه نقدی برای ۱۹ نفر، ۵ مورد محاکمه، ۳ مورد تفتیش منزل، ۵ مورد ممنوع الخروجی و ۲ مورد ممانعت از فعالیت اقتصادی است.
نمونه ها:
🔲 چهار روحانی اهل سنت در ارومیه، شجاع و پوریا منتی، دو برادر پیرو آئین یارسان در کرمانشاه، فرخ کاکایی، نوکیش مسیحی در کرج و آگاه صادقی، شهروند بهائی در بوکان بازداشت شدند.
🔲 حمید افضلی، نصرالله موسوی، بیژن قلی‌زاده، ایمان صالحی، ظهراب شهبازی به همراه دو نوکیش مسیحی دیگر که هویتشان نامشخص است، مجموعا به ۲۹ سال و ۹ ماه حبس و یکتا فلاح، فواد شاکر ارکانی، بهنام پور احمری، شهرام فلاح و پریدخت شجاعی باغینی، شهروندان بهائی به پرداخت جزای نقدی و محرومیت از حقوق اجتماعی محکوم شدند.
🔲 جامعه جهانی بهائی با انتشار ویدیویی از تخریب مزارع برنج متعلق به شهروندان بهائی در روستای احمدآباد ساری خبر داد.
🔲 یک واحد صنفی متعلق به یک شهروند بهایی در ساری به دلیل انتشار ویدیویی با محتوای رقص در رابطه با سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی، پلمب شده و در این رابطه پرونده قضایی تشکیل شد.
تأثیر: نقض آزادی مذهبی می‌تواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیه‌نشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف می‌کند.
حق کودک:
حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهره‌کشی و خطرات بهداشتی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۳ مورد نقص را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۱ مورد مصدومیت و ۱ مورد مرگ کودک کار، ۲ مورد قتل و ۵ مورد خودکشی است.
نمونه ها:
🔲 یک دختر دوازده ساله در خرمشهر و یک دختر سیزده ساله در بوکان دست به خودکشی زدند.
🔲 بامداد روز دوشنبه چهاردهم خردادماه، مردی در یکی از خیابان های تهران پسر نوجوان هفده ساله خود را با ضربات چاقو به قتل رساند. متهم ساعاتی بعد در منزل شخصی خود بازداشت شد.
🔲 روز سه شنبه هشتم خرداد ماه، مردی در شهرستان کرخه خواهرزاده های یازده و دوازده ساله خود را مورد ضربات چاقو قرار داد. پسر یازده ساله جان خود را از دست داد و پسر دیگر به بیمارستان منتقل شده است.
🔲 یک کودک کار ۱۷ ساله که در ساختمان در دست ساخت مشغول کار بود به علت عدم رعایت نکات ایمنی حین کار از طبقه سوم به داخل چاهک آسانسور سقوط کرد و جان باخت.
تأثیر: عدم تأمین سلامت و امنیت کودکان می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر رشد و توسعه آنها داشته باشد، مانع از دستیابی به پتانسیل کامل آنها شود و به چرخه‌های فقر و بی‌عدالتی دامن بزند.
قتل های ناموسی:
قتل‌های ناموسی: حفاظت از افراد، به ویژه زنان و دختران، در برابر خشونت و قتل به بهانه‌های ناموسی و حفظ حیثیت خانوادگی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه یک مورد قتل ناموسی را ثبت کرد.
نمونه ها:
🔲 یک مرد اهل نیشابور، توسط نزدیکان یک زن متاهل با انگیزه ناموسی در تهران به قتل رسید. چهار مرد در این خصوص بازداشت شدند.
تأثیر: قتل‌های ناموسی نه تنها جان افراد را می‌گیرند بلکه نشان‌دهنده عمیق‌ترین سطوح تبعیض جنسیتی هستند، ترس و محدودیت‌های شدیدی بر زنان و دختران تحمیل می‌کنند و به نقض فراگیر حقوق بشر منجر می‌شوند.
خشونت خانگی:
خشونت‌های خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیب‌پذیر خانواده است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۸ مورد قتل زنان و ۱ مورد قتل مردان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.
نمونه ها:
🔲 پنج زن در تهران، قزوین، بندرعباس، تبریز و نظرآباد توسط همسرانشان به قتل رسیدند.
🔲 مردی در شهرستان شیروان توسط همسرش به آتش کشیده شد و پس از انتقال به بیمارستان جان باخت. متهم پس از بازداشت اختلافات خانوادگی را از علل این اقدام عنوان کرد.
