خبرگزاری هرانا: آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی مهر ماه ۱۴۰۳ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش، تصویری گسترده و تکان‌دهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف ارائه می‌دهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادی‌های فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات، همگی نشان‌دهنده چالش‌های جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند. این گزارش همچنین بر میزان بالای اعدام‌ها، بازداشت‌ها، و محکومیت‌های سنگین بر اساس اتهامات مختلف تاکید دارد و نشان می‌دهد که این رویدادها در سراسر کشور گسترده‌اند.
خلاصۀ اجرایی:
در طول مهر ماه ۱۴۰۳، شاهد گستره‌ای از نقض‌های حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابی‌های دقیق و گزارش‌های دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونت‌های خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضایی میشود.
یافته های کلیدی این گزارش عبارت اند از:
⚫️ اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.
⚫️ سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشت‌های خودسرانه.
⚫️ نقض گسترده حق تحصیل از طریق تعلیق دانشجویان.
⚫️ خودکشی‌های ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.
⚫️ افزایش نگران‌کننده قتل‌های ناموسی و خشونت علیه زنان.
⚫️ تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.
⚫️ استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی
دوره گزارش‌دهی این گزارش مهر ۱۴۰۳ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگران‌کننده و فوریت برای توجه جامعه بین‌المللی و دولت ایران به این مسائل است.
مقدمه:
هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات ملی و بین‌المللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارش‌هایی از این دست، زمینه‌ساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقض‌های رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاع‌رسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهی‌بخشی و فشارهای بین‌المللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.
تحلیل دقیق نقض حقوق بشر:
حق حیات (اعدام):
تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که می‌تواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگ‌های ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدام‌های بدون دادرسی منصفانه است.
گزارش تخلفات: هرانا در مهر ۱۴۰۳، ۹۷ مورد را ثبت کرد که شامل ۱۳۲ مورد اجرای حکم، ۹ مورد محکومیت و ۱ مورد تایید حکم اعدام است.
نمونه ها:
– حکم دو زندانی که پیشتر در خصوص پرونده قتل یک مامور نیروی انتظامی، به اتهام “مشارکت در محاربه” به اعدام در ملاعام محکوم شده بودند، در شهرستان خمین به اجرا درآمد.
– حکم ۱۰ زندانی که پیشتر از بابت اتهامات مرتبط با جرائم مواد مخدر و قتل به اعدام محکوم شده بودند، در زندان عادل آباد شیراز به اجرا در آمد.
– حکم ۷ زندانی که پیشتر از بابت اتهامات مرتبط با جرائم مواد مخدر، قتل و تجاوز به عنف به اعدام محکوم شده بودند، در زندان قزلحصار کرج به اجرا در آمد.
– مردی در تهران از بابت اتهام قتل همسر خود توسط دادگاه کیفری این استان به اعدام محکوم شد..
تأثیر: نقض حق حیات می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بی‌ثباتی. این نقض‌ها می‌توانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاه‌های حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمی‌شود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.
آزادی اندیشه و بیان:
آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۸۹ مورد نقض آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۳۵ مورد بازداشت، صدور ۳۷۶۴۶ ماه حبس و ۲۵۰ میلیون تومان جزای نقدی برای ۳۷ شهروند، ۳ مورد اجرای حکم، ۳ مورد مجرم شناختن نشریه، ۱۵ مورد احضار به مراجع قضایی، ۵ مورد بازجویی، ۳ مورد ممنوع الخروجی و محاکمه ۳۲ نفر است.
نمونه ها:
– کمال نوری، آیاز سیف خواه، عبدالعزیز عظیمی قدیم، باقر حاجی زاده، حسین پیری و آراز امان فعالین ترک (آذربایجانی) توسط شعبه ۱۵ دادگاه انقلاب تهران مجموعا به ۵۳ سال حبس محکوم شدند.
