محمد مهدی سی ناصری (مدرس دانشگاه و پژوهشگر حقوق بین الملل کودکان) در یادداشتی به موضوع نقش تغییرات اقلیمی و تخریب محیط زیست در افزایش جمعیت کودکان کار در جهان پرداخت. او نوشت: از دست دادن تنوع زیستی، آلودگی و تغییرات اقلیمی، پیامدهایی همچون بی‌‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، نابرابری فزاینده، کاهش امنیت غذایی و آبی و افزایش تهدیدهای برای سلامت و معیشت کودکان را به دنبال دارد.
تغییرات اقلیمی تقریباً تمامی جنبه های سلامت و رفاه کودکان بخصوص کودکان کار را تحت تأثیر قرار می دهد. کودکان به دلیل آسیب پذیری های خاصی که نسبت به بزرگسالان در برابر خطرات محیطی دارند، به طور نامتناسبی از تغییرات اقلیمی آسیب می بینند. کودکان در هر کجای دنیا، در فرایند رشد سالم نیازهایی از قبیل مسکن مناسب، غذای سالم، مراقبت های پزشکی با کیفیت، فرصت یادگیری و حمایت های اجتماعی و عاطفی دارند. تغییرات اقلیمی، را با تهدید مواجه می سازد و بر طیف وسیعی از حقوق کودکان تأثیر می گذارد.
از دست دادن تنوع زیستی، آلودگی و تغییرات اقلیمی، پیامدهایی همچون بی‌‌ثباتی سیاسی و اقتصادی، نابرابری فزاینده، کاهش امنیت غذایی و آبی و افزایش تهدیدهای برای سلامت و معیشت کودکان را به دنبال دارد. به عبارت دیگر، تغییرات اقلیمی، حقوق اساسی کودکان را که در پیمان نامه حقوق کودک از آنها حمایت بعمل آمده است، به‌طور مستقیم یا غیرمستقیم در معرض تهدید قرار می دهد.
تغییر اقلیمی، که به تغییرات طولانی‌مدت در الگوهای آب و هوایی ثابت زمین می انجامد، امروزه به یکی از مهم‌ترین چالش های جهانی تبدیل شده است. این پدیده-که به طور عمده تحت تأثیر فعالیت های بشری ایجاد شده است- تأثیرات گسترده‌ای بر محیط زیست، سلامت عمومی، و اقتصاد جهانی دارد.
تغییرات اقلیمی به تغییرات طولانی‌مدت در دما، بارش، باد و سایر عناصر آب و هوایی اطلاق می شود. این تغییرات می توانند ناشی از فرآیندهای طبیعی مانند فعالیت های آتشفشانی یا تغییرات در تابش خورشیدی باشند، اما در دهه های اخیر، فعالیت‌های انسانی و صنعتی نظیر سوزاندن سوخت‌های فسیلی و تخریب جنگل‌ها، نقش عمده‌ای در این تغییرات داشته‌اند.
اصلی‌ترین عامل تغییر اقلیم، افزایش گازهای گلخانه ای مانند دی اکسید کربن، متان و اکسید نیتروژن در جو زمین است. این گازها باعث گرم شدن کره ی زمین می شوند، زیرا تابش خورشیدی را جذب کرده و مانع از بازتابش آن به فضا می شوند.
در جدیدترین گزارش منتشر شده توسط سازمان جهانی کار، تغییرات آب و هوایی و تخریب محیط زیست می‌تواند باعث افزایش چند برابری میزان احتمال پیوستن کودکان به بازار کار شده است. بویژه در بخش کشاورزی به دلیل کاهش بارآوری و بازدهی کار، این میزان بیشتر می شود. همچنین در این گزارش آمده است: ۷۳ درصد از کل کودکان کار در بخش کشاورزی فعال هستند که بیشترین میزان آن در قاره آسیا و سپس آفریقا مشاهده می‌شود.
حیات سعادتمندانه بشر بدون وجود محیط زیستی امن، پاکیزه و سالم ممکن نیست زیرا بهره‌مندی بشر از ابتدایی‌ترین و بنیادی‌ترین حق‌هایی که صرف «انسان» بودن از آنها بهره‌مند می‌گردد، با برخورداری از سلامتی و زندگی در محیط زیستی سالم و عاری از آلودگی ارتباط مستقیم دارد و تنزل کیفیت محیط زیست می‌تواند تهدیدی جدی برای بقای بشر باشد.
