در روستای فلسطینی «بتیر»، جایی که زمین‌های کشاورزی از زمان باستان، به شکل پلکانی کرت‌بندی شده‌اند و با چشمه‌ای طبیعی آبیاری می‌شوند، زندگی همچنان مانند قرن‌ها پیش ادامه دارد.

«بتیر» که بخشی از میراث جهانی یونسکو است، به دلیل باغ‌های زیتون و تاکستان‌هایش شهرت دارد. اما اکنون این روستا به تازه ترین نقطه کانون درگیری بر سر شهرک‌های یهودیان، در مناطق اشغال‌شده کرانه غربی رود اردن تبدیل شده است.

اسرائیل، ساخت یک شهرک یهودی‌نشین را در اینجا تایید کرده، زمین‌های خصوصی متعلق به مردم از آن‌ها گرفته شده تا شهرک‌نشینان بتوانند در آنجا خانه‌های جدید بسازند. و حتی قبل از این‌که اسرائیل به شکل رسمی مجوز لازم را صادر کند، پاسگاه‌ها و ایست‌های بازرسی شهرک‌نشینان نیز برپا شده است.

غسان علیان که زمینش از جمله زمین‌های تصرف شده است، می‌گوید: «آنها زمین‌های ما را می‌دزدند تا روی بدبختی ما، رویاهایشان را بسازند».

یونسکو اعلام کرده که از برنامه‌های شهرک‌نشینان در اطراف روستای «بتیر» نگران است، اما این روستا به هیچ وجه یک نمونه منحصر به فرد نیست. تمامی شهرک‌های یهودی‌نشین در مناطق اشغال‌شده فلسطینی، طبق قوانین بین‌المللی غیرقانونی تلقی می‌شوند. اسرائیل با این نظر مخالف است.

آقای علیان می‌گوید: «آنها به قوانین بین‌المللی، یا قوانین محلی، و حتی قوانین الهی اهمیتی نمی‌دهند».

هفته گذشته، رونن بار، رئیس دستگاه اطلاعات داخلی اسرائیل، در نامه‌ای به وزرای این کشور هشدار داد که افراط‌گرایان یهودی در کرانه غربی در حال انجام اقدامات «تروریستی» علیه فلسطینی‌ها هستند و به کشور «خسارات غیرقابل توصیفی» وارد می‌کنند.

از زمان آغاز جنگ در غزه، رشد شهرک‌نشینی در کرانه غربی اشغالی سرعت گرفته است.

افراط‌گرایان در دولت اسرائیل به این تغییرات افتخار می‌کنند و می‌گویند که این تغییرات مانع از ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی خواهند شد.

علاوه بر این، نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر اینکه افراط‌گرایان برای پیشبرد اهداف خود، به دنبال طولانی کردن جنگ در غزه هستند.

یوناتان مزراحی، از سازمان اسرائیلی «صلح اکنون» که بر رشد شهرک‌نشینی‌ها نظارت می‌کند، می‌گوید که افراط‌گرایان یهودی در کرانه غربی رود اردن در حال تشدید وضعیت متشنج و ناپایدار کنونی هستند، و پایان دادن به منازعه اسرائیل و فلسطین را سخت‌تر از همیشه کرده‌اند.

او معتقد است که پس از حملات ۷ اکتبر که در آن ۱۲۰۰ نفر کشته شدند، «ترکیبی از خشم و ترس» در جامعه اسرائیل باعث شده که شهرک‌نشینان بتوانند زمین‌های بیشتری را تصرف کنند و افراد کمتری آنها را مورد پرسش قرار دهند.