– وریشه مرادی، پخشان عزیزی، محبوبه رضایی، نرگس محمدی و پریوش مسلمی، زندانیان محبوس در زندان اوین، در پرونده‌ای مشترک که اخیراً علیه آنها گشوده شده، مجموعا به ۲۷ ماه و یک روز حبس محکوم شدند.
– نسرین شاکرمی، مادر نیکا شاکرمی از جانباختگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، در خرم آباد بازداشت شد.
– پس از ثبت درخواست فرجام خواهی ایوب غیبی پور حاجیور، یکی از بازداشت شدگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱، محکومیت وی مبنی بر یازده سال حبس و تبعید به زندان کرمان، توسط دیوان عالی کشور تایید شد.
– محمدرضا سعدی، مدیر مسئول روزنامه جهان صنعت، توسط دادگاه جرائم سیاسی و مطبوعاتی مجرم شناخته شد.
تأثیر: این نقض‌ها نه تنها صدای افراد را سرکوب می‌کند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحث‌های آزاد و انتقادی میشود که برای یک جامعه سالم ضروری است.
زندان:
حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بی‌عدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۷۸ مورد نقض حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۲ مورد خودکشی زندانی، ۱ مورد مرگ زندانی بیمار، ۳ مورد عدم تفکیک جرایم زندانی، ۲۷ مورد انتقال زندانی به انفرادی، ۱۰ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۴۶ مورد بلاتکلیفی، ۹ مورد اعتصاب غذای زندانی، ۸ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۲۹ مورد عدم رسیدگی پزشکی، ۱۱ مورد اعمال فشار، ۵ مورد محرومیت از حق تماس زندانی و ۸ مورد مرخصی استعلاجی است.
نمونه ها:
– جواد محمدی فرد، زندانی سیاسی محبوس در زندان ارومیه، از طریق حلق آویز کردن خود اقدام به خودکشی کرد. این زندانی به یک مرکز روانپزشکی منتقل و ساعاتی بعد به زندان بازگردانده شد.
– محمود دهمرده، زندانی محکوم به اعدام که پیشتر با عدم رسیدگی پزشکی در زندان زابل مواجه شده بود، بر اثر سکته قلبی جان خود را از دست داد.
– پرهام پروری، از بازداشت شدگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ که دوران محکومیت خود را در زندان ایرانشهر سپری می‌کند، به دلیل عدم رعایت اصل تفکیک جرائم، در معرض خشونت و آسیب‌های جسمی قرار داشته و به تازگی توسط زندانیان جرائم عمومی مورد ضرب و شتم قرار گرفته است.
– رامین محمدی، فرشید کاظمی، مازیار نکویی، روح الله خسروی، رضا کریم نژاد، اشکان محمدی و هومان الماسی، متهمان سیاسی محبوس در زندان شیبان اهواز، از روز شنبه ۲۸ مهرماه در اعتراض به بیش از یک سال بلاتکلیفی خود دست به اعتصاب زدند. آنها پس از این اقدام به سلول انفرادی منتقل شدند.
– مطلب احمدیان، زندانی سیاسی محبوس در زندان اوین، در پی ابتلا به چندین بیماری از جمله زخم اثنی‌عشری، عفونت بیضه، دیسک کمر و مشکلات گوارشی با وضعیت وخیم جسمانی مواجه است. با وجود شدت بیماری‌ها و توصیه‌های پزشکی برای درمان در خارج از زندان، دادستان تهران با اعزام او به مراکز درمانی مخالفت کرده است.
تأثیر: نقض حقوق زندانیان می‌تواند به تضعیف حاکمیت قانون و اعتماد به نهادهای عدالت منجر شود. این نقض‌ها می‌توانند بر سلامت و بهبود زندانیان تأثیر منفی گذارده و چشم‌انداز بازگشت موفقیت‌آمیز آنها به جامعه را کاهش دهند.
اقلیت های ملی:
حقوق اتنیک ها: حفاظت از اقلیت‌های قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۶ مورد نقض را در بخش اقلیت های ملی ثبت کرد که شامل ۱ مورد بازداشت و ۹۰ ماه حبس برای ۴ نفر میباشد.
