دوشنبه ۱۴۰۲/۱۱/۲ با توجه تنش موشکی ایران و پاکستان و عملیات دو کشور علیه یکدیگر به دلیل آنچه مبارزه با تروریسم خوانده‌اند، رویداد‌۲۴ در گزارشی قدرت نظامی ایران و پاکستان در حوزه‌های مختلف را در صورت بروز یک جنگ تمام‌عیار مستقیم مقایسه کرده است. ذکر یک نکته مهم در این مقایسه بسیار قابل توجه است که ضمن این مقایسه، یک نکته بسیار تعیین کننده وجود دارد: پاکستان بمب اتمی دارد!

مقایسه قدرت نظامی ایران و پاکستان

 هفته گذشته تبادل آتش میان ایران و پاکستان صورت گرفت. ایران مقر تروریست‌های جیش‌العدل را در خاک پاکستان هدف قرار داد و پاکستان در جواب اقدام متقابلی کرد و اعلام کرد دقیقا با همان هدف جنگنده‌هایش را وارد حریم هوایی ایران کرده و به سمت خاک ایران موشک پرانده است

بیانیه وزارت خارجه ایران درباره حمله پاکستان اگرچه به «غیر متوازن» بودن پاسخ پاکستان اشاره می‌کرد، اما به‌گونه‌ای تنظیم شده بود که به نظر می‌رسید آتش خاموش شده و تهران قرار نیست واکنش تندی به این تجاوز اسلام‌آباد به سرزمین‌های ایران نشان دهد. با این حال احتمال بروز درگیری را نباید نادیده گرفت. رویداد۲۴ در این گزارش قدرت نظامی ایران و پاکستان را در صورت بروز یک جنگ تمام‌عیار مستقیم مقایسه کرده است.

متد‌های مختلفی برای رتبه‌بندی کشور‌ها از حیث قدرت نظامی وجود دارد که به هرساله توسط رسانه‌هایی همچون «فوربز»، «بیزینس اینسایدر» و «یاهو نیوز» منتشر می‌شود. این رتبه‌بندی‌ها اصولا بر اساس متدلوژی وبسایت «گلوبال فایر پاور» است.

شاخص جهانی قدرت نظامی (GFP) از سال ۲۰۰۵، قدرت نظانی کشور‌ها را بر اساس بیش از ۶۰ عامل مختلف از جمله جغرافیا، نیروی انسانی، نیروی هوایی، نیروی دریایی، نیروی زمینی، مالی، منابع و جغرافیا بررسی می‌کند. GFP در سال‌های نخست تنها با بررسی ۲۵ کشور آغاز شد و از آن زمان به ۱۴۵ کشور گسترش یافته است.

این شاخص هر ساله عوامل جدیدی برای به تصویر کشیدن تغییرات قدرت در بررسی‌های خود گنجانده و امسال تمرکز گسترده‌ای بر منابع طبیعی و مرز‌های مشترک داشته است. این شاخص نمره کامل ۰/۰۰۰۰ را به لحاظ منطقی غیر قابل دستیابی می‌داند، اما بر اساس این رتبه‌بندی هرچه مقدار PowerIndex (PwrIndx) کمتر باشد، توانایی رزمی متعارف یک کشور بالاتر است. بر اساس رتبه‌بندی منتشر شده در وبسایت «گلوبال فایرپاور»، ایران در رتبه ۱۴ و پاکستان در رتبه ۹ از حیث قدرت نظامی در سال ۲۰۲۴ است.

یکی از فاکتور‌های تعیین‌کننده در قدرت نظامی، جمعیت است. پاکستان با ۲۴۷ میلیون نفر جمعیت در برابر ایران با ۸۷ میلیون نفر از برتری کمّی در مقایسه با ایران برخوردار است. به همین نسبت تعداد نیرو‌های آماده به خدمت در پاکستان (۱۰۶ میلیون نفر) بیش از دو برابر جمعیت آماده به خدمت در ایران (۴۹ میلیون نفر) است، اما پرسنل نظامی فعال در دو کشور تفاوت چندانی ندارند. در پاکستان ۶۵۴ هزار پرسنل نظامی فعال وجود دارد و در ایران ۶۱۰ هزار نفر.

