«جلوگیری از اخراج دانشجویان و اساتید»، یکی از وعده‌هایی بود که از سوی دکتر «مسعود پزشکیان»، رییس‌جمهوری ایران در دوره تبلیغات انتخاباتی مطرح و توجه‌های بسیاری جلب کرد. مسعود پزشکیان که در ستاد انتخاباتی خود از حمایت اساتید مشهور و اخراج شده‌ای چون «محمد فاضلی»، «محسن برهانی» و «علی شریفی‌زارچی» برخوردار بود، در چند برنامه تبلیغاتی، از پایان دادن به اخراج دانشجویان و اساتید به‌عنوان یکی از برنامه‌های خود سخن گفت.
او روز ۳۰خرداد با بیان اینکه نمی‌گذارم حق کسی ضایع شود، وعده داد: «نمی‌گذارم دانشجویی را به‌خاطر داشتن اندیشه از دانشگاه بیرون یا استادی را به‌خاطر تفکر او، بازنشسته کنند.» او روز ۳تیر مجدد این وعده را به زبانی صریح‌تر تکرار کرد و گفت: «قول می‌دهم اجازه اخراج دانشجویان و اساتید را ندهم.» او روز ۶تیر نیز بر این وعده پافشاری کرد و گفت: «اجازه نمی‌دهم دانشجو و اساتید را از دانشگاه اخراج کنند.»
***
تکرار این وعده و البته خاطره تلخ ستاره‌دار شدن شمار زیادی دانشجویان و اساتید در سال‌های اخیر که موج مهاجرت نخبگان را شدت بخشیده بود، سبب شد تا نگاه‌ها به گزینه انتخابی مسعود پزشکیان برای وزارتخانه‌های «علوم، تحقیقات و فناوری» و «بهداشت و درمان و آموزش پزشکی»، و اقدامات وزرای این دو وزارتخانه برای بازگشت اخراجی‌ها جلب شود.
مسعود پزشکیان اولین گام را برای تحقق این وعده، در جلسه معارفه وزیر جدید علوم، تحقیقات و فناوری برداشت و دستور داد پرونده تمام اساتید اخراجی بازنگری و دانشجویان اخراج شده به دانشگاه بازگردند. او در این جلسه اظهار داشت: «کسی که یک کلمه به ما یاد دهد، ما را بنده خود می‌کند. آن وقت ما اساتیدی که ما را به اینجا رساندند کنارمی‌زنیم و فردی جوان را بالای سر این افراد قرار می‌دهیم که به این اساتید هم بی‌احترامی می‌کند. بنده اعلام کردم در خصوص همه اساتیدی که به هر طریقی دانشگاه‌ها با آنان لغو قرارداد یا اخراج کردند، بازنگری کنید. دانشجوها را بازگردانید. حق است دانشجو حرف بزند. دانشجو نمی‌تواند آدم بدی باشد، او فردا و آینده کشور است. دانشجو باید بتواند سوال کند.»
این دستور با واکنش تند روزنامه «کیهان» مواجه شد. روزنامه کیهان روز ۱۰شهریور۱۴۰۳، این دستور را غیرقانونی و غیرقابل توجیه خواند، ولی دفتر رییس‌جمهور از دستور مسعود پزشکیان حمایت و در پاسخی به این روزنامه تصریح کرد: «دستور ریاست محترم جمهوری مبنی‌بر بازنگری وضعیت اساتید و دانشجویانی که به‌صورت سلیقه‌ای یا با تفاسیر تنگ‌نظرانه از قوانین دچار محرومیت از تدریس یا تحصیل شده‌اند، کاملا در چارچوب قانون و اختیارات قانونی رییس‌جمهور اسلامی ایران صادر شده است.»
دستور معاون اول و وزرای علوم و بهداشت به بازگشت اساتید و دانشجویان اخراجی
در اجرای وعده مسعود پزشکیان، «محمدرضا عارف»، معاون اول رییس‌جمهور، روز ۲۴شهریور۱۴۰۳ در اجلاس روسای دانشگاه‌ها، درباره دانشجویان اخراجی گفت: «در این رابطه باید جلساتی برگزار و یا کارگروهی تشکیل و این مساله بسته شود. باید مشخص شود برخوردی که با دانشجویان شده، چند درصد براساس ضوابط بوده که باید توجیه شوند و مشکل‌شان حل شود. همچنین اگر برخورد سلیقه‌ای با دانشجویان صورت گرفته، مساله‌شان باید حل شود.»
در ادامه این نشست و در پاسخ به پرسش‌های خبرنگاران، «حسین سیمایی صراف»، وزیر علوم، از هماهنگی با قوه‌قضاییه برای بازنگری در احکام صادره علیه دانشجویان و اساتید خبر داد و گفت: «قاعدتا در خصوص دانشجویان یا اساتید بازداشتی یا آن‌هایی که پرونده قضایی دارند، ما دخالتی در امور قضایی نمی‌توانیم داشته باشیم، ولی یک تفاهم خیلی خوبی با قوه‌قضاییه داریم که در خصوص پرونده‌های دانشجویی و اعضای هیات‌علمی که احیانا در این قضایا و حوادث گرفتار شدند، در کارگروهی نظرات ما را هم بشنوند.»