نظرسنجی انجام شده توسط مرکز تحقیقاتی پیو در ماه ژوئن نشان داد که ۴۰ درصد از اسرائیلی‌ها معتقدند شهرک‌نشینی‌ها امنیت کشور را افزایش می‌دهد. در سال ۲۰۱۳ تنها ۲۷ درصد از اسرائیلی‌ها چنین نظری داشتند. در همین حال، ۳۵ درصد از شرکت‌کنندگان در نظرسنجی تازه اعلام کردند که شهرک‌نشینی‌ها به امنیت اسرائیل آسیب می‌زند، که این نسبت از ۴۲ درصد کاهش یافته است.

آقای مزراحی نگران است که افراط‌گرایان یهودی در کرانه غربی در حال تشدید وضعیت متشنج و ناپایدار کنونی هستند و پایان دادن به منازعه اسرائیل و فلسطین را سخت‌تر از همیشه کرده‌اند. او می‌گوید: «من فکر می‌کنم این وضعیت بسیار خطرناک است. در هر دو طرف به نفرت دامن زده می‌شود».

از زمان آغاز جنگ، خشونت شهرک‌نشینان علیه غیرنظامیان فلسطینی در کرانه غربی به شدت افزایش یافته است. این خشونت‌ها از قبل هم در حال افزایش بود، اما در ۱۰ ماه گذشته سازمان ملل حدود هزار و ۲۷۰ حمله را ثبت کرده است. در سال ۲۰۲۲ تعداد این حملات، ۸۵۶ مورد بود.

به گفته سازمان حقوق بشری اسرائیلی «بت‌سلم»، در همین مدت، آزار و اذیت شهرک‌نشینان اسرائیلی باعث شده که فلسطینی‌ها از حداقل ۱۸ روستا در کرانه غربی خارج شوند؛ منطقه‌ای که در جنگ خاورمیانه ۱۹۶۷ توسط اسرائیل تصرف شد و از آن زمان به اشغال درآمده است.

بین ۷ اکتبر و اوت ۲۰۲۴، ۵۸۹ فلسطینی در کرانه غربی کشته شدند. حداقل ۵۷۰ نفر از این گروه توسط نیروهای اسرائیلی و ۱۱ نفر نیز توسط خود شهرک‌نشینان کشته شده‌اند. این آمار شامل برخی افراد متهم به برنامه‌ریزی برای حملات و همچنین غیرنظامیان غیرمسلح نیز هست. در همین مدت، فلسطینی‌ها پنج شهرک‌نشین و ۹ عضو نیروهای امنیتی اسرائیل را کشتند.

گزارش شده که این هفته، پس از ورود شهرک‌نشینان و سربازان اسرائیلی به «وادی‌الرحیل»، نزدیک «بیت‌لحم»، یک مرد فلسطینی ۴۰ ساله به ضرب گلوله کشته شده است. ارتش اسرائیل اعلام کرد که قبلا سنگ‌هایی به سمت یک خودروی اسرائیلی در همان نزدیکی پرتاب شده بود.

ماه گذشته، وقتی که ده‌ها شهرک‌نشین به روستای «جیت» حمله کردند، یک مرد فلسطینی ۲۲ ساله کشته شد. این حمله با موجی از محکومیت‌های بین‌المللی روبه‌رو شد. نیروهای امنیتی اسرائیل چهار نفر را دستگیر کرده‌اند و این حادثه را یک «رویداد تروریستی شدید» توصیف کرده‌اند.

اما سابقه پرونده‌هایی مشابه نشان می‌دهد که متهمان معمولا از یک مصونیت تقریبا کامل برخوردارند. گروه حقوق مدنی اسرائیلی «یش دین» اعلام کرده که بین سال‌های ۲۰۰۵ تا ۲۰۲۳، تنها سه درصد از تحقیقات رسمی درباره خشونت شهرک‌نشینان به محکومیت منجر شده است.

در نامه‌ای که توسط رونن بار نوشته شده و به رسانه‌های اسرائیلی درز کرده، رئیس سرویس امنیتی شین بت اسرائیل گفته است که شهرک‌نشینان افراطی با برخوردهای قانونی ضعیف، جری‌تر شده‌اند.