🔲 زن جوان ۳۲ ساله‌ای به نام لیلا پایمرد، اهل روستای خورنج از توابع پیرانشهر، توسط همسرش به آتش کشیده شد و جان باخت. دختران ۱۳ و ۹ ساله این زن، در محل وقوع جرم بودند.
تأثیر: خشونت خانگی می‌تواند پایه‌های اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونت‌آمیز را برای نسل‌های آینده تکرار کند.
زنان:
خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر می‌گذارد.
گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۱۵ مورد نقص را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱۰۳ مورد بازداشت زنان معترض، ۱۰۲ مورد بدحجابی و ۱ مورد احضار به دادگاه است.
نمونه ها:
🔲 بر اساس تصاویر منتشر شده در شبکه های اجتماعی، روز یکشنبه بیست و هفتم خردادماه، ماموران انتظامی یک زن جوان را در تهران به دلیل رعایت نکردن حجاب اجباری با اعمال خشونت بازداشت کردند.
🔲 ویدیویی در شبکه های اجتماعی منتشر شده که حاکی از بازداشت یک زن به دلیل عدم رعایت حجاب اجباری در باغ ملی بهبهان است. برخی از فعالین حقوق زن اعلام کرده اند که وی با ارائه تعهد آزاد شده است.
🔲 پرونده آیدا شاکرمی، خواهر نیکا شاکرمی از جانباختگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، با صدور کیفرخواست به شعبه ۱۰۳۰ دادگاه کیفری دو تهران ارجاع شد.
🔲 کانال های دانشجویی از بازداشت پرشمار و اخذ تعهد از دختران دانشجو در دانشگاه آزاد تهران واحد سوهانک، در روز یکشنبه ششم خردادماه به دلیل عدم رعایت حجاب اجباری خبر دادند.
تأثیر: این نقض می‌تواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم می‌بخشد، مانع توسعه می‌شود و می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت شود.
بهداشت و محیط زیست:
بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیست‌محیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۰ مورد نقص را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که شامل ۵ مورد بازداشت، ۱ مورد تخریب منابع طبیعی، ۶۰ مورد حیوان آزاری، ۸ مورد آلودگی محیط زیستی، ۸ مورد مجروح شدن محیط بان است.
نمونه ها:
🔲 مدیرعامل جمعیت هلال احمر استان کرمانشاه، از مصدومیت چند محیط بان در جریان آتش سوزی ارتفاعات کوهستانی روستای “بله بزان” از توابع شهرستان پاوه خبر داد.
🔲 یک قرقبان در شهرستان گچساران و یک همیار محیط زیست در شهرستان باشت طی عملیات های اطفا حریق منابع طبیعی دچار مصدومیت شدند.
🔲 فرمانده یگان حفاظت محیط زیست استان لرستان به همراه چند محیط بان در منطقه شکار و صید ممنوع هشتاد پهلو، بر اثر تیراندازی مستقیم متخلفان زیست محیطی مصدوم شدند.
🔲 دستکم پنج شهروند در شهرستان هشترود به نام های رحمت سعیدی، جعفر شریفی، داوود شریفی، هادی شریفی و عقیل طالبی در پی برگزاری تجمعات اعتراضی، توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به زندان این شهرستان منتقل شدند.
🔲 روز پنجشنبه هفدهم خردادماه، تعدادی از شهروندان ساکن تفتان در اعتراض به فعالیت یک معدن طلا که به گفته آنان تاثیرات منفی بر محیط زیست دارد، در مقابل فرمانداری این شهرستان تجمع کردند.
تأثیر: بی عدالتی زیست محیطی می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی، نابرابری‌های اقتصادی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این امر به طور نامتناسبی جوامع به حاشیه رانده شده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نابرابری‌ها را تشدید می‌کند و آنها را از حق داشتن محیط زیستی سالم و ایمن محروم می‌کند.
حقوق کار:
حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری ناایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانه‌زنی جمعی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۷۴ مورد نقص را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۴۲ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۱۸۸ مورد مصدومیت کارگر، ۱۱ مورد احضار به مراجع قضایی، ۸۷ مورد تجمع و ۱۳ مورد اعتصاب است.
نمونه ها:
🔲 مصدومیت ۸۳ کارگر در کارخانه لاستیک سازی تهران و مرگ شش کارگر در ارومیه، سلماس و میبد اشاره کرد.