نمونه ها:
– محمدرضا خلیلی، فعال ترک (آذربایجانی)، با حکم دادگاه رشت به یک سال حبس محکوم شد.
– امیر بدری، فعال ترک (آذربایجانی)، توسط شعبه اول دادگاه انقلاب تبریز به پرداخت جزای نقدی بدل از سه ماه حبس محکوم شد.
تأثیر: چنین نقض‌هایی می‌تواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.
آزادی مذهب:
حقوق اقلیت‌های مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۲ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۷ مورد بازداشت، ۱ مورد احضار به مراجع قضایی، ۱۱۲۸ ماه حبس و ۹۸۰ میلیون جزای نقدی برای ۱۲ نفر، ۱۰ مورد محاکمه، ۱ مورد بازجویی و ۴ مورد تفتیش منزل است.
نمونه ها:
– نگین خادمی، یگانه آگاهی، یگانه روح بخش، ندا بدخش، مژگان شاهرضایی، شانا شوقی فر، آرزو سبحانیان، پرستو حکیم، بهاره لطفی و ندا عمادی، شهروندان بهائی ساکن اصفهان، توسط دادگاه انقلاب این شهر مجموعا به ۹۰ سال حبس، جزای نقدی و مجازات‌های تکمیلی محکوم شدند.
– منزل فریبا اشتری، شهروند بهائی ساکن یزد توسط نیروهای امنیتی مورد تفتیش قرار گرفت و شماری از لوازم شخصی وی ضبط شد.
– منزل مهنوش مختاری، شهروند بهائی در بیرجند توسط نیروهای امنیتی تفتیش شد. وی سپس به اداره اطلاعات این شهر احضار و ساعاتی مورد بازجویی قرار گرفته است.
تأثیر: نقض آزادی مذهبی می‌تواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیه‌نشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف می‌کند.
حق تحصیل:
حق تحصیل: دسترسی برابر و فراگیر به آموزش با کیفیت برای همه افراد، بدون تبعیض. این حق همچنین شامل دسترسی به آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۱ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که ۹ مورد تجمع و ۴ مورد تنبیه فیزیکی و ۳۱ مورد مسمومیت دانش آموزان را شامل می شود.
نمونه ها:
– فرماندار شهرستان سملقان واقع در استان خراسان شمالی از مسمومیت ۳۱ دانش آموز بر اثر استنشاق گاز مرکاپتان در یکی از مدارس دخترانه این شهرستان، خبر داد.
– یک دانش آموز پایه هفتم در بجنورد، توسط معلم خود مورد تنبیه بدنی قرار گرفت. اداره کل آموزش و پرورش خراسان شمالی با انتشار اطلاعیه ای، از احضار فرد خاطی خبر داد.
– جمعی از پذیرفته‌شدگان رشته‌های پزشکی، دندانپزشکی و داروسازی دانشگاه آزاد اسلامی، در اعتراض به افزایش شهریه مقابل دبیرخانه شورای عالی انقلاب فرهنگی در تهران، دست به تجمع زدند.
تأثیر: محرومیت از آموزش می‌تواند بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه تأثیر منفی گذارد، فقر را تشدید کند و مانع از رسیدن افراد به پتانسیل کامل خود شود. آموزش نقش کلیدی در توسعه شهروندان آگاه و مسئول دارد.
حقوق کودک:
حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهره‌کشی و خطرات بهداشتی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۶ مورد نقض را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۱ مورد بازداشت، ۱ مورد قتل کودک، ۱ مورد مرگ کودکان در پی سهل انگاری مسئولان و ۲ مورد خودکشی است.
نمونه ها:
-ئیک دختر ۱۶ ساله در تهران قصد داشت با پریدن از بالای پل عابر پیاده دست به خودکشی بزند که با حضور نیروی انتظامی و امدادی موفق به این اقدام نشد.
– یک نوجوان ۱۶ ساله که در پی تیراندازی مستقیم نیروهای نظامی در مناطق مرزی شهرستان هیرمند زخمی شده بود، پس از ۹ روز تحمل جراحات جان خود را از دست داد.