«به شدت خطرناک»

شهرک‌نشینان در جوامع انحصاری یهودی که در بخش‌هایی از کرانه غربی ایجاد شده‌اند، زندگی می‌کنند.

بسیاری از شهرک‌ها از حمایت قانونی دولت اسرائیل برخوردارند. سایرین که به عنوان «پست‌های غیرقانونی» شناخته می‌شوند و اغلب به سادگی شامل کاروان‌ها و آلونک‌های آهنی می‌شوند، حتی طبق قوانین اسرائیل نیز غیرقانونی هستند. اما افراط‌گرایان به هر حال آنها را می‌سازند تا زمین‌های بیشتری را تصرف کنند.

در ژوئیه، دیوان عالی سازمان ملل برای اولین بار اعلام کرد که اشغال کرانه غربی از جمله بیت‌المقدس شرقی توسط اسرائیل غیرقانونی است. این دادگاه در همان زمان اعلام کرد که اسرائیل باید فورا تمامی فعالیت‌های شهرک‌نشینی را متوقف کند و به سرعت از این منطقه خارج شود.

متحدان غربی اسرائیل بارها شهرک‌نشینی‌ها را به عنوان مانعی بر سر راه صلح توصیف کرده‌اند. اسرائیل این استدلال را رد کرده و می‌گوید: «مردم یهودی در سرزمین خود اشغالگر نیستند».

اکنون نگرانی‌هایی وجود دارد مبنی بر این که افراط‌گرایان می‌خواهند شهرک‌نشینی‌ها در کرانه غربی را غیرقابل بازگشت کنند.

آنها با حمایت از راست‌ترین دولت در تاریخ اسرائیل، به سرعت کنترل خود را بر این منطقه گسترش داده‌اند. این افراط‌گرایان در حال پیشبرد برنامه‌های الحاق کرانه غربی هستند و همچنین به صراحت خواستار شهرک‌نشینی در غزه پس از پایان جنگ شده‌اند. شهرک‌نشینان اکنون در قلب دولت اسرائیل، در وزارتخانه‌های کلیدی، خدمت می‌کنند.

در حالی که رهبران جهانی مخالف شهرک‌نشینی‌ها بار دیگر به راه حل دو دولتی، به عنوان یک طرح صلح طولانی‌مدت برای ایجاد یک کشور مستقل فلسطینی ابراز علاقه کرده‌اند، ملی‌گرایان مذهبی اسرائیلی که معتقدند تمامی این سرزمین‌ها به‌طور مشروع متعلق به اسرائیل است، قسم می‌خورند که رویای تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی را غیرممکن کنند.

تحلیلگران معتقدند که به همین دلیل، برخی سیاستمداران از پذیرش هرگونه توافق آتش‌بس خودداری می‌کنند.

تال اشنایدر، خبرنگار سیاسی روزنامه «تایمز اسرائیل» می‌گوید: «دلیلی که آنها نمی‌خواهند به منازعه پایان دهند یا وارد توافقی برای گروگان‌ها شوند، این است که معتقدند اسرائیل باید به مبارزه ادامه دهد تا به نقطه‌ای برسد که بتواند در داخل غزه بماند».

او اضافه می‌کند: «آنها فکر می‌کنند که در بلندمدت، ایدئولوژی‌شان درست‌تر است. این منطق خودشان است».

در همین حال، مقام‌های اسرائیلی برنامه ساخت پنج شهرک جدید از جمله در «بتیر» را اعلام کرده‌اند. این شهرک‌ها در مساحتی دستکم ۲۳ کیلومتر مربع ساخته خواهند شد. این بیشترین مساحتی است که تاکنون از زمین‌های خصوصی فلسطینی‌ها، به اراضی دولتی اسرائیل تبدیل می‌شود. این بدان معناست که اسرائیل این زمین‌ها را اراضی اسرائیلی می‌داند و برایش اهمیتی ندارد که آیا این زمین‌ها در سرزمین‌های اشغال‌شده فلسطینی قرار دارد یا یک فلسطینی حق مالکیت خصوصی آن زمین را در اختیار دارد. در هر دو حالت، فلسطینی‌ها دیگر اجازه نخواهند داشت از این زمین‌ها استفاده کنند.