🔲 گروهی از بازنشستگان تأمین اجتماعی در اهواز، شوش، کرمانشاه و تهران، شماری از کارکنان شرکت مخابرات آذربایجان شرقی در تبریز و جمعی از بازنشستگان صنایع فولاد در اصفهان و اهواز، کارگران اخراجی گروه ملی فولاد در تهران و کارکنان شرکت نفت فلات قاره ایران دست به تجمع ردند.
🔲 کارگران شهرداری زاهدان و تعدادی از تانکرداران حمل اسید در رفسنجان و جمعی از کارگران کارخانه کربنات سدیم کاوه فیروزآباد دست به اعتصاب زدند.
🔲 حدود هشتاد کارگر شهرداری سی سخت از معوقات مزدی بیست و یک ماهه خود به دلیل آنچه “کمبود منابع مالی” از سوی کارفرما عنوان شده، خبر دادند.
🔲 یک واحد صنفی متعلق به یک شهروند بهایی در ساری به دلیل انتشار ویدیویی با محتوای رقص در رابطه با سقوط بالگرد حامل ابراهیم رئیسی، پلمب شده و در این رابطه پرونده قضایی تشکیل شد.
🔲 روز یکشنبه بیستم خردادماه، مصطفی رباطی، پس از شرکت در تجمع اعتراضی فرهنگیان بازنشسته در تهران، در حال بازگشت به شیروان توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد.
تاثیر: نقض حقوق کار می‌تواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانواده‌شان را تضعیف می‌کند.
کودک کار:
کودک کار: به کارگیری کودکان در هر کاری که آنها را از دوران کودکی محروم می‌کند، با توانایی آنها برای حضور منظم در مدرسه تداخل ایجاد می‌نماید و از نظر ذهنی، جسمی، اجتماعی یا اخلاقی مضر است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، دو مورد نقص را در این بخش ثبت کرد که شامل مرگ و مصدومیت دو کودک کار است.
نمونه ها:
🔲 کارگر ۱۷ ساله‌ای که در ساختمان در دست ساخت مشغول کار بود به علت عدم رعایت نکات ایمنی حین کار از طبقه سوم به داخل چاهک آسانسور سقوط کرده و جان باخت.
🔲 روز شنبه دوازدهم خرداد ۱۴۰۳، آتش سوزی در یک دکه فروش بنزین در سراوان باعث زخمی شدن یک کودک کار سیزده ساله شد.
تأثیر: کار کودکان می‌تواند منجر به مشکلات جدی جسمی و روحی برای کودکان درگیر شود، فرصت‌های آموزشی آنها را محدود کند، چرخه‌های فقر را تداوم بخشد و توسعه اجتماعی را تضعیف کند.
خشونت نظامی و امنیت شهروندان:
استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۶ گزارش از نقص را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۳ مورد مرگ کولبر، ۶ مورد مجروحیت کولبر، ۱۲ مورد مرگ سوختبر، ۹ مورد زخمی شدن سوختبر، ۷ مورد قتل شهروندان و ۴ مورد زخمی شدن شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی است.
نمونه ها:
🔲 روز سه شنبه هشتم خرداد ماه، در پی تیراندازی مستقیم نیروهای نظامی به سمت گروهی از سوختبران اهل پاکستان در مرز کله گان سراوان در سیستان و بلوچستان، چهار سوختبر کشته و چهار تن دیگر مجروح شدند. دو تن از سوختبران مجروح شده بازداشت و به بازداشتگاهی در سراوان منتقل شدند.
🔲 سه کولبر در بانه، مریوان و نوسود در پی تیراندازی نیروهای نظامی کشته و یا زخمی شدند.
🔲 شامگاه دوشنبه بیست و یکم خردادماه، دو کولبر در مناطق مرزی هورامان، مورد ضرب و شتم نیروهای نظامی قرار گرفته و زخمی شدند.
🔲 روز جمعه یازدهم خردادماه، دو شهروند در پی تیراندازی بی ضابطه نیروهای نظامی در ایرانشهر کشته شدند.
تأثیر: استفاده بی‌رویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی می‌تواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویه‌ها و آموزش‌های نیروهای اجرایی را نشان می‌دهد.
واکنش های دولتی و نهادی:
در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارش‌شده در خرداد ۱۴۰۳، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشه‌های مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بوده‌اند.