وزیر علوم همچنین در واکنش به احکام تعلیق چندین دانشجو در هفته‌های اخیر در دانشگاه‌های تبریز، تربیت مدرس و دانشکده علوم اجتماعی دانشگاه تهران گفت: «این افراد مجدد می‌توانند شکایت کنند. اگر کسی محکومیت انتظامی و انضباطی پیدا کرد، می‌تواند شکایت کند و از فرصتی که رییس‌جمهور و معاون اول در این رابطه ایجاد کرده‌اند، می‌توانند استفاده کنند و در کمال بی‌طرفی، بررسی خواهد شد.»
حسین سیمایی صراف در پایان، از بازگشت شماری از دانشجویان و اساتید تعلیقی به دانشگاه خبر داد. با‌این‌وجود، وزیر علوم، یک روز بعد، یعنی روز ۲۵شهریور اعلام کرد: «دستور رییس‌جمهور و معاون اول این است تا به شکایات دانشجویان و اساتید نسبت به وضعیت اخراج و تعلیق آن‌ها فرصت مجدد داده شود و مجدد مورد بررسی قرار بگیرد. من بازگشت یا عدم بازگشت آن‌ها به دانشگاه را تایید نمی‌کنم؛ بلکه باید پرونده مورد بازنگری قرار گیرد و موضوع بر اساس اصل وفاق، موازین قانونی و رافت اسلامی مورد تصمیم‌گیری قرار گیرد.»
وزیر علوم خطاب به روسای دانشگاه‌ها تاکید کرد: «توصیه می‌کنم وضعیت و شکایات دانشجویان و اساتید دارای مشکل را خودشان بررسی و رسیدگی کنند. نگذاریم مساله‌ها، بزرگ شوند و تا جایی که امکان دارد، خود مشکلات را رفع کنید؛ اگر نشد به ما ارجاع دهید تا در کارگروه بررسی و به شکایات رسیدگی شود.
«محمدرضا ظفرقندی»، وزیر بهداشت درمان و آموزش پزشکی نیز، روز ۲۶شهریور۱۴۰۳ در دستوری به رییس دانشگاه‌های علوم پزشکی، توقف احکام تمام دانشجویانی که در سال‌های ۱۴۰۱ و ۱۴۰۳ تعلیق شده‌اند را صادر کرد. او از تمام دانشگاه‌های علوم پزشکی خواست از تمام دانشجویان اخراجی در سال تحصیلی جدید، ثبت‌نام به عمل آید.
وعده پزشکیان برای بازگشت دانشجویان و اساتید اخراجی به دانشگاه محقق شد؟
صدور ضرب‌الاجل دانشگاه تهران برای تجدیدنظر در احکام کمیته‌های انضباطی
«محمد مقیمی»، رییس دانشگاه تهران، روز ۲۶شهریور۱۴۰۳ در نامه‌ای به معاون دانشگاه و رییس سازمان خدمات دانشجویی، دستور داد که ظرف یک هفته آینده در احکام انضباطی که طی سه سال گذشته به‌دلایل مختلف برای معدود دانشجویان این دانشگاه صادر شده، تجدیدنظر کند.
در این نامه با تاکید بر اینکه همواره رویه دانشگاه تاکید بر موازین شرعی، اخلاقی، قانونی و حقوقی با رعایت اصل برائت و تفسیر به نفع متهم تخلف و رافت اسلامی بوده، آمده: «تا جایی که امکان جلب رضایت شاکیان خصوصی وجود دارد و یا می‌توان با اخذ تعهد برای عدم تکرار تخلفات موضوعات مواد ۲۴ تا ۵۷ شیوه‌نامه اجرایی آیین‌نامه انضباطی دانشجویان، تخفیفاتی در احکام صادرشده قائل شد، اقدام لازم ملحوظ گردد.»
به نظر می‌رسد با اظهارات مسعود پزشکیان، رییس‌جمهور ایران در اولین کنفرانس مطبوعاتی که روز ۲۶شهریور برگزار شد، اجرای وعده «جلوگیری از اخراج دانشجویان و استادان» رسما کلید خورده است. پزشکیان در این نشست اظهار داشت: «ما از کرسی آزاداندیشی دفاع و از پرونده‌سازی جلوگیری خواهیم کرد، البته توطئه‌گر باید محاکمه شود، اما فردی که نظری داده را نباید بیرون انداخت. با گفت‌گو و شنیدن حرف درست کشور قابل اصلاح است.»
به نظر می‌رسد بازگشت دانشجویان و اساتید تعلیقی به دانشگاه آغاز شده و گام‌های مهمی برای اجرای وعده «جلوگیری از اخراج دانشجویان و استادان» برداشته شده، ولی هنوز تا اجرای کامل این وعده فاصله داریم؛ چراکه:
۱- همه دانشجویان و اساتید اخراجی به دانشگاه بازنگشته‌اند.
۲- هنوز رویداد تازه اعتراضی در دانشگاه‌ها کلید نخورده تا بتوان عیار دولت مسعود پزشکیان در مدارا با دانشجویان و اساتید معترض را سنجید.
آنچه روشن است، اینکه فعالیت‌هایی در اجرای این وعده کلید خورده، ولی هستند اساتیدی ازجمله «آرش بیدالله‌خانی»، استاد اخراجی دانشگاه فردوسی که حکم بازگشت به دانشگاه را هنوز دریافت نکرده است.
منبع: ایران وایر گزارشی از پژمان تهوری