– مردی در پردیس پسر ۱۳ ساله خود را با ضربات چاقو به قتل رساند. او پس از این اقدام دست به خودکشی زد و جان باخت.
برخلاف تعهدات بین المللی ایران تحت عنوان الحاق به پیمان نامه حقوق کودک و بخش عدم بکارگیری کودکان در امور نظامی، ۵۰۰ دانش آموز از شهرهای بجنورد، بندرلنگه و بندرخمیر به اردوهای موسوم به “راهیان نور” در مناطق عملیاتی جنوب کشور اعزام تأثیر: عدم تأمین سلامت و امنیت کودکان می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر رشد و توسعه آنها داشته باشد، مانع از دستیابی به پتانسیل کامل آنها شود و به چرخه‌های فقر و بی‌عدالتی دامن بزند.
قتل های ناموسی:
قتل‌های ناموسی: حفاظت از افراد، به ویژه زنان و دختران، در برابر خشونت و قتل به بهانه‌های ناموسی و حفظ حیثیت خانوادگی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۴ مورد قتل ناموسی که شامل قتل ۱ زن و ۳ مرد میشود را ثبت کرد.
نمونه ها:
– مردی در شهرستان رشت با انگیزه ناموسی همسر خود را به قتل رساند.
– مردی در تهران توسط همسر خود و معشوقه‌اش به قتل رسید. متهمان پس از این اقدام توسط پلیس بازداشت شدند.
تأثیر: قتل‌های ناموسی نه تنها جان افراد را می‌گیرند بلکه نشان‌دهنده عمیق‌ترین سطوح تبعیض جنسیتی هستند، ترس و محدودیت‌های شدیدی بر زنان و دختران تحمیل می‌کنند و به نقض فراگیر حقوق بشر منجر می‌شوند.
خشونت خانگی:
خشونت‌های خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیب‌پذیر خانواده است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۲ مورد قتل زنان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.
نمونه ها:
– زنی در تهران توسط همسرش به قتل رسید. متهم پس از بازداشت انگیزه خود از این اقدام را اختلافات خانوادگی عنوان کرد.
– مردی در شیروان همسر خود را به قتل رساند. متهم پس از بازداشت انگیزه خود از این اقدام را اختلافات خانوادگی عنوان کرد.
تأثیر: خشونت خانگی می‌تواند پایه‌های اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونت‌آمیز را برای نسل‌های آینده تکرار کند.
زنان:
خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر می‌گذارد.
گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۱۰ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۷ مورد بازداشت زنان، ۲ مورد تجاوز، ۱ مورد اسیدپاشی و پلمپ ۱ محل کسب در رابطه با حجاب اجباری است.
نمونه ها:
– زنی ۵۰ ساله در تهران، در پی مشاجره با یکی از همسایگانش، مورد اسیدپاشی قرار گرفت.
– رئیس پلیس فتا استان بوشهر از بازداشت هفت زن و دختر نوجوان به دلیل آنچه “تولید و انتشار محتوای تبلیغاتی غیراخلاقی در بستر اینستاگرام” عنوان کرده است، خبر داد. به گفته وی، صفحات اینستاگرامی این افراد مسدود و آنها به مراجع قضایی معرفی شدند.
– مردی در تهران که متهم است پس از حمله به یک زن، او را مورد آزار جنسی قرار داده است، توسط پلیس بازداشت شد.
تأثیر: این نقض می‌تواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم می‌بخشد، مانع توسعه میشود و می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت شود.
بهداشت و محیط زیست:
بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیست‌محیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۴۰ مورد نقض را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که ۳ مورد حیوان آزاری، ۳۶ مورد آلودگی محیط زیستی و ۲ مورد مجروح شدن محیط بان است.
نمونه ها:
– فرمانده یگان حفاظت محیط زیست آذربایجان‌غربی از بازداشت عامل آزار یک قلاده سگ در شهرستان ارومیه خبر داد. همچنین متهم با تشکیل پرونده تخلف به مرجع قضایی معرفی شد.