شهرک‌نشینان می‌گویند که امیدوارند با تغییر شرایط روی زمین، به هدف خود برسند. آن‌ها برای این کار در تلاشند تا شمار اسرائیلی‌ها و میزان ساخت‌وساز در سرزمین‌های اشغالی آنقدر زیاد شود که حضور یهودیان در آن‌جا، غیرقابل بازگشت شود. امید بلندمدت آنها این است که اسرائیل به طور رسمی این اراضی را به خاک خود الحاق کند.

افراط‌گریان به سرعت، خارج از زمین‌هایی که دولت اجازه تصرف آن‌ها را داده، ایست‌‌های بازرسی‌ و پاسگاه‌های شهرک‌نشینی تاسیس کردند.

بر اساس تصاویر ماهواره‌ای، در یکی از پاسگاه‌های شهرک‌نشینان در نزدیکی القنوب، در شمال الخلیل، در چند ماهی که جنگ آغاز شده، جاده‌ها و کاروان‌های جدید ظاهر شده‌اند. در همین حال، یک جامعه کامل فلسطینی مجبور به ترک زمین‌های خود شده‌اند.

ما به همراه ابراهیم شلالده ۵۰ ساله و عموی ۸۰ ساله‌اش محمد، که به ما گفتند خانه‌هایشان توسط شهرک‌نشینان در نوامبر گذشته تخریب شده، به القنوب رفتیم.

در هنگام نزدیک شدن به منطقه، یک شهرک‌نشین افراطی با خودروی خود جاده را مسدود کرد.

1. به زودی اسرائیلی‌های مسلح رسیدند. برخی از آنها سربازان ارتش اسرائیل بودند، با نشانی‌هایی بر یونیفرم‌هایشان و یکی خود را نگهبان امنیتی شهرک معرفی کرد. این گروه ما را برای بازرسی متوقف کردند.

نگهبان شهرک، دو کشاورز فلسطینی را از خودرو بیرون کشید و آنها را بازرسی کرد. پس از دو ساعت، سربازان ارتش اسرائیل، شهرک‌نشینان را پراکنده کردند و اجازه دادند خودروی بی‌بی‌سی از منطقه خارج شود.

اسرائیل بلافاصله پس از اینکه بیش از پنج دهه پیش کرانه غربی را از اردن گرفت و آن را اشغال کرد، شروع به ساخت شهرک‌‌هایی مخصوص یهودیان در این منطقه کرد. از آن زمان تاکنون، دولت‌های مختلف در اسرائیل به تدریج شهرک‌نشینی‌ها را گسترش داده‌اند.

امروزه، حدود سه میلیون فلسطینی در این سرزمین – به استثنای بیت‌المقدس شرقی که به اسرائیل ضمیمه شده – زندگی می‌کنند. در کنار آن‌ها حدود نیم میلیون یهودی اسرائیلی نیز در بیش از ۱۳۰ شهرک زندگی می‌کنند.

اما یک شخصیت برجسته از جناح راست افراطی اسرائیل که در سال ۲۰۲۲ به قدرت رسید، قول داده است که شمار شهرک‌نشینان را به یک میلیون نفر برساند.

بتسالل اسموتریچ معتقد است که یهودیان حق الهی بر این اراضی دارند. او رئیس یکی از دو حزب راست افراطی حامی شهرک‌نشینان است که نخست‌وزیر کهنه‌کار، بنیامین نتانیاهو پس از بازگشت به قدرت در انتخابات ۲۰۲۲، آنها را به ائتلاف حاکم خود وارد کرد.