در مورد نیرو‌های غیررسمی نظامی، ایران به دلیل داشتن نیرو‌های بسیج در مقایسه با کشور‌ها به طور معمول از برتری برخوردار است، اما در مقایسه با پاکستان عقب‌تر است. پاکستان ۵۰۰ هزار نیروی نظامی غیررسمی دارد که بیش از دو برابر مقدار مشابه در ایران است.

مقایسه نیروی هوایی ایران و پاکستان

به گزارش رویداد۲۴ آمارهای روی کاغذ نشان می‌دهد پاکستان علاوه بر نیروی انسانی، در سه حوزه اصلی قدرت نظامی یعنی نیروی هوایی، نیروی زمینی و نیروی دریایی هم از ایران برتر است. در حوزه نیروی هوایی، ایران در رتبه ۲۲ جهان قرار دارد در حالی که پاکستان در این حوزه در رتبه ۷ جهان است.

پاکستان ۳۸۷ فروند جنگنده مدرن در برابر ۱۸۶ فروند جنگنده قدیمی ایران دارد. تعداد هلیکوپتر‌های عادی و تهاجمی پاکستان ۴۰۹ فروند در برابر ۱۴۲ فروند هلیکوپتر ایرانی است.

نیروی زمینی ایران و پاکستان

نیروی زمینی پاکستان در مجموع وضعیت بهتری نسبت به ایران دارد. این کشور در تسلیحانی همچون تانک و توپخانه از ایران پیشرفته‌تر است در حالی که ایران در حوزه وسیله نقلی زرهی و راکت‌انداز وضعیتش بهتر از پاکستان است. تعداد تانک‌های پاکستانی که در صورت بروز یک جنگ تمام‌عیار بین دو کشور می‌توانند از ۹۰۰ کیلومتر مرز مشترک وارد ایران شوند تقریبا ۱۷۰۰ فروند بیشتر از ایران است. پاکستان ۳۷۰۰ تانک قدرتمند دارد در حالی که تعداد تانک‌های قدرتی ایران کمتر از ۲ هزار دستگاه است.

مقایسه نیروی دریایی ایران و پاکستان

ایران و پاکستان در دریای عمان مرز دریایی مشترک دارند و به همین دلیل هم طبق توافقات امنیتی، اخیرا یک مانور دریایی مشترک هم برگزار کرده‌اند. در صورت بروز یک جنگ تمام‌عیار، این مرز دریایی مشترک می‌تواند به جبهه جنگ تبدیل شود. از این رو مقایسه نیروی دریایی دو کشور حائز اهمیت است. در این حوزه از قدرت نظامی هم پاکستان نسبت به ایران برتری دارد.

ایران با ۱۹ زیردریایی، هفتمین قدرت جهان از حیث تعداد زیردریایی است و از این جهت نسبت به پاکستان برتری دارد، اما درصورت استفاده دو طرف از ناوشکن، ناوچه، گشت دریایی و تسلیحات مین دریایی، از پاکستان شکست خواهد خورد.

پاکستان حداقل ۲ ناوشکن، ۷ ناوچه و ۶۹ گشت دریایی دارد که به لحاظ کمی و کیفی از ایران پیشرفته ترند. سن ادوات نیروی دریایی ایران مانند سایر بخش‌های نظامی یا به بیش از چهار دهه قبل برمی‌گردد یا توسط ایران تولید شده است در حالی که بیشتر تسلیحات دریایی پاکستان از بهترین کمپانی‌های فرانسوی است.

بودجه نظامی ایران و پاکستان

ایران با تقریبا یک‌سوم جمعیت پاکستان، بودجه دفاعی بالاتری نسبت به این کشور در نظر گرفته است. ایران سالانه حدود ۱۰ میلیارد دلار بودجه دفاعی دارد در حالی که پاکستان کمتر از ۶.۵ میلیارد دلار بودجه در نظر گرفته است.

