بر اساس اطلاع «ایران‌وایر»، «مریم مهرابی»، خواهر «محمود مهرابی»، زندانی سیاسی محکوم به اعدام که از ۲۹ خرداد ۱۴۰۳ بازداشت شده، برای دومین‌بار در این مدت دست به اعتصاب غذا زده و به انفرادی منتقل شده است.
او اخیرا از سوی شعبه اول دادگاه انقلاب اصفهان و تنها ۵۰ روز بعد از بازداشت به ۶ سال حبس محکوم شد. خانم مهرابی در دادگاه به حکم صادره اعتراض کرده و از سوی یک مامور امنیتی زن که همراه او بوده، مورد ضرب‌وشتم قرار گرفته، در حدی که از بینی‌اش خون آمده است. همزمان گزارش‌ها حاکی از بازداشت و آزار و اذیت خانواده‌های دادخواه است. آیا دادخواهی و اعتراض به احکام ناعادلانه اعدام جرم است؟
***
از پرونده مریم مهرابی چه می‌دانیم؟
«هاجر مهرابی»، خواهر مریم و محمود به ایران‌وایر می‌گوید که بازجویی‌های مریم که با اتهام «تحریک مردم به جنگ و کشتار به قصد بر هم زدن امنیت عمومی و تبلیغ علیه نظام» روبرو شده، همگی درباره یک پست اینستاگرام او بوده است. همان پستی که بلافاصله پس از صدور حکم اعدام برای برادرش در اینستاگرام منتشر کرده و گفته بود، خودش را در مقابل بیت آیت‌الله «محمدعلی ناصری»، مجتهد اصفهانی به آتش می‌کشد. خانواده مهرابی بارها گفته‌اند که «سعید باقری»، خواهرزاده آیت‌الله ناصری و شهردار منطقه «حبیب آباد» اصفهان، یکی از کسانی بوده که به‌دلیل افشاگری‌های برادرشان درباره فساد مدیران شهری اصفهان و مبارکه، برای محمود پرونده‌سازی کرده است.
بنا به گفته هاجر مهرابی، چند روز پیش از بازداشت مریم، دو مامور اطلاعات او را در منزلش تهدید کرده بودند که اگر به افشاگری درباره نقش سعید باقری، در پرونده‌سازی برای محمود دست برندارد، بیت ناصری «از قدرت‌شان استفاده خواهند کرد.»
خانم هاجر مهرابی که در کشور اتریش زندگی می‌کند به ایران‌وایر می‌گوید که مامورانی که برای بازداشت مریم آمده بودند از حوزه حبیب‌آباد، یعنی محلی بوده‌اند که سعید باقری در آن شهردار است. این در حالیست که در صد متری منزل مریم یک حوزه انتظامی وجود دارد و آن‌ها می‌توانسته‌اند برای بازداشت او اقدام کنند، اما نهاد امنیتی ترجیح داده که از یازده کیلومتر دورتر نیرو برای بازداشت خانم مهرابی ببرد.
این خواهر معترض به احکام خواهر و برادرش همچنین می‌گوید که مامورانی که برای بازداشت خواهرش آمدند، گفته بودند که فقط می‌خواهند نگذارند او خودش را آتش بزند، اما «چهل و چند روز بعد از این‌که مریم گفته بود خودش را آتش می‌زند.»
او درباره جزییات بازداشت خواهرش به ایران‌وایر می‌گوید که او به همراه دو دختر خردسالش بازداشت شده و برای بیش از یک ماه اجازه تماس نداشته، تا جایی‌که نگران بوده مبادا همسرش نیز در بازداشت باشد و نگران دختران‌شان بوده است.
خانم مهرابی تاکید می‌کند که ماموران حکم ضبط وسایل الکترونیکی او را نیز با خود داشته‌اند: «روز ۳۱ خرداد در بازداشتگاه به او گفتند مشکلی نداری، فقط لوازم الکترونیکی‌ات را می‌خواهیم مورد بررسی قرار دهیم و فردا با قید وثیقه آزادی ولی از آن زمان هنوز در زندان است.»
خانم مهرابی با تاکید بر این‌که ماموران از محتوای صفحات مجازی خواهرش مطلع نبوده‌اند و ضبط وسایل و کنکاش در آن به‌منظور پرونده‌سازی برای او صورت گرفته، می‌گوید: «حالا هم که برایش ۶ سال زندان بریده‌اند و او در اعتراض به این حکم دوباره دست به اعتصاب غذا زده و به انفرادی منتقل شده است.»
