در ایران سالهاست  بحرانهای  سیاسی و روابط مبتنی بر خشونت  باعث گردیده که تاثیرات بیمار گونه بر اقتصاد کشور وارد شود و بسیاری از مردم وطنمان را فقیر ،عصبی و پریشان  نماید . مردم با  نبود آینده روشن نمی توانند  دراز مدت زندگی خود را  برنامه گذاری کنند و از طرف دیگر تورم بسیار بالای کالاها به ویژه اساسی برای زندگی معمولی ، موجب گردیده بخش بزرگی از جامعه دچار فقر و فقر مطلق شود . این بخش جامعه مخصوصا به شدت  عصبی ، افسره ، خشمگین و دچار انواع بیماریهای روحی و جسمی  و در مواردی دچار اعتیاد و بزهکاری گردیده است . در این نوشتار کوشش دارم بخشی از فقر اقتصادی که جامعه دچار گردیده را توضیح دهم . امید که این توضیح بتواند فقر حاکم بر وطنمان را کمی ملموستر نماید .

خط فقر یک خانواده 3 نفره چه اندازه می باشد ؟ 

بر اساس حد اقل نیاز یک خانواده 3 نفره آماری از طرف عضو هیات علمی مرکز پژوهش‌های مجلس، داده شده است: “بر اساس آخرین محاسبات انجام‌شده، عدد برآوردی خط فقر یک خانوار ۳ نفره در شهر تهران در سال ۱۴۰۳ حدود ۲۰ میلیون تومان است. ” اگر مبنا را بر این آمار بگذاریم در طول یک سال گذشته  خط فقر بنا بر روند رو به رشد تورم و تولید فقر ، این خانواده 3 نفر به درآمد بیشتری  از 20 میلیون تومان ماهانه برای گذران زندگی نیز دارند. در اینکه چگونه و بر اساس و چه مبنایی 20 میلیون محاسبه شده است ، جای سوال فراوان وجود دارد . می دانیم که مناطق مختلف پایتخت کرایه خانه ها متفاوت ولی در کل کرایه خانه بخش بزرگی از مخارج خانواده را در بر می گیرد. آنچه بسیار مهم است دو خط فقر مورد محاسبه قرار می گیرد . یکی خط فقر مطلق و یکی خط فقر نسبی . بر اساس استاندارد جهانی هر فرد برای ادامه حیات حقوقمند نیاز به 2500 کالری دارد و متناسب با این مقدار کالری نیاز به پروتئین و ویتامین کافی نیز دارد . آنچه اقتصاد دانها و متخصصین تغذیه به آن باور داشته و در تحیلهای خود می آورند این است که نیمی از ایرانیان از این میزان کالری و پروتئین و ویتامین و …  برخوردار نیستند میوه ها و سبزیجلت ومنابع پروتیئنی مثل گوشت و تخم مرغ گران هستند و اغلب کالری ها از هیدارت کربنهای ساده مثل شکر و نان (اغلب بی کیفیت) و روغنهای ناسالم فرآوری شده تامین می شوند. که خود در آینده موجب ابتلای شهروند ان به انواع بیماری های متابولیکی از قبیل فشار خون بالا و کبد چرب و دیابت و مقاومت به انسولین و سکته قلبی و… می گردد.

برای دست یافتن به خط فقر نسبی به آمارهای ارائه شده دولتی  مراجعه کرده و اختلاف حقوق و در آمد اقشار جامعه را مورد بر رسی قرار می دهند . در کشورهایی که آمار صحیح در اختیار است ، بر اساس ضریب جینی که متناسب با در آمد خانوار است محاسبه می گردد و در اروپا و آمریکا این ضریب بین ۲ دهم تا3 دهم درصد  می باشد . در ایران بنا به نوشته سایت اقتصاد 24 در تاریخ شهریور 1403 این شاخص در سال 1401 از مرز 4دهم درصد گذشته است. توضیح در باره ضریب جینی این است که : ضریب جینی شاخصی اقتصادی برای محاسبهٔ توزیع ثروت در میان اقشار مختلف مردم یک جامعه است. ضریب صفر جینی بیانگر برابری کامل است، جایی که همه مقادیر یکسان هستند . ضریب جینی یک (یا ۱۰۰٪) بیانگر حداکثر نابرابری در بین مردم است . بالا بودن این ضریب در یک کشور معمولاً به عنوان شاخصی از بالا بودن اختلاف طبقاتی و نابرابری درآمدی در این کشور در نظر گرفته می‌شود. مجددا به شاخص ایران که 2/4دهم درصد می باشد توجه کنیم که ازضریب صفر بسیار دور است  .