– یک محیط بان در پی درگیری با شکارچیان غیرمجاز در پارک ملی پابند واقع در شهرستان نکا، دچار مصدومیت شد.
– گروهی از فعالان محیط زیست، مقابل ساختمان شورای شهر تهران تجمع اعتراضی برگزار کردند. این فعالان نسبت به قطع درختان و بی‌توجهی مسئولان به حفاظت از فضاهای سبز اعتراض دارند و خواهان تغییر رویه در این زمینه هستند.
تأثیر: بی‌عدالتی زیست‌محیطی می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی، نابرابری‌های اقتصادی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این امر به طور نامتناسبی جوامع به حاشیه رانده شده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نابرابری‌ها را تشدید می‌کند و آنها را از حق داشتن محیط زیستی سالم و ایمن محروم می‌کند.
حقوق کار:
حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری نا ایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانه‌زنی جمعی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۸۶ مورد نقض را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۶۳ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۱۶۴ مورد مصدومیت کارگر، ۲۰۰ مورد تجمع، ۴ مورد بازداشت، ۳ مورد احضار به مراجع قضایی، ۷ مورد اعتصاب، ۴۶ ماه معوقات مزدی برای ۸۲۷ نفر، ۱۰۰ مورد اخراج و تعدیل۳۰ ماه حبس و ۱۰ میلیون تومان جزای نقدی برای ۴ نفر و ۳ مورد پلمپ اماکن است.
نمونه ها:
– بر اثر واژگونی تراکتور حامل کارگران کشاورزی در شهرستان اقلید، ۱۱ کارگر مصدوم شدند و دو تن دیگر جان خود را از دست دادند.
– حدود ۶۰ نفر از کارگران شرکت شیشه لرستان به دلایلی از جمله کمبود نقدینگی، عوارض سنگین مالیات و افزایش قیمت مواد اولیه این شرکت، از محل کار خود اخراج شدند.
– جمعی از کسبه سرای سیگارچی در تهران، گروهی از کارگران شرکت آسفالت طوس از شرکت‌های پیمانکار معدن چادرملوی یزد و تعدادی از کارگران شرکت مادکوش در هرمزگان دست به اعتصاب زدند.
– شماری از جمعی از کارکنان شرکت نفت فلات قاره ایران در جزیره لاوان، شماری از کارگران شاغل در پالایشگاه های هفتم، هشتم، نهم، دهم، یازدهم و دوازدهم مجتمع گاز پارس جنوبی، شماری از رانندگان درون شهری با خودروهای گازوییل سوز و جمعی از بازنشستگان تامین اجتماعی در مقابل ساختمان سازمان تامین اجتماعی و ادارات تامین اجتماعی شهرهای تهران، شوش، رشت و اهواز دست به تجمع اعتراضی ردند.
– شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران، محکومیت محمد حبیبی، سخنگوی کانون صنفی معلمان به شش ماه و یک روز حبس تعزیری را عینا تایید کرد.
– مهدی معرف، معلم ساکن استان البرز با رای هیأت رسیدگی به تخلفات اداری آموزش و پرورش استان البرز، به بازخرید خدمت محکوم شد.
تأثیر: نقض حقوق کار می‌تواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانواده‌شان را تضعیف می‌کند.
خشونت نظامی و امنیت شهروندان:
استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۵ گزارش از نقض را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۴ مورد مرگ کولبر، ۶ مورد مجروحیت کولبر، ۱ مورد مرگ سوختبر، ۴ مورد زخمی شدن سوختبر، ۵ مورد قتل شهروندان، ۱ مورد زخمی شدن شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی، ۳۷۷ ضربه شلاق برای ۱۷ نفر است.
نمونه ها:
– در پی تیراندازی نیروهای نظامی به سمت گروهی از کولبران در مناطق مرزی بانه، یک کولبر زخمی شد.
– در پی تیراندازی بی ضابطه ماموران انتظامی به یک خودرو و واژگونی آن در شهرستان فهرج، یک شهروند جان خود را از دست داد و تنی دیگر زخمی شد.