اشاره این خواهر به صدور حکم ۶ سال حبس برای مریم مهرابی در روز ۹مرداد۱۴۰۳ است. «دادبان»، مرکز مشاوره و آموزش حقوقی مخصوص کنش‌گران روز سه‌شنبه ۹ مرداد اعلام کرد که شعبه اول دادگاه انقلاب اصفهان، بدون اطلاع قبلی به خانواده، خانم مهرابی را محاکمه و به‌اتهام «تحریک مردم به جنگ و کشتار به قصد بر هم زدن امنیت عمومی و تبلیغ علیه نظام»، به شش سال زندان محکوم کرده است. در گزارش دادبان آمده که او از حق دفاع، به‌ویژه حق بهره‌مندی از وکیل مدافع محروم بوده است.
این در حالیست که به گفته خانم هاجر مهرابی، مریم پیش از این نیز مدت حدود سی روز را در زندان دستگرد اصفهان در اعتصاب غذا و در سلول انفرادی بوده که با دستور دادستان و انتقال او به بند، با علایم خونریزی در دستگاه گوارش به اعتصاب غذای خود پایان می‌دهد.
این خواهر که هم‌اکنون دو عزیزش در زندان‌های جمهوری اسلامی هستند، می‌گوید که با توجه به این‌که او کم‌تر از بیست روز اعتصاب غذای یک‌ماهه خود را پایان داده، نگرانی جدی درباره جان و سلامت خواهرش در صورت تداوم این اعتصاب غذا وجود دارد: «ما کاملا از وضعیت مریم بی‌خبر بودیم و از زندان متوجه شدیم که مریم در اعتصاب غذا و انفرادی بوده. هیچ تماسی با همسر و بچه‌هایش نداشت و حالا دوباره در انفرادی است.»
او تاکید می‌کند که بازجوها برای مریم مهرابی روانپزشک برده بودند ولی او «به روانپزشک گفته بود چرا نگفتم جلوی منزل شما خودم را آتش می‌زنم، چون خواهرزاده آیت‌الله ناصری، سعید باقری، از سال ۹۶ تا ۹۹ در پرونده سازی‌های برادرم حضور پررنگی داشته و با اطلاعات اصفهان در ارتباط بوده است.»
او همچنین به ضرب‌وشتم خواهرش در دادگاه در پی اعتراض به حکم شش سال حبس صادر شده برایش اشاره کرده و می‌گوید: «مریم در دادگاه به حکمش اعتراض کرده، آقای توکلی، رییس شعبه یک دادگاه انقلاب هم حاضر بوده که ماموران امنیتی که همراه او بودند، کتکش می‌زنند. یک مامور زن ظاهرا او را زده است و محمدرضا توکلی هم در جواب گفته من بر اساس دستور از بالا حکم را دادم.»
بازداشت، زندان و پرونده‌سازی برای خانواده‌های دادخواه
تنها در چند هفته‌ای که از اعلام ریاست جمهوری «مسعود پزشکیان» می‌گذرد، همزمان با موج سهمگین اعدام‌ها در ایران و اعدام «رضا رسائی» شهروند معترض یارسان و دهمین معترض جوان اعدام شده در اعتراضات «زن زندگی آزادی»، چندین خانواده دادخواه با بازداشت و پرونده‌سازی‌های بیشتر روبرو شده‌اند.
یکی از آن‌ها، «علی آدینه‌زاده» است، پدر دادخواه «ابوالفضل آدینه زاده»، نوجوان ۱۶ ساله‌ای که در اعتراضات ۱۴۰۱ در مشهد کشته شد. روز سوم مرداد، «مرضیه آدینه‌زاده»، خواهر ابوالفضل در حساب ایکس خود نوشت که پدرش بازداشت و به زندان قوچان منتقل شده است.
خانواده آدینه‌زاده در نزدیک به دو سال گذشته، به دادخواهی ادامه داده و بارها مورد تهدید و بازداشت قرار گرفته‌اند. پدر، مادر و خواهر ابوالفضل، خرداد۱۴۰۲ توسط نیروهای امنیتی بازداشت شده و به زندان‌های بجنورد و شیروان منتقل شده بودند.