پرسشی که در ذهن می آید این است که این 20 میلیون تومان هزینه خانواره 3 نفره  با کرایه خانه محاسبه شده و یا بدون کرایه خانه چگونه زندگی میکنند؟! زیرا مخارج زندگی در حال حاضر در وطنمان به گونه ای است که گویی کرایه خانه در آن محاسبه نگردیده است . با این حساب کارمندان و کارگران و بخش بزرگی از کشاورزان و … زیر خط فقر زندگی می کنند .

چه تعداد از شهروندان زیر خط فقر هستند ؟

آمارهای دولتی می گویند که 37 درصد جامعه ایران در خط فقر است  و به عبارت دیگر 32 میلیون نفر زیر خط فقر هستند و امکان برخوردار شدن از نیازهای  اساسی زندگی را ندارند . این هموطنان کمبود  کالری روزانه دارند و از آن مهمتر کمبود مواد واقعا مغذی برای سلامت منجمله پروتئین و ویتامین با نخوردن میوه و سبزی کافی را نیز به شدت دارا هستند . چون حیات این خانواده ها در کمبود مواد غذایی  در خطر است ، متاسفانه  از  کمبود پوشاک و تفریح و رشد علمی و آسایش روحی روانی نیز به اجبار محروم هستند و این امور برای میلیونها ایرانی جزو موارد لوکس و نه نیازهای اولیه محسوب می شوند! گفته می شود پنج  درصد هموطنان ما در فقر مطلق و یا فقر شدید می باشند . به عبارت دیگر  5/4 میلیون نفر از هموطنان ما در زیر خط فقر مطلق زندگی می کنند .  این تعداد را اگر در مقیاس یک شهر مثلا  تمام ساکنین اصفهان و یا مشهد و یا شهر تبریز ، تصور کنیم برای ما وسعت این فقر و بزرگی این فقر بیشتر ملموس می شود . بر این فرض تصور کنیم در شهری وارد می شویم که همه رنگ پریده و بیمارند و چشمها به شما نگاه می کنند که ما را درک کنید ما گرسنه ایم ، ما زندگی نداریم ، حق زندگی ما سالهاست که از آن برخوردار نیستیم . در این شهر بهداشت و درمان کمیاب است . در این شهر مردم برای خوردن یک لقمه غذای نذری دست و پا می زنند و متاسفانه عده ای به آنها می خندند و تحقیرشان می کنند .  در این شهر فساد و اعتیاد در چشمان اکثریت دیده می شود . پلیس می کوشد مردم این شهر را سرکوب کند تا به وضع موجود اعتراض نکنند . در صورتی که این شهروندان حق حیات و حق زندگی در نبود فقرو در رفاه  را دارند .

در ایران وقتی از خانه خارج می شویم  به اطراف خود نگاه کنیم . از هر 3 نفر یک نفر به درد “چه کنم “در فقر جهت ادامه حیات  دچار است .

فاجعه فقر و تبعات آن هر سال ابعاد جدید به خود گرفته است و خواهد گرفت . از سال 1390 تا سال 1402 حدود 10 میلیون نفر به آمار فقیران ایران اضافه شده اند . به همین نسبت در حال حاضر بنا بر داده های دولتی 32 میلیون فقیر و بنا بر داده های اقتصاد دانها  حد اقل 36 میلیون نفر زیر خط فقر زندگی می کنند .

اگر از دید حد اقل حقوق به مسئله فقر در کشور بنگریم به این واقعیت می رسیم که نرخ خط فقر در شهر تهران و شهرهای بزرگ کشور حداقل دوبرابر حداقل دستمزد تصویب شده در کشور می باشد . به همین دلیل ، درصد زیادی از شاغلان در کشور در شهر تهران و دیگر شهرهای بزرگ ، فقیرند یعنی درصد زیادی از فقرای ما در این شهرها  شاغلند و در فرهنگ ایران می گویند با سیلی صورت خود را سرخ نگاه می دارند .

فقر در استانها

بر اساس آماری که رئیس دبیرخانۀ شورای‌عالی سلامت و امنیت غذایی داده است ، ۸ استان کشور از نظر تغذیه نیاز به توجه بیشتری دارند . این استانها سیستان‌ وبلوچستان، کهگیلویه ‌و بویراحمد، ایلام، هرمزگان، خوزستان، کرمان، خراسان جنوبی و بوشهر، می باشند .

