تصاویر ماهواره‌ای که در پایان سپتامبر گرفته شده، کارشناسان تسلیحاتی را به این باور رسانده که روسیه تلاش کرده است موشک بالستیک قاره‌پیمای جدید خود، «سَرمَت آر.اس ۲۸» را آزمایش کند، اما دچار «یک شکست فاجعه‌بار» شده و نگرانی‌هایی را در مورد زرادخانه هسته‌ای این کشور به وجود آورده است.
این موشک ۳۵ متری که قابلیت حمل کلاهک‌های هسته‌ای را دارد، در گزارش‌های گذشته از سوی رسانه‌های مختلف داخل و خارج از روسیه با عنوان «شیطان ۲» و «مرگبارترین سلاح جهان» معرفی شده است و به دلیل توانایی‌های تخریبی ادعایی‌اش نگرانی‌هایی را افزایش داده است.
تصاویر اخیر یک گودال بزرگ در یک سایت پرتاب در پلِسِتسک در شمال روسیه را نشان می‌دهد. این کشف نخستین بار در ۲۱ سپتامبر توسط یک تحلیلگر منبع باز با نام مستعار «MeNMyRC» در شبکه اجتماعی ایکس منتشر شد. او نوشت: «همان‌طور که کاملاً مشهود است، آزمایش موشک سرمت آر.اس ۲۸ کاملاً شکست خورده است.»
او افزود: «موشک در محل پرتاب منفجر شده و یک گودال بزرگ بر جای گذاشته و سایت آزمایش را تخریب کرده است.»
«MeNMyRC» همچنین حدس زده بود که ممکن است موشک در جریان فرآیند سوخت‌گیری مایع منفجر شده باشد و نه هنگام پرتاب.
این موضوع می‌تواند دلیل عدم حضور هواپیماهای نظارتی در زمان آزمایش باشد. اگر کارشناسان درست بگویند، این چهارمین شکست شناخته‌شده موشک آر.اس ۲۸ خواهد بود. تنها آزمایش موفق این موشک در آوریل ۲۰۲۲ تأیید شده است.
اهمیت سیاسی برای پوتین
مت کوردا، محقق ارشد در مؤسسه بین‌المللی تحقیقات صلح استکهلم، به یورونیوز گفت که موشک آر.اس ۲۸ برای جایگزینی موشک «آر.اس ۲۰وی وُیوُدا» که بیش از ۳۰ سال پیش ساخته شده، طراحی شده است.
کوردا گفت: «روسیه مدت‌هاست که برنامه‌ریزی کرده تا تمامی سامانه‌های تحویلی دوران جنگ سرد خود را با نسخه‌های جدیدتر جایگزین کند و آر.اس ۲۰وی وُیوُدا آخرین نمونه این موشک‌های قاره‌پیما در زرادخانه‌اش است.»
او ادامه داد: «به همین دلیل، معرفی سرمت برای رئیس جمهوری پوتین از نظر سیاسی مهم خواهد بود، زیرا نماد تکمیل این انتقال طولانی‌مدت روسیه است.»
موشک آر.اس۲۸ اولین بار در سال ۲۰۱۴ در یک کنفرانس خبری در مسکو رونمایی شد. در آن زمان، مقامات روسیه گفتند که این موشک تا سال ۲۰۲۰ تکمیل خواهد شد. اما تولید آن چندین بار به دلیل مشکلات تولید و آزمایش به تأخیر افتاد.
کوردا گفت که تا این لحظه، موشک آر.اس۲۸ هنوز به خدمت گرفته نشده است و توضیح داد: «نه تنها تولید سریال این موشک به تأخیر افتاده، بلکه چرخه آزمایشی آن نیز با تعدادی آزمایش ناموفق مواجه شده است.»
آر.اس۲۸ چه قابلیت‌هایی دارد؟
از زمان رونمایی آر.اس۲۸، رسانه‌های روسی گزارش داده‌اند که این موشک می‌تواند تا ۱۶ کلاهک هسته‌ای مستقل را حمل کند. اما کوردا گفت که این تعداد احتمالاً بسیار کمتر است و «شاید تا ۱۰ کلاهک» باشد. به گفته ارتش روسیه، این موشک همچنین بردی حداقل ۱۸ هزار کیلومتری دارد و وزن آن بیش از ۲۰۸ تن است.
در اکتبر ۲۰۲۳، ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری روسیه در یک سخنرانی اعلام کرد که آر.اس۲۸ آماده استقرار است. آقای پوتین گفت: «در مجموع، موشک فوق‌سنگین سرمت نیز آماده است.»
او افزود: «تنها کاری که باقی مانده این است که تمامی مراحل اداری و بوروکراتیک را تکمیل کنیم تا بتوانیم به تولید انبوه بپردازیم و آن را در حالت آماده‌باش رزمی مستقر کنیم. این کار را به زودی انجام خواهیم داد.»
در همان سخنرانی، پوتین یکی از اهداف موشک آر.اس ۲۸ را جلوگیری از تشدید تنش نظامی و هسته‌ای با آمریکا ذکر کرد. او به طور خاص اشاره کرد که روسیه معاهده جامع منع آزمایش‌های هسته‌ای را امضا و تصویب کرده، در حالی که ایالات متحده فقط آن را امضا کرده است.
این معاهده پیشنهادی هرگونه انفجار هسته‌ای را، چه برای اهداف نظامی و چه برای اهداف صلح‌آمیز، ممنوع می‌کند. این معاهده برای آن که اجرایی شود، باید قبل از دبیرکل سازمان ملل توسط ۴۴ کشور «دارای قابلیت هسته‌ای» تصویب شود.
در نوامبر ۲۰۲۳، پوتین تصویب روسیه از این معاهده را با هدف همگام شدن با موضع ایالات متحده پس گرفت. با توجه به اینکه چندین کشور دارای سلاح هسته‌ای هنوز این معاهده را امضا یا تصویب نکرده‌اند، آزمایش سلاحهای هسته‌ای در جهان همچنان ادامه دارد.
به گفته کوردا، تولید موشک‌های جدیدی مانند سرمت آر.اس۲۸ یا «شیطان ۲» بخشی از فرایند نوسازی است که «همه کشورهای مسلح به سلاحهای هسته‌ای آن را طی می‌کنند.»
وضعیت واقعی این سلاح پس از چهارمین آزمایش مشکوک به شکست هنوز نامشخص است. پوتین و رسانه‌های روسی گفته‌اند که آر.اس ۲۸ سال‌هاست که از نظر رزمی آماده و عملیاتی است، اما تصاویر گودال سپتامبر برای بسیاری از کارشناسان این ادعاها را زیر سؤال برده است.
کوردا گفت که با وجود هرگونه چالش در آزمایش‌ها، روسیه به کار بر روی آر.اس ۲۸ ادامه خواهد داد. او توضیح داد: «واضح است که روسیه با نصب سازه‌ها برای تسهیل استقرار این موشک پیش می‌رود. تصاویر ماهواره‌ای نشان می‌دهند که ساخت و ساز عمده در هنگ یکم لشکر موشکی ۶۲ در جنوب سیبری در حال انجام است و به زودی در دیگر سایت‌های مورد انتظار نیز آغاز خواهد شد.»
یورونیوز فارسی