اسموتریچ به عنوان وزیر دارایی خدمت می‌کند اما همزمان پستی در وزارت دفاع دارد که به او اجازه داده تا تغییرات گسترده‌ای در سیاست‌های اسرائیل در کرانه غربی ایجاد کند.

او به طور قابل توجهی بودجه دولت را از جمله برای جاده‌ها و زیرساخت‌های جدید به شهرک‌ها اختصاص داده است. اما او همچنین یک بوروکراسی جدید ایجاد کرده و قدرت‌ را از ارتش گرفته تا ساخت و ساز شهرک‌نشینان را تسریع کند.

در اظهاراتی که به طور مخفیانه ضبط شده و به حامیانش ارائه شد، اسموتریچ ادعا کرده که او در حال «تغییر دی‌ان‌ای» سیستم است. او در این اظهارات می‌گوید که به دنبال الحاق دوفاکتوی سرزمین‌های فلسطینی به اسرائیل است، چرا که به این شکل «در زمینه بین‌المللی و قانونی راحت‌تر قابل پذیرش است».

«ماموریت زندگی من»

ناسیونالیست‌های مذهبی برای دهه‌ها در حاشیه سیاست اسرائیل قرار داشتند. اما ایدئولوژی آنها به تدریج محبوب‌تر شده است. در انتخابات ۲۰۲۲، این احزاب ۱۳ کرسی از ۱۲۰ کرسی پارلمان اسرائیل را به دست آوردند و به نیروهای سیاسی سرنوشت‌ساز در ائتلاف راست‌گرای نتانیاهو تبدیل شدند.

در طول جنگ، بتسالل اسموتریچ و افراط‌گرای دیگر ایتامار بن‌گویر، که اکنون وزیر امنیت ملی اسرائیل است، بارها اظهاراتی کرده‌اند که باعث ایجاد تفرقه اجتماعی و تحریک متحدان غربی اسرائیل شده است.

پس از آنکه ارتش اسرائیل سربازان ذخیره‌ای را به اتهام تجاوز جنسی به یک بازداشت‌شده فلسطینی دستگیر کرد، بن‌گویر گفت که این اقدام «شرم‌آور» است که اسرائیل «بهترین قهرمانان ما» را دستگیر کرده است. این ماه، اسموتریچ پیشنهاد کرد که گرسنگی دادن به مردم غزه احتمالا «اخلاقی و موجه» است.

اما در کرانه غربی و غزه، جناح راست افراطی به دنبال ایجاد تغییرات دائمی است. آنشل ففر، روزنامه‌نگار کهنه‌کار اسرائیلی و خبرنگار اکونومیست، می‌گوید: «این‌ها، گروهی از اسرائیلی‌ها هستند که با هر نوع مصالحه با فلسطینی‌ها یا دیگر همسایگان عرب اسرائیل مخالف‌اند».

و با جنگ در غزه، جناح راست افراطی یک فرصت تازه پیدا کرده است. اسموتریچ خواستار خروج ساکنان فلسطینی شده است تا راه برای اسرائیلی‌هایی باز شود که به گفته او می‌توانند «صحرا را شکوفا کنند».

اگرچه آقای نتانیاهو بازگرداندن شهرک‌های یهودی در غزه را رد کرده است، او همچنان به احزاب راست افراطی وابسته است. این احزاب تهدید کرده‌اند که در صورت امضای یک توافق آتش‌بس «بدون ملاحظه» برای بازگشت گروگان‌های اسرائیلی که هم‌اکنون در دست حماس هستند، از ائتلاف کنار خواهند کشید و آن را به فروپاشی خواهند رساند.

اگرچه ممکن است تنها اقلیتی از اسرائیلی‌ها با منطق افراط‌گرایان موافق باشند، اما چنین منطقی به طولانی شدن جنگ کمک می‌کند، به طرز چشمگیری چشم‌انداز کرانه باختری را تغییر می‌دهد و به بخت صلح آسیب می‌زند.