– یک کولبر اهل سردشت که پیشتر در مناطق مرزی این شهرستان، در پی تعقیب و گریز نیروهای نظامی و سقوط از ارتفاع دچار ضربه مغزی شده بود، پس از سه روز تحمل جراحات وارده جان خود را از دست داد.
– برای ۱۳ متهم یک پرونده در ارومیه، بابت اتهاماتی همچون مشارکت در نزاع دسته جمعی حکم شلاق صادر شد. حکم صادره توسط دادگاه تجدیدنظر استان آذربایجان غربی عینا تایید شد.
تأثیر: استفاده بی‌رویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی می‌تواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویه‌ها و آموزش‌های نیروهای اجرایی را نشان می‌دهد.
واکنش های دولتی و نهادی:
در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارش شده در مهر ماه ۱۴۰۳، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشه‌های مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بوده‌اند.
دادستان کل کشور با اشاره به حادثه معدن طبس اظهار داشت که تا زمان اعلام نظر قضایی بازپرس، هیچ فردی مجاز به اظهارنظر نیست. محمدکاظم موحدی‌آزاد اعلام کرد که بازپرس ویژه در حال جمع آوری اسناد و مدارک است و بخش‌های نیازمند کارشناسی نیز به متخصصان ارجاع داده میشود.
احمد راستینه، سخنگوی کمیسیون فرهنگی مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که لایحه حمایت از خانواده از طریق ترویج فرهنگ عفاف و حجاب به تائید شورای نگهبان رسید و به مجلس ابلاغ شده است. به زودی نیز ریاست مجلس این قانون را ابلاغ خواهند کرد. لایحه عفاف و حجاب که برای تحمیل مضاعف حجاب اجباری تدوین شده، تا به امروز انتقادات گسترده‌ای را به همراه داشته است. اجبار به رعایت حجاب، نقض آشکار حقوق شهروندی و آزادی‌های فردی است و نشان‌دهنده تداوم سرکوب زنان در ایران است.
علی مقدس زاده، رئیس کانون شورای اسلامی کار خراسان جنوبی، در رابطه با نقش عدم ایمنی محیط کار در حادثه مرگبار معدن زغال‌سنگ طبس گفت: “تجهیزات نداریم، یک سنسور گاز متان نداریم. اگر یک سنسور گاز متان مانند معدن مرکزی داشتیم این حادثه اتفاق نمی‌افتاد.” وی همچنین ضمن اشاره به حقوق پایین کارگران معدن طبس با رقم ۱۲ میلیون تومان، اظهار داشت: حقوق کارگران شش ماه دیگر مشخص میشود، خواهش می‌کنیم تعیین حقوق بر مبنای اصول قانون کار و متناسب با تورم باشد.
روزنامه شرق در گزارشی اعلام کرد بیش از ۶۰۰۰ شهروند از جمله حقوقدانان، مسئولان دولتی، روزنامه نگاران، خبرنگاران، هنرمندان و کاربران شبکه های اجتماعی با پیوستن و امضای یک کارزار اعتراضی، خواستار توقف حکم پنج سال حبس نیلوفر حامدی و الهه محمدی، دو زن روزنامه نگار شدند.
رئیس سازمان امور دانشجویان اعلام کرد که پرونده‌های دانشجویان محروم از تحصیل به دلیل ایرادات شکلی و ماهوی در حال بررسی است و دستور داده شده تا این دانشجویان تا صدور حکم نهایی بتوانند در کلاس‌های درس حاضر شوند. به گفته وی، اکثر پرونده‌های بررسی شده، دارای ایرادات شکلی بوده و این موضوع می‌تواند به لغو احکام صادره توسط دیوان عدالت اداری منجر شود. سعید حبیبا اظهار داشت که تاکنون ۳۵۰ پرونده دانشجویان محروم از تحصیل به سازمان امور دانشجویان رسیده است. همچنین بر اساس فراخوانی که این سازمان اعلام کرده، حدود ۱۴۰ تا ۱۵۰ پرونده جدید نیز دریافت شده که همچنان در حال بررسی هستند.
