سعیده‌سادات فهری: دونالد ترامپ، رییس‌جمهور منتخب ایالات متحده آمریکا پیش‌تر در زمان رقابت‌های انتخاباتی، ترامپ که در سال ۲۰۱۸ آمریکا را از توافق هسته‌ای ایران و ۱+۵ موسوم به برجام به صورت یک‌جانبه خارج کرد، در پاسخ به این سوال که آیا با ایران معامله خواهد کرد، گفت: «مطمئنا این کار را انجام خواهم داد. ما باید به توافق برسیم، زیرا عواقب آن غیرممکن است. ما باید معامله کنیم.»
اما در جدیدترین خبرها وندی شرمن، مذاکره‌کننده ارشد دولت باراک اوباما در گفت‌وگو با پادکست «onedecision» تاکید کرد که رئیس جمهور منتخب آمریکا قصد دارد با ایران مذاکره کند تا توافقی بهتر از توافقی که بین تهران و شش قدرت جهانی در سال ۲۰۱۵ حاصل شد، به دست آورد.
وی چنین توافقی را بسیار پیچیده و زمان‌بر توصیف کرد. همچنین شرمن می‌گوید که مذاکرات آتی باید حوزه‌ها و موضوعات مختلف را شامل شود؛ از برنامه هسته‌ای ایران گرفته تا فعالیت‌های منطقه‌ای این کشور در سوریه، یمن، غزه، لبنان و نیروهای متحد منطقه‌ای آن. بنابراین با توجه به اینکه بعد از خروج ترامپ از برجام، تهران نسبت به کاخ سفید بی‌اعتماد شده و کلا بر این موضع تاکید دارد که با آمریکا وارد مذاکره مستقیم نمی‌شود، آیا مذاکره ایران با آمریکا به صورت دوجانبه امکان‌پذیر است؟
نکته حائز اهمیت آن است که اگر قرار باشد مذاکراتی جامع انجام شود و موضوعات مختلف را دربرگیرد، با توجه به تجربه برجام که فقط شامل موضوع هسته‌ای بود و رسیدن به توافق نزدیک به دو سال زمان برد، آیا گفت‌وگو بر سر موضوعات مختلف امکان‌پذیر است و آیا چنین مذاکرات پیچیده‌ای می‌تواند به نتیجه برسد؟
مجید محمدشریفی، استادیار گروه روابط بین‌الملل دانشگاه خوارزمى گفت: مذاکرات احتمالی جمهوری اسلامی ایران با دولت ترامپ اگر نگوییم غیرممکن، اما بسیار دشوار است و می‌توان با قطعیت و بدون تردید به طرح این نظر خطر کرد که امکان تکرار تجربه برجام در سال ۲۰۱۵ ناممکن است.
وى افزود: حتی در صورت مذاکره جمهوری اسلامی ایران با دولت ترامپ دیگر نمی‌توان انتظار داشت که مذاکراتی همانند مذاکرات سال ۲۰۱۵ بر سر موضوع هسته‌ای انجام شود.
به گفته این کارشناس، وجود برخی از مسائل و وقوع برخی تحولات، مذاکرات ایران با دولت آمریکا را بسیار بسیار دشوار کرده است.
شریفى ادامه داد: از یک سو دادگاه آمریکا، جمهوری اسلامی ایران را متهم کرده که در ترور ترامپ و تنی چند از دیگر مقامات آمریکایی نقش داشته است؛ از سوی دیگر جمهوری اسلامی ایران در سال‌های اخیر متهم به تحویل سلاح به روسیه در طول جنگ اوکراین شده؛ هر چند ایران به صراحت این اتهام را رد کرده است.
این استاد دانشگاه ادامه داد: به همین خاطر هرگونه مذاکره‌ای با ایران با موانع شخصى، منطقه‌ای و بین‌المللی مواجه شده است.
به گفته این کارشناس، وقوع تحولات منطقه خاورمیانه نیز بر شدت تنش‌های جمهوری اسلامی ایران با آمریکا افزوده و به همین دلیل نمی‌توان به آسانی از امکان مذاکره با دولت ترامپ سخن گفت.
شریفى تاکید کرد که با وجود این نمی‌توان امکان مذاکره را یکسره رد کرد؛ زیرا ترامپ و اطرافیان آن نشان داده‌اند که علاقه‌ای به تنش‌آفرینی بیش از حد و ورود به یک بحران دیگر در منطقه خاورمیانه ندارند؛ از این رو به نظر مى رسد جانشین جو بایدن بر آن است که اختلافات خود با جمهوری اسلامی ایران را نه از مسیر تنش و یا جنگ احتمالی بلکه از مسیر مذاکره و گفتگو حل کند.
وى ادامه داد: با وجود این در صورت پیشنهاد دولت آمریکا براى مذاکره و پذیرش آن از سوی تهران می‌توان انتظار داشت که مذاکرات احتمالی تنها به مسئله هسته‌ای محدود نخواهد شد؛ بلکه دولت ترامپ به احتمال زیاد از ایران خواستار یک مذاکرات جامع و کامل خواهد بود. جامع و کامل به این معنا که مذاکرات تنها به حل مسئله هسته‌ای محدود نخواهد شد؛ بلکه مسائل منطقه‌اى و مسائل موشکی را نیز در بر خواهد گرفت.
شریفى تصریح کرد: چنین خواسته‌ای امکان مذاکره را بسیار دشوار خواهد کرد.
این کارشناس مسائل منطقه توضیح داد که در اثر تحولات اخیر در منطقه خاورمیانه، حملات اسرائیل به حماس و حزب الله و در آخر سقوط دولت بشار اسد، این دیدگاه در آمریکا تثبیت شده که جمهوری اسلامی ایران اکنون در مقایسه با سال‌های گذشته در وضعیت ضعیف تری قرار گرفته است؛ به همین خاطر امکان درخواست‌های بیشتر از این کشور برای انجام مذاکره وجود دارد.
وى افزود: به عبارت دیگر این دیدگاه در دولت آمریکا تثبیت شده که به سبب وضعیت کنونی ایران اساساً می‌توان از تهران خواسته‌های بیشتری را در رابطه با مسائل هسته‌ای درخواست کرد.