روز سه‌شنبه ۹مرداد۱۴۰۳، همزمان با سالگرد تولد «محمد حسنزاده»، از جان‌باختگان اعتراضات «زن زندگی آزادی» در بوکان، سازمان حقوق‌بشری «هه‌نگاو» گزارش داد که نیروهای امنیتی با یورش به منزل خانواده حسنزاده، پدرش، «احمد حسنزاده و خواهرش، «سولماز» را با خشونت بازداشت کردند. آن‌ها مادر محمد، «دایه عظیمه» را نیز با خشونت مورد ضرب‌وشتم قرار داده و حتی دوربین‌های مداربسته همسایگان را نیز با خود برده اند.
اما بازداشت‌ها و فشارها در هفته‌های اخیر تنها منحصر به خانواده‌ها نیست. «پیام درفشان»، وکیل دادگستری، اوایل مردادماه به رسانه «امتداد» در ایران گفته بود که که منتظر تصمیم دادگاه تجدیدنظر استان البرز در خصوص یکی از خانواده‌های نیکوکاری است که در پرونده اتهامی «ماشالله کرمی» به ۲ سال حبس محکوم شده‌اند.
آقای کرمی و همسرش که با کارگری فرزندشان «محمد مهدی (کومار) کرمی» را بزرگ کرده بودند، پیش از بازداشت آقا ماشالله با توزیع غذای نذری به افراد بی‌بضاعت یاد کشته‌شدگان اعتراضات «زن زندگی آزادی» و اعدام‌شدگان این خیزش را گرامی می‌داشتند. با این‌حال، بعد از ضبط کمک‌های مردمی به این پدر دادخواه، افرادی که خیرانه در این اقدام بشردوستانه مشارکت داشتند نیز تحت تعقیب قرار گرفته‌اند.
محمدمهدی کرمی و «محمد حسینی»، دو جوان معترضی بودند که در ارتباط با کشته‌شدن یک بسیجی به نام «روح‌الله عجمیان» در تجمع چهلم «حدیث نجفی» در کرج، بازداشت و با وجود ایرادات جدی در پرونده، در ۱۷ دی ۱۴۰۱ اعدام شدند.
حقوق شما
«موسی برزین»، حقوقدان و مشاور حقوقی ایران‌وایر می‌گوید که درست است که بازپرس و مقام‌های قضایی می‌توانند مانع خودکشی شهروندان شود، ولی درباره خانم مهرابی، مشخص است که اقدام به خودسوزی او خیلی جدی نبوده است.
او توضیح می‌دهد:«اما این تدابیر به این معنا نیست که ببرند و ۵۰ روز نگه دارند و بعد دادگاهی کنند. بنابراین بهانه‌شان با عملکردشان هم‌خوانی نداشته است. وگرنه چرا وسایل الکترونیکی‌اش را توقیف کردند؟!»
این وکیل حقوق‌بشری ادامه می‌دهد: «ایشان چیزی خاصی نگفته نهایتا گفته می‌روم خودم را آتش می‌زنم در مقابل دفتر فلانی. این هیچ عنوان مجرمانه‌ای نمی‌تواند داشته باشد که بخواهند طرف را با دستور قضایی و توقیف وسایل بازدشت کنند. اگر که می‌گویند برای پیش‌گیری از جرم بوده، اولا خودکشی جرم نیست و مقامات اگر لازم بوده اقدامی کنند، باید برای پیش‌گیری می‌بوده، نه این‌که در راستای این باشد که طرف را متهم کنند.»
آقای برزین تاکید می‌کند که این اقدام دستگاه امنیتی و قضایی در بازداشت و محاکمه و صدور حکم برای مریم مهرابی، فاقد وجاهت قانونی است.
این حقوقدان درباره جایگاه دادخواهی در قوانین ایران نیز می‌گوید: «دادخواهی و این‌که یک نفر پرونده یکی از اعضای خانواده‌اش را پی می‌گیرد، نه‌تنها هیچ منع قانونی ندارد، بلکه برعکس قانون گفته است که بستگان می‌توانند بروند بازپرسی و پرونده اعضای خانواده شان را پیگیری کنند.»
او در پایان نیز تاکید می‌کند: «ما در هیچ ماده‌ای نداریم که کسی که اطلاع‌رسانی و پیگیری کند و حتی به روند دادرسی پرونده یکی از اعضای خانواده‌اش یا حتی اگر عضو خانواده‌اش هم نباشد، اعتراض کند، جرم است. دادخواهی حق خانواده‌هاست و نمی‌تواند جرم باشد.»
رقیه رضایی