واکنش های بین المللی:
در آستانه روز جهانی مبارزه با مجازات اعدام، مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران و مرکز عبدالرحمن برومند برای حقوق بشر در ایران با انتشار بیانیه‌ای مشترک افزایش نگران‌کننده اعدام‌ها در ایران را محکوم کردند، این افزایش به بالاترین سطح خود در یک دهه گذشته رسیده است. به طوری که تنها در سال گذشته دستکم ۸۱۱ مورد اجرای حکم اعدام توسط این سازمان ها ثبت شده است.
مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد در امور حقوق بشر در جمهوری اسلامی ایران، در پیامی ویدیویی به مناسبت روز جهانی مقابله با مجازات اعدام، خواستار پایان دادن به این مجازات در ایران شد. او گفت که افزایش هشداردهنده اعدام‌ها در ایران اهمیت ویژه‌ای به این روز می‌دهد و بر لزوم اقدام برای توقف مجازات اعدام تاکید کرد. خانم ساتو همچنین به استفاده هدفمند حکومت ایران از مجازات اعدام علیه فعالان زن و حامیان جنبش «زن، زندگی، آزادی» اشاره کرد و از مقامات جمهوری اسلامی خواست که به جای واکنش‌های خشونت‌آمیز، به مطالبات این جنبش پاسخ دهند.
جامعه جهانی بهائی همزمان با سفر مسعود پزشکیان به نیویورک جهت سخنرانی در مجمع عمومی سازمان ملل، بیانیه‌ای در واکنش به وعده‌های انتخاباتی او مبنی بر احترام به حقوق اقلیت‌های قومی و دینی صادر کرد و نوشت: “بهائیان همچنان با سرکوب و تبعیض سیستماتیک مواجه‌اند.” در بخشی از این بیانیه آمده است که جامعه جهانی بهائی با نگرانی متوجه تلاش‌های جدید دولت برای «پاکسازی» ایران از تاریخ و هویت بهائی شده است. در جمهوری اسلامی ایران، فاصله زیادی بین قول و عمل وجود دارد، به‌ویژه در مورد آزار و سرکوب بهائیان. برای دستیابی به عدالت و برابری واقعی، این وعده‌ها باید از مرحله شعار فراتر رفته و در عمل محقق شوند.
نتیجه گیری:
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در مهر ماه ۱۴۰۳، چشم‌اندازی نگران‌کننده از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه داده است. شاهد نقض گسترده حقوق از جمله اجرای حکم اعدام بدون رعایت دادرسی منصفانه، سرکوب آزادی بیان، بازداشت‌های خودسرانه، نقض حق تحصیل، خودکشی کودکان و نوجوانان، خشونت‌های خانگی و ناموسی علیه زنان، نقض حقوق کارگران و استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای امنیتی بوده‌ایم. این گزارش بر اساس شواهد موثق و گزارش‌های دقیق، تصویری واضح از الگوهای نقض حقوق بشر و تأثیر عمیق آن بر جامعه ایران را به نمایش می‌گذارد.
نتایج بدست آمده بر ضرورت اقدامات فوری و مؤثر بین‌المللی و داخلی برای رسیدگی به این نقض‌ها و حمایت از قربانیان تأکید می‌کنند. از جمله یافته‌های کلیدی، افزایش موارد خشونت نظامی و قضایی، به‌ویژه علیه زنان و اقلیت‌ها، نگرانی‌های عمیقی را در مورد تعهد ایران به رعایت حقوق بشر بین‌المللی ایجاد می‌کند. این گزارش بر اهمیت ایجاد تغییر از طریق مکانیزم‌های نظارتی مستقل، افزایش آگاهی عمومی، و فشارهای بین‌المللی به منظور ارتقاء حقوق بشر و حاکمیت قانون در ایران تأکید دارد.
در نهایت، این گزارش ماهانه نه تنها به عنوان یک اسناد تاریخی از وضعیت حقوق بشر در ایران عمل می‌کند بلکه به عنوان یک فراخوان عملی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و مسئولانه در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب میشود.