اولین نشست دوحه در ماه می ۲۰۲۳ بدون دعوت از طالبان برگزار شد. مقامات طالبان برای شرکت در دومین نشست دوحه که در ماه فوریه ۲۰۲۴ برگزار شد، دعوت شده اما به دلیل عدم پذیرش شرایطشان، این دعوت را رد کردند. با اینکه از زمان بازگشت طالبان به قدرت در سال ۲۰۲۱ هیچ کشوری حکومت آنان را به رسمیت نشناخته، اما آن‌ها خواستار این بودند که تنها نماینده افغانستان در این گفتگوها باشند.

در سومین نشست دوحه، به نظر می‌رسد که طالبان به خواسته خود رسیدند. چرا که جامعه مدنی – و به‌ویژه زنان و سازمان‌هایی که از آن‌ها دفاع می‌کنند – در گفتگوهای رسمی میان طالبان، سازمان ملل و حدود بیست کشور از جمله ایالات متحده نماینده‌ای نخواهند داشت. آن‌ها تنها در پایان نشست دو روزه و در گفتگوهای حاشیه‌ای حضور خواهند داشت.

ذبیح الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان که ریاست هیئت اعزامی به قطر را بر عهده خواهد داشت، امروز شنبه در جریان یک نشست خبری در کابل گفت: «اگر افغان‌ها از چندین آدرس در نشست‌های خارجی شرکت کنند، به این معنی است که ما هنوز هم متفرق هستیم و زمینه دخالت خارجی‌ها را فراهم می‌کنیم».

غیبت نمایندگان جامعه مدنی افغانستان در این نشست انتقادهای زیادی را به دنبال داشت. اَنیِس کالامار، رئیس عفو بین‌الملل تاکید کرد: «پذیرش شرایط طالبان برای اطمینان از مشارکت آن‌ها، خطر مشروعیت بخشیدن به سیستم سرکوبِ نهادینه شده بر اساس جنسیتِ آن‌ها را به دنبال دارد».

طالبان از زمان بازگشت به قدرت در تابستان ۲۰۲۱، دختران را از دسترسی به تحصیلات متوسطه و دانشگاهی، پارک‌ها، سالن‌های ورزشی و برخی مشاغل منع کرده‌اند، موضوعی که از سوی سازمان ملل به عنوان «آپارتاید جنسیتی» توصیف شده است.

خانم کالامار در یک بیانیه مطبوعاتی تصریح کرد که کنار گذاشتن مسائل اساسی در مورد حقوق بشر غیرقابل قبول است و یک سابقه بسیار مخرب ایجاد می‌کند. دیپلمات‌ها و فعالان افغانستانی نیز عدم طرح موضوعات انتقادی در دستور کار این گفتگوها را محکوم کردند.

اما وزارت امور خارجه حکومت طالبان تأکید کرد که دقیقاً به این دلیل که بحث‌ها عمدتاً روی مسائل بانکی و توسعه بخش خصوصی متمرکز خواهد بود، در این نشست شرکت خواهد کرد.

رزماری دی کارلو، معاون دبیر کل سازمان ملل متحد در امور سیاسی در پاسخ به انتقادات درباره جنبه مشروعیت بخشی این گفتگوها برای طالبان توضیح داد: «این نه جلسه‌ای برای به رسمیت شناختن و نه نشستی که منجر به به‌رسمیت شناختن شود است». او افزود که گفتگو به معنای به رسمیت شناختن نیست.

نادر نادری، پژوهشگر مرکز ویلسون مستقر در واشنگتن به خبرگزاری فرانسه گفت: «انتظار پیشرفت بزرگ از سومین نشست دوحه توهم است». او که زمانی به عنوان نماینده دولت پیشین افغانستان با طالبان مذاکره کرده، معتقد است که طالبان این نشست را به عنوان یک موفقیت تلقی می‌کنند چرا که می‌گویند جامعه بین‌المللی را به موافقت با شرایط تعیین شده از سوی خود وادار کرده‌اند.

چند روز پیش، امیرخان متقی، سرپرست وزارت امور خارجه طالبان تاکید کرد که دعوت به دوحه «نشان می‌دهد که جامعه جهانی هر روز اهمیت و جایگاه امارت اسلامی افغانستان را کمی بیشتر درک می‌کند.»

وزارت امور خارجه طالبان هفته گذشته اعلام کرد که ذبیح‌الله مجاهد، سخنگوی حکومت طالبان، نور احمدآغا، معاون بانک مرکزی افغانستان، عبدالحق همکار، معاون مبارزه با مواد مخدر وزارت کشور این حکومت و برخی مسئولان وزارت صنعت و تجارت به منظور شرکت در سومین نشست دوحه به قطر سفر خواهند کرد.

سومین نشست دوحه با حضور نمایندگان ویژه کشورها با میزبانی سازمان ملل متحد فردا یکشنبه دهم و پس فردا دوشنبه یازدهم تیرماه/سرطان در پایتخت قطر برگزار می‌شود.