بنابراین، اثر حفاظت از محیط زیست و برخورداری از محیط زیستی سالم و پایدار بر زندگی بشر به حدی است که نمی‌توان تنیده بودن حقوق بشر و حقوق محیط زیست به یکدیگر را نادیده انگاشت و نسبت به آن بی‌توجه بود. حیات بشر در بستر محیط زیست جریان دارد و نه تنها بشر محق زندگی در محیط زیستی سالم و عاری از آلودگی است بلکه تکلیف حمایت از این امانت را نیز بر دوش دارد.
آنچه همواره شاهد آن بوده و هستیم، بحث آلودگی هوای پایتخت و دیگر کلان شهرهای کشورمان است و تأثیر این آلودگی بر شیوع بیماری ها و ایجاد امراض در یکی از آسیب پذیرین اقشار جامعه یعنی کودکان هستیم. اما جدای از علت و علل این آلودگی آنچه بیشتر در این نوشتار بدنبال آن هستیم، داشتن حق بر محیط زیست سالم به عنوان یکی از مصادیق بارز حقوق بشر است که می‌بایست به نحو خاص‌تری برای کودکان، علی الخصوص کودکان کار؛ این قشر مظلوم در نظر گرفته شود، از همین‌رو آیا تا به حال به کودکان کاری که در سطح شهر و پشت چراغ های راهنمایی و رانندگی کار می کنند اندیشیده ایم که آن ها نیز همانند تمام افراد جامعه از حق بر داشتن محیط زیستی سالم برخوردارند؟
لازم به یادآوریست که کودک کار به کودکی گفته می‌شود که به واسطه فقر، مشکلات اقتصادی، فرهنگی یا توسط باند و مافیا به مدت طولانی و مستمر به کار گرفته می شود. کودکان کار معمولاً در معرض آسیب‌های جسمی، روحی، روانی و اجتماعی قرار دارند. از تحصیل محروم هستند و به نیازهای کودکی آنان توجهی نمی‌شود و همچنین خطرات زیادی آن ها را تهدید می کند.
در ماده‌ی ۲۴ کنوانسیون حقوق کودک مصوب ۱۹۸۹ میلادی، که یکی از قابل قبول‌ترین اسناد حقوق بشری است؛ حق کودکان بر برخورداری از محیط زیست سالم به رسمیت شناخته شده است؛ بر اساس بند ه این ماده، دولت ها باید تضمین کنند که تمام اقشار جامعه بخصوص کودکان از مزایای تغذیه، شیر مادر، بهداشت و بهداشت محیط زیست بهره‌مند می‌شوند. اگرچه کنوانسیون حقوق کودک صراحتاً حق کودک را برای داشتن محیطی پاک تضمین نمی کند، اما حاوی مقررات متعددی است که به موضوع حفاظت از محیط زیست مرتبط است؛ این موارد عبارتند از حق کودکان برای زندگی، بقا و رشد، حق برخورداری از بالاترین استانداردهای سلامتی و حق داشتن استانداردهای زندگی مناسب!
دولت‌ها بر اساس اصل مسئولیت مشترک اما متمایز متعهد هستند اقداماتی را جهت احترام، ارتقا و تحقق حقوق کودکان در برابر تغییرات اقلیمی به صورت جداگانه و مشترک از طریق همکاری های بین‌المللی انجام دهند، همانطور که ماده‌ی ۴ کنوانسیون، بر اجرای کنوانسیون به عنوان یک اقدام مشترک برای کشورها جهت تحقق کامل حقوق کودکان تاکید می‌کند.
جهان در یک نقطه عطف قرار دارد، زیرا تغییرات اقلیمی تهدیدی برای معکوس کردن پیشرفت‌های دشوار در حوزه‌ی حق بر سلامت کودکان است و جهان را به مکانی خطرناک‌تر برای کودکان تبدیل می‌کند. در حالی که کشورها تلاش‌های خود را در زمینه اقدام‌های اقلیمی تقویت می‌کنند، حقوق کودکان بخصوص کودکان کار می‌بایست در مرکز پاسخگویی مسئولان و در محور توجهات قرار گیرد تا نسل‌های حاضر و آینده فرصت بقا و شکوفایی را داشته باشند.