پاکستان بدهی خارجی سنگینی دارد که یکی از دلایل وضعیت اقتصادی بغرنج این کشور است. این در حالی است که ایران به دلیل تحریم‌های جهانی با ۸ میلیارد دلار بدهی خارجی در رتبه ۳۰ جهان از حیث کمترین بدهی‌های خارجی قرار گرفته، پاکستان ۱۱۰ میلیارد دلار بدهی خارجی دارد.

لجستیک و جغرافیای ایران و پاکستان چگونه است؟

ایران از حیث لجستیک و جغرافیا نسبت به پاکستان برتری دارد. ۳۱۹ فرودگاه ایران در برابر ۱۵۱ فرودگاه پاکستان و ۴ بندر و ترمینال دریایی فعال ایران در برابر دو بندر و ترمینال پاکستان قدرت قابل توجهی به ایران داده است. هرچند پاکستان ۴۰ هزار کیلومتر جاده و ۳ هزار کیلومتر خط ریلی بیشتری نسبت به ایران دارد و نیروی کار در پاکستان هم با جمعیت تقریبا سه برابری نسبت به ایران بسیار بیشتر است، اما کفه شاخص لجستیک در نهایت به نفع ایران است.

ایران نزدیک به ۹۰۰ هزار کیلومتر مربع از پاکستان بزرگتر است و بیش از ۱۳۰۰ کیلومتر خط ساحلی بیشتر دارد. موقعیت ایران در خلیج فارس یک آبراهه مهم را در اختیار ایران قرار داده که پاکستان فاقد آن است.

قدرت اتمی پاکستان

در نهایت آنچه در شاخص گلوبال فایر پاور بررسی نمی‌شود، تعداد بمب اتمی است که در اختیار کشور‌ها قرار گرفته است. در حال حاضر ۸ کشور مستقل آزمایش موفقیت‌آمیز جنگ‌افزار‌های هسته‌ای خود را به‌طور عمومی اعلام کرده‌اند. از این میان، پنج کشور عضو پیمان منع گسترش جنگ‌افزار‌های هسته‌ای و اعضای دائم شورای امنیت سازمان ملل هستند (چین، فرانسه، روسیه، بریتانیا، آمریکا) و سه کشور پاکستان، کره شمالی و هند عضو پیمان‌نامه منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای نبوده و تصور می‌شود که جنگ‌افزار هسته‌ای دارند. گفته می‌شود اسرائیل هم دارای جنگ افزار هسته‌ای است. بر اساس آمار منتشر شده در «موسسه تحقیقات صلح بین المللی اسکهلم» پاکستان ۱۷۰ کلاهک هسته‌ای در اختیار دارد.

پاکستان عضو NPT یا همان پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای نیست. این کشور به طور مخفیانه در طول دهه‌ها، از اواخر دهه ۱۹۷۰، سلاح‌های هسته‌ای تولید کرده و برای اولین بار پس از تأسیس اولین نیروگاه هسته‌ای خود در نزدیکی کراچی با تجهیزات و موادی که عمدتاً توسط کشور‌های غربی در اوایل دهه ۱۹۷۰ تامین می‌شد، وارد کلوپ کشور‌های دارای انرژی هسته‌ای شد.

«ذوالفقار علی بوتو» نخست وزیر پاکستان در سال ۱۹۷۱ قول داد که اگر هند بتواند سلاح هسته‌ای بسازد، پاکستان هم ذخایر هسته‌ای خود را توسعه خواهد داد، «حتی اگر مجبور باشیم علف بخوریم.»

سال ۱۹۹۸، پاکستان شش آزمایش هسته‌ای در پاسخ به پنج آزمایش هسته‌ای هند انجام داد. سال ۲۰۰۴، عبدالقدیر خان یکی از چهره‌های کلیدی برنامه تسلیحات هسته‌ای پاکستان، اعتراف کرد که رهبری یک حلقه بازار سیاه بین‌المللی را بر عهده دارد که در زمینه فروش فناوری تسلیحات هسته‌ای فعالیت می‌کند. معروف است که ایران، کره شمالی و لیبی فناوری سانتریفیوژ‌های گازی خود را از همین عبدالقدیر خان خریداری کرده‌اند.

منبع : رویداد۲۴ لیلا فرهادی