خبرگزاری تسنیم، نزدیک به نهادهای امنیتی با انتشار گزارشی به نقل از دادستان عمومی و انقلاب اردبیل مدعی شده که حسین شنبه زاده به اتهام جاسوسی برای اسرائیل بازداشت شده است. جلال آفاقی، دادستان عمومی و انقلاب اردبیل ادعا کرده که “حسین شنبه زاده از طریق یکی از شبکه های اجتماعی با افسران رده بالای سرویس جاسوسی موساد در ارتباط بوده و زیرپوشش فعالیت ویراستاری، اقدام به جمع آوری اطلاعات مورد نیاز موساد از داخل کشور کرده است.”
واکنش های بین المللی:
رئیس کمیته حقیقت یاب سازمان ملل، وضعیت حقوق بشر در ایران مخصوصا شرایط مرتبط با زنان را وخیم توصیف کرد و خواستار بازنگری قوانین “زن ستیزانه” و محدود کننده فضای مجازی شد. این کمیته هشدار داد که بررسی موضوع نقض حقوق بشر در ایران نباید تحت الشعاع مرگ ابراهیم رئیسی قرار گیرد.
دوازده عضو مجلس نمایندگان آمریکا با نگارش نامه ای از دولت این کشور خواستند تا دو قاضی پرونده توماج صالحی، رپر محکوم به اعدام، به نام های مرتضی براتی و محمدرضا توکلی را تحریم کنند. بر اساس این نامه که تصویری از آن را برد شرمن، از اعضای مجلس نمایندگان آمریکا در صفحه شخصی خود منتشر کرده است، از دولت آمریکا خواسته شده تا مقامات ایران را برای لغو حکم اعدام آقای صالحی و همچنین پایان دادن به کشتار معترضان، تحت فشار قرار دهد.
عفو بین‌الملل خواستار “آزادی فوری و بدون قید و شرط” رضا شهابی و دیگر افرادی شد که صرفا “به دلیل استفاده از حق آزادی بیان و تجمع مسالمت‌آمیز از جمله در قالب فعالیت‌های صنفی” مورد “بازداشت خودسرانه” قرار گرفته‌اند.
کانادا با تصویب قطعنامه ای به نام توماج صالحی از دولت این کشور خواست که شماری از مقام های امنیتی و قضایی ایران را وارد فهرست تحریم های کانادا کند. به موجب این قطعنامه، ۳۱ تن از ناقضین حقوق بشر از جمله قضات، دادستان ها و بازپرسان ایران مورد تحریم های کشور کانادا قرار خواهند گرفت.
جاوید رحمان، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران، کشتار زندانیان سیاسی در دهه شصت توسط حکومت ایران را «جنایات شنیع علیه بشریت و نسل کشی» توصیف کرد. وی در نشست جانبی شورای حقوق بشر سازمان ملل در ژنو، خواستار پاسخگویی حکومت ایران برای ارتکاب این جنایات شد و از جامعه بین‌المللی خواست برای پاسخگو کردن مرتکبان این جنایت و پایان دادن به مصونیت آنها، مکانیسم تحقیقاتی را فعال کند.
نتیجه گیری:
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در خرداد ۱۴۰۳، چشم‌اندازی نگران‌کننده از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه داده است. این گزارش بر موارد گسترده‌ای از نقض حقوق بشر در بخش‌های مختلف از جمله اعدام‌ها، سرکوب آزادی بیان، وضعیت نامناسب زندانیان، تبعیض علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی، خشونت‌های خانگی، و شرایط ناعادلانه کارگران گزارش شده است. این موارد نه تنها نشان‌دهنده نقض گسترده حقوق بشر هستند، بلکه به نگرانی‌های جدی در زمینه عدالت و حاکمیت قانون دامن می‌زنند.
این گزارش بر اهمیت توجه بین‌المللی و ملی به مسائل حقوق بشر در ایران تاکید دارد و از جامعه جهانی می‌خواهد تا با افزایش فشارها و اقدامات موثر، حکومت ایران را به پاسخگویی و رعایت حقوق اساسی مردم وادار کند. همچنین، ضرورت نظارت مستقل و دقیق بر وضعیت حقوق بشر و انتشار چنین گزارش‌هایی به‌عنوان ابزاری برای ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقض‌های حقوق بشر مورد تاکید قرار گرفته است.
در نهایت، این گزارش ماهانه نه تنها به عنوان یک اسناد تاریخی از وضعیت حقوق بشر در ایران عمل می‌کند بلکه به عنوان یک فراخوان عملی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و مسئولانه در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب می‌شود.