فرانسه، آلمان و بریتانیا روز سه‌شنبه در واکنش به گزارش آژانس بین‌المللی انرژی اتمی که جزئیات آن در پایان ماه اوت فاش شد، نسبت به ادامه گسترش فعالیت‌های برنامه هسته‌ای ایران ابراز نگرانی کرده‌اند.
آژانس بین‌المللی انرژی اتمی روز ۲۹ اوت در گزارشی محرمانه که به دست رسانه‌ها رسید نوشت که ایران علیرغم قطعنامه اخیر شورای حکام، به غنی‌سازی اورانیوم با غلظتی نزدیک به آنچه برای ساخت تسلیحات نظامی لازم است ادامه می‌دهد و بهبودی هم در همکاری این کشور با بازرسان آژانس پدید نیامده است.
سه کشور اروپایی در بیانیه مشترکی خطاب به شورای حکام این آژانس نوشتند: «آژانس بین‌المللی انرژی اتمی بار دیگر از ادامه گسترش فعالیت‌های هسته‌ای ایران که بیش از پیش ناقض تعهدات برجام است، خبر می‌دهد.»
هرچند ایران همچنان عضوی از توافق سال ۲۰۱۵ برجام (برنامه جامع اقدام مشترک) است، اما بعد از خروج آمریکا از آن در دوران ریاست جمهوری دونالد ترامپ، دیگر به تعهداتش در آن عمل نمی‌کند.
سه کشور اروپایی نوشتند: «آژانس بار دیگر خاطرنشان می کند که قادر نیست اطمینان حاصل کند که برنامه اتمی ایران منحصرا صلح آمیز است و بر این نکته انگشت می‌گذارد که ایران تنها کشور بدون سلاح هسته‌ای است که دست به تولید و انباشت اورانیوم غنی شده با غلظت بالا می‌زند.»
بریتانیا، آلمان و فرانسه نوشتند که میزان غنی‌سازی اورانیوم در ایران از تعهدات برجامی «بسیار فراتر» می‌رود.
در گزارش محرمانه اخیر آژانس آمده بود که در وضعیت فعلی اگر ایران تصمیم به بالا بردن غلظت غنی‌سازی بگیرد، مواد کافی برای ساخت چهار بمب هسته‌ای را در اختیار خواهد داشت، موضوعی که در بیانیه سه کشور اروپایی به آن اشاره شده است.
آنها نوشتند که ایران «هم‌اکنون تقریبا چهار برابر» حدنصابی را در اختیار دارد که از نظر آژانس بین المللی انرژی اتمی به عنوان میزانی تعریف می‌شود که احتمال ساخت یک وسیله انفجاری هسته‌ای با کمک آن قابل انکار نیست.
سایر نکات مورد اشاره این بیانیه:
ذخایر اورانیوم با غلظت حداکثر ۶۰ درصدی ایران «به طور قابل توجهی در حال افزایش بوده بدون آنکه برای یک برنامه غیرنظامی قابل توجیه باشد»
ایران در سه ماه اخیر ظرفیت تولید را «با نصب و فعال کردن سانتریفیوژهای پیشرفته جدید به طور قابل توجهی افزایش داده است»
مدیر آژانس برای اولین بار گزارش داده است که «ایران ساخت‌وسازهایی را در مرکز تحقیقات آب سنگین خُنداب شروع کرده است، بدون آنکه کلیه اطلاعات لازم را در اختیار آژانس بگذارد»
این بیانیه اضافه می‌کند که ایران برای بیش از سه سال و نیم «به طور جدی» در فرآیند تصدیق و نظارت براساس برجام مانع ایجاد کرده است و همین «فقدان شفافیت» باعث شده تا دانش آژانس از فعالیت‌های اتمی ایران دچار گسست شود.
سه کشور اروپایی همچنین به نقل از مدیرکل آژانس می‌نویسند که بیش از سه سال است ایران اعمال پروتکل الحاقی را متوقف کرده است.
دولت ایران در اسفند ماه سال ۱۳۹۹ – فوریه ۲۰۲۱ – گفت که به علت لغو نشدن تحریم‌های ایران و اجرا نشدن مفاد برجام، اجرای داوطلبانه پروتکل الحاقی را متوقف کرده و دیگر اجازه نظارت‌های فراپادمانی را هم به بازرسان نخواهد داد. دولت وقت ایران گفت که با اتکا به مصوبه مجلس شورای اسلامی چنین می‌کند.
پروتکل الحاقی به بازرسان آژانس اجازه می‌داد تا به سرعت از مراکز اتمی ایران بازدید کنند و در صورتی که به فعالیت اتمی در یک مرکز غیراتمی مشکوک شدند، با انجام نمونه‌برداری، از احتمال کار با مواد رادیواکتیو مطلع شوند.
سه کشور اروپایی در بیانیه خود خواستار اعمال مجدد کلیه تدابیر شفافیت‌زا که ایران در فوریه ۲۰۲۱ متوقف کرد شدند.
آنها در این بیانیه نوشتند که فعالیت های «تشدیدکننده» هسته‌ای ایران «به طور قابل توجهی به امنیت بین‌المللی زیان می‌رساند و ساختار عدم‌اشاعه جهانی را تضعیف می‌کند.»
«ما همچنان به یک راه حل دیپلماتیک متعهد هستیم و آماده‌ایم از کلیه اهرم‌های موجود دیپلماتیک برای جلوگیری از ساخت سلاح‌های اتمی توسط ایران استفاده کنیم.»
توافق هسته‌ای ایران با قدرت‌های جهانی – موسوم به برجام – حدود ۶ سال پیش با خروج آمریکا عملا متلاشی شد. بعد از به قدرت رسیدن جو بایدن، هر دو طرف به مذاکرات جدید با هدف اصلاح و احیاء این توافق ابراز تمایل کردند، اما در نهایت گفتگویی جدی میان تهران و واشنگتن روی نداد.
شورای حکام آژانس در ماه ژوئن گذشته با صدور قطعنامه‌ای از ایران خواست ضمن متوقف کردن غنی‌سازی با غلظت فراتر از معیارهای برجام، مجددا با بازرسان این آژانس سازمان ملل متحد همکاری کامل کند.
در یک سال اخیر نصب سانتریفیوژهای پیشرفته آی‌آر ۶ توسط ایران و افزدون بر تعداد آبشارهای بیشتری از سانتریفیوژها – دستگاه غنی‌سازی اورانیوم – در تاسیسات هسته‌ای فردو و نطنز، نگرانی‌های جدیدی را برای آژآنس بین‌المللی انرژی اتمی پدید آورده است و حتی به سفر مدیر کل آن، رافائل گروسی، به تهران انجامیده است.
آقای گروسی پس از پیروزی مسعود پزشکیان در انتخابات ریاست‌جمهوری، با او تلفنی گفتگو کرد و گزارش شده که قرار است به زودی مجددا به تهران سفر کند.
منبع: بی بی سی