آیا نظرسنجی‌ها قابل اعتماد است؟ این سوالی است که مردم در آستانه یکی از متفاوت‌ترین انتخابات‌های چهار دهه اخیر میپرسند. رویداد ۲۴ در این گزارش اعتبار نظرسنجی‌ها را بررسی کرده و در پایان نتیجه انتخابات را پیش بینی کرده است.
رویداد۲۴ | لیلا فرهادی: تعداد مراکز نظرسنجی در انتخابات اخیر پرشمار شده است. «مرکز نظرسنجی و تحقیقات بازار پرسش»؛ «گروه مطالعات افکارسنجی گمان»؛ «مرکز رشد دانشگاه امام صادق»؛ «صدا و سیما»؛ «مرکز پژوهش‌های مجلس»، «ایسپا» … همه این مراکز به صورت مستقل اقدام به انتشار نتایج نظرسنجی هایشان کرده اند، اما آیا به نتایج آنها می‌توان اعتماد کرد؟ با همین نتایج، پیشبینی انتخابات چگونه است؟
آیا نظرسنجی‌ها قابل اعتمادند؟
به طور سنتی در انتخابات‌های ریاست جمهوری ایران، دو مرکز نظرسنجی داخلی و یک مرکز نظرسنجی خارجی اقدام به انتشار آمار محبوبیت کاندیدا‌های انتخاباتی می‌کردند؛ ایسپا و صدا و سیما در داخل و «ایران پل» در کانادا که در همکاری با «مرکز مطالعات بین‌المللی و امنیتی» دانشگاه مریلند در آمریکا. اما در انتخابات اخیر این مراکز بسیار زیاد شده و اعتبار بسیاری از آنها زیر سوال رفته است.
به عقیده کارشناسان، نتایج نظرسنجی‌ها می‌تواند سوگیرانه باشد. عباس عبدی اخیرا در گفتگو با دنیای اقتصاد گفته بود به نتایج نظرسنجی ایسپا بعد از تغییرات مدیریتی اخیر در آن اعتماد ندارد.
او گفته: من در گذشته بیش از همه از نظرسنجی‌های ایسپا دفاع می‌کردم، اما در دولت جدید دیگر به ایسپا هم اعتماد زیادی ندارم. این بی‌اعتمادی به‌دلیل دستکاری در نتیجه نیست، بلکه به‌دلیل تغییر نمونه، طرح سوال یا پرسش‌گر است، زیرا این امور نتایج را ۴ تا ۵ درصد تغییر می‌دهند.
ایسپا یکی از معتبرترین مراکز افکارسنجی در ایران است. محمد آقاسی رئیس پیشین مرکز افکار سنجی ایسپا هم در یادداشتی در کانال تلگرامی خود به احتمال دستکاری در نتایج نظرسنجی‌ها به نفع یک گروه خاص یا نمونه گیری غلط و در نتیجه انتشار آمار غلط اذعان کرده است.
اما آنچه در مورد نظرسنجی‌های انتخاباتی اخیر مهم است، نه سوگیری یا نمونه گیری غلط آنها، بلکه بی توجهی آنها به یک اصل مهم است. شاید با نگاهی به پیشرفت پزشکیان در نظرسنجی‌ها فکر کنید این انتخابات هم مانند انتخابات‌های قبلی است و با همان دست فرمان یعنی بررسی شیب افزایش محبوبیت و زمان بندی انتخابات، می‌توان نتیجه را پیش بینی کرد، اما یک تفاوت مهم در انتخابات اخیر را نباید نادیده گرفت.
چهار روز مانده به روز رای گیری و هنوز فضای انتخاباتی در کشور شکل نگرفته است. بر اساس آخرین آمار منتشر شده توسط ایسپا، ۲۴.۴ درصد شرکت کنندگان در نظرسنجی به احتمال زیاد یا قطعا به پزشکیان، ۲۴ درصد به جلیلی، ۱۴.۷ درصد به قالیباف، و مجموعا کمتر از ۵ درصد به سایر کاندیدا‌ها رای می‌دهند.
اما حلقه گمشده و مهم این دوره، درصد بالای مرددهاست. ۳۰.۶ درصد مشارکت کنندگانی که قطعا رای می‌دهند گفته اند که هنوز نامزد خود را انتخاب نکرده اند. جالب اینجاست که تعداد مردد‌ها از تاریخ ۲۹ تا ۳۰ خرداد بیشتر شده است. در این تاریخ ۲۷.۴ درصد از شرکت کنندگان در نظرسنجی گفته بودند هنوز نامزد خود را انتخاب نکرده اند و در آخرین نظرسنجی ۲ و ۳ تیر این آمار ۳۰.۶ درصد شده است.
میزان مشارکت قطعی در انتخابات ۴۲.۵ درصد تخمین زده شده که رقم بسیار پایینی است.
قشر خاکستری چه می‌گویند؟
آنچه مسلم است این است که زنان و جوانان به دلیل حوادث دو سال اخیر پیش و پس از مرگ مهسا امینی و محدودیت‌های اعمال شده بر اینترنت در این انتخابات قهر کرده اند. این در حالیست که در همه انتخابات‌های گذشته، زنان و جوان‌ها پیشران و موتور محرکه انتخاب بوده اند.
از سوی دیگر تردید در دهه شصتی‌ها که بر قله زنگوله جمعیتی رای دهندگان نشسته اند، بیشتر شده است. ما با اکثریت مردد و اقلیت رای دهنده روبه رو ایم.
اشکالی که نظرسنجی ها، حتی معتبرترین آنها نظیر ایسپا دارد این است که دلایل عدم مشارکت را بررسی نکرده اند. آقاسی رئیس پیشین ایسپا می‌گوید منبع اپیدمیکال کردن رای‌دهی با چهار منبع انرژی در افکارعمومی ایرانی قابل دست‌یابی که از جمله آن منبع فرهنگ‌دینی و رای تکلیفی؛ منبع فرهنگ‌جهانی و توجه به دمکراسی، منبع فرهنگ ایرانی و توجه به ویژگی‌های ملی و منبع فرهنگ قومی و تکیه بر باور‌های محلی است.
این منابع گاه با تزاید شکاف‌های اجتماعی و گاه با دوقطبی، فوران کرده و رغبت به مشارکت را ایجاد می‌کنند، اما در این انتخابات تاکنون، هیچ‌کدام از این منابع که فعال شدن آنها می‌تواند نتایج انتخابات را تغییر دهد، فعال نشده‌اند.
منبع:ٰرویداد۲۴