در رابطه با فقر استانها ، آقای طباطبایی  رئیس اسبق دانشگاه علوم پزشکی سیستان‌وبلوچستان گفته است : «بر اساس آمارها، بین ۲۰ تا ۳۰ درصد کودکان زیر ۵ سال، یعنی حدود ۱۵۰ هزار نفر با فقر شدید و کمبود تغذیه در این استان مواجه‌اند و وعدۀ غذایی کامل ندارند.  وعدۀ غذایی آنان در حد نان و چای است و قطعاً از میوه و سبزی بی‌خبرند. »

آقای طباطبایی توضیح داده است :  حدود ۳ میلیون و ۲۵۰ هزار نفر در سیستان‌وبلوچستان زندگی می‌کنند، اما ۶۰ درصد خانوار‌های شهری و ۸۰ درصد خانوار‌های روستایی زیر خط فقر هستند. به دلیل فقر، خشکسالی و ناامنی، ۴۰ درصد مردم زابل و چابهار حاشیه‌نشین گردیده اند ، بیشترین میزان حاشیه‌نشینی، در این استان وجود دارد. همچنین جوان‌ترین استان کشور از نظر جمعیت می باشد ؛ حدود ۵۰ درصد جمعیت این استان زیر ۱۵ سال هستند و حدود ۵۰۰ الی ۶۰۰ هزار کودک زیر ۵ سال دارد و این یعنی فقر غذایی، لاغری و کم ‌وزنی، در بین کودکان گسترده است و همچنین مادران باردار هم با کمبود مواد غذایی  و سوء‌تغذیه مواجه‌اند.

در این منطقه همچنین گوشت و حبوبات هم سالی یکی دو بار توسط خیریه‌ها به آنان می‌رسد. بسیاری از خیریه‌ها، فعالیت مداوم در این استان دارند و حتی نان شب این خانوار‌ها با هزینۀ آنان تأمین می‌شود. همچنین  خیرین آرد را می‌خرند و به نانوایی‌ها برای پخت و توزیع بین نیازمندان می‌دهند.

وزارت بهداشت برای استان سیستان و بلوچستان روی کاغذ، برنامه و مداخلاتی برای سوءتغذیه انجام داده است ، اما موثر نبوده است .  اگر به آمار سوءتغذیۀ سال ۱۳۷۹ نگاه کنید، شدت فقر و سوءتغذیه از آن سال تا به الان در سیستان ‌وبلوچستان سه برابر شده است .

استبداد ولایت مطلقه فقیه شدت فقر را نمی بیند و به آن توجه ندارند و با بحران سازی و بی کفایتی آنرا موجب می شود!
تا کسی چشمان دل خود را باز نکند  و این همه ظلم و فقر را در درون خود حس نکند و یا در منطقه در کپرهای این افراد شبی را صبح ننماید  متوجه نمی گردد چه بر سر این مردم می رود .

ظلم و بی عدالتی زمان خود را با خشونت تمام نشان می دهد که در مدت 10 سال فقط در 10 فساد مالی که از طرف رانت خواران در شبکه مالی نظامی ، فعال بوده اند ،  92 میلیارد اختلاس ممکن شده است  . در این استبداد مطلقه فقیه ،  فساد های مالی مختلف  و استبداد و ظلم در کنار هم دارد مردم ایران را در فقر از بین می برد .

بر اساس گزارش‌های اقتصادی، ایران، هفت سال پیاپی تورم دو برابر میانگین تورم بلندمدت را داشته و بین ۱۰ تا ۱۵ درصد از طبقه متوسط ایران در حال حذف و ملحق شدن به طبقات فقیر جامعه گردیده است .

بسیاری از  طبقه متوسط  که در ظاهر زندگی معمولی دارند به طبقه فقیران پیوسته اند و امکان زندگی از آنها گرفته شده است . در این میان کارمندان و بازنشستگان زیادی مشاهده می شود . در بین اغشار مختلف فقیر کشور، زنان سرپرست خانواده در وضعیت بسیار بدتری به سر می برند .

طبقه متوسط جامعه وظیفه تحصیل و رشد جامعه را در موارد مختلف به دوش می گیرد. وقتی این شهروندان به طبقه فقیر می پیوندند ، وقتی آمار اعتیاد وفحشا و سایر نابسامانیهای اجتماعی فزونی می یابد ، جامعه با رفاه و آزادی و استقلال مجموعه نمی دهد بلکه با  استبداد ووابستگی و ادامه حیات چنین نظامی به ناچار و ناخواسته مجموعه می دهد . البته زیست در فقر دست بستگی ایجاد می کند و به ناچار و به اجبار ادامه سیاستهای خشونت پرور استبداد را میسر می سازد. نه اینکه در دل طبقه زحمتکش کم در آمد ، یگانگی در موافقت با ادامه استبداد ولایت فقیه بوجود بیاید. از اینرو است که هر گاه  این شرایط ادامه یابد استبدادیون خود را رویین تن حس میکنند اما در واقع ضربه پذیر ترین موقعیت را دارند. زیرا هم خود نظام از درون دچار پویایی تلاشی حاصل از فساد می گردد و هم وقتی در جامعه کارد به استخوان برسد و تحمل جامعه سر آید ،زمینه انقلاب فراهم می آید و هیچ استبد ادی تاب مقاومت در مقابل جنبش همگانی را نخواهد داشت.

فقر نتیجه بیمار شدن روابط اجتماعی و سیاسی و فرهنگی در نتیجه آلودگی به انواع خشونت و یا به عبارتی  به بیماری روابط قوا  دچارشدن می باشد . روابط سیاسی و اجتماعی و فرهنگی نظام استبدادی ولایت مطلقه فقیه  تاثیرات بیمارگونه خود را بر روابط اقتصادی گذاشته و بجای رشد اجتماعی ، فقر  را تولید می کند . از طرف دیگر فقر ناشی از روابط مافیایی  که از رانت تغذیه می کند نیز می باشد .  فقر ناشی از عدم عدالت اجتماعی تاثیراتش را  بر روی خانواده ها گذاشته و همه در بیماریهای ناشی از  فقر و خشونتهای مختلف همچون طلاق ، فحشا ، اعتیاد و دزدی و … دچار می گذارد .

در حال حاضر استبداد مطلقه فقیه و راس هرم قدرت او یعنی بیت خامنه ای ، بخاطر موافق بودن و مدافع بودن ساختن بمب اتمی  باعث گردیده که  ایرانیان  در تحریم اقتصادی بسر برند . این تحریمها  عملا جامعه و مخصوصا بخش فقیر را هدف گرفته است .

زنان سرپرست خانواده در فقربالایی گذران می کنند .

زنان سرپرست خانواده از فقر اقتصادی و مخصوصا اجتماعی بیشتری آسیب می بینند . مثلا آمار ترک تحصیل فرزندان زنان سرپرست خانوار بالا است .  فرزندان این خانواده  ها بخاطر کمک به درآمد خانواده متاسفانه مجبور به ترک تحصیل گردیده اند و یا اینکه از ادامه تحصیل در دانشگاه انصراف داده اند .

فقردر ایران با استبداد یگانگی یافته است . استبداد نظام ولایت مطلقه فقیه بخاطر ادامه دادن به استبداد خود هزینه های تخریب را سالانه رشد می دهد  و بودجه های عمرانی هر سالانه کمتر و کوچکتر و بی عمل و خرج هزینه های جاری می شوند . به فرار جامعه جوان که سالانه 120 هزار تا 160 هزار از کشور مهاجرت می کنند توجه کنیم . این مهاجرتها خود نتیجه فقراقتصادی و فقر اجتماعی  و نبود آینده روشن می باشد . به گفته اقای صالحی رئیس اسبق سازمان انرژی هسته ای برای هر جوان  حدود 5 میلیون دلار  در طول عمر و جهت تحصیل هزینه گردیده است . با این حساب یعنی سالانه 600تا 800  میلیارد دلار سرمایه انسانی و نیروی تولید و ابتکار و استعداد از کشور خارج و جذب کشورهای مسلط می گردد .

راه حل در اصلاح این نظام نیست زیرا استبداد حاکم اصلاح پذیر نیست .  راه حل در تغییر استبداد ولایت مطلقه فقیه به دمکراسی شهروندان می باشد . در دمکراسی و جمهوری که   برابری در حقوق اصل روابط بوده  تا جامعه رشد و تحول را روش عمومی خود کرده و هر سه قوه مجریه و قضاییه و مقننه در خدمت مردم و رشد آنها و مقابله با موانع تحول شهروندان و طبیعت امکان زندگی در وطن را در استقلال و آزادی ممکن نمایند .

موانع رشد و جذب نیروی انسانی در آزادی و استقلال وطن ممکن می گردد . جامعه جوان و ابزارهای تولید و سرمایه ها و طبیعت و … با حقوق انسان و حقوق شهروندی و حقوق طبیعت اگر یک مجموعه را ممکن کند وطن ما رشد را تجربه خواهد نمود و انسان ایرانی در وطن بدور از فقرمی تواند تحول و آسایش و رشد و شادی را تجربه کند  .

تا آن روز و رسیدن به این تحول وظیفه تک تک ما مردم است که از حقوق همدیگر دفاع کنیم و همدیگر را دریابیم .

تا از حقوق خود و حقوق دیگر هموطنان و حقوق طبیعت دفاع نکنیم ، به دمکراسی و تحول اجتماعی نخواهیم رسید .

https://www.jahangir-golzar.com
golsar57@yahoo.de