رئیس بخش زلزله شناسی و خطر پذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی گفت: تمام پهنه ایران دارای گسل فعال است، بنابراین از هر گسلی که دور شویم، به یک گسل دیگر نزدیک خواهیم شد.
علی بیت‌اللهی رئیس بخش زلزله شناسی و خطر پذیری مرکز تحقیقات راه، مسکن و شهرسازی در گفتگو با خبرنگار مهر با اشاره به اینکه ایران جز ۱۰ کشور فعال لرزه خیزی قرار داد و آمار رخ داد زلزله در کشورمان نسبت به سایر کشورها بسیار بالا است، اظهار کرد: در ایران تعداد زلزله‌های ویرانگر تاریخی و دستگاهی بزرگ قابل توجهی رخ داده و به زلزله‌هایی که پیش از نصب دستگاه های ثبت زلزله پیش آمده است، «زلزله های تاریخی» گفته می شوند؛ عمدتاً این زلزله ها به ۱۲۵ سال قبل و پیش‌تر از این تاریخ بازمی‌گردد.
وی با بیان اینکه زلزله‌هایی که با دستگاه‌ها موقعیت دقیق‌تری از آنها ثبت شده نیز «زلزله‌های دستگاهی» گفته می‌شود، ادامه داد: با توجه به اینکه کشور ایران در موقعیت کم آب، خشک و نیمه خشک قرار داشت، به طبع آن نیاکان ما در نواحی که «آب» وجود داشت، اطراق کردند و همین مسئله موجب تشکیل هسته‌های ابتدایی مراکز جمعیتی شد، به عبارت دیگر محل ظهور آب که از طریق سیستم چشمه ها، شکستگی ها و شکاف ها بین سنگی بوده، عموماً منطبق با گسل و خورد شده بشمار می‌روند، بنابراین اغلب شهرهای کشور همجوار منابع آب‌های زیرزمینی قرار دارند.
رئیس بخش زلزله شناسی و خطر پذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی افزود: اگر شهرها و پراکنش سکونتگاه های کشور را با توضیحات نقشه ای زمین لرزه ها تطابق دهیم، هماهنگی و هم خوانی بین رخ داد زلزله ها و توزیع جمعیتی ایران وجود دارد، تمام موارد ذکر شده گواه بر آن است که جمعیت ایران در جوار کانون خطرهای لرزه ای ساکن هستند، به عنوان مثال گسل شمال تهران همجوار با استان تهران، گسل شمال تبریز همجوار با استان تبریز، گسل جنوب مشهد همجوار با استان مشهد است. جمعیت متراکم ایران هم راستای گسل‌ها شکل گرفته است.
وی بیان کرد: با توجه به موارد ذکر شده، تعداد زلزله در ایران بالاست و زلزله در کانون‌های جمعیتی رخ می‌دهد. شدت و نیروی زلزله در نزدیکی محل رخ داد به مراتب بیشتر است، بر همین اساس تخریب گسترده‌ای هم در پی خواهد داشت، به عنوان مثال «زلزله بم» هنوز در حافظه تعداد زیادی از افراد همچنان فراموش نشده، که این زلزله در نقطه وسطی شهر بم و مسبب گسل آن رخ داد، که در این زلزله بیش‌از ۳۰ هزار نفر جان باختند؛ این گسل و زلزله‌ها به نوعی خصوصیات ذاتی سرزمین ما بشمار می روند.
بیت اللهی با اشاره به اینکه چاره ای جز زندگی کردن و کنار آمدن با گسل‌ها در کشور نداریم، زیرا اگر از یک گسل فاصله بگیریم به یک گسل دیگر نزدیک خواهیم شد، افزود: گاهی گفته می‌شود، می‌توان پایتخت کشور را به نطقه ای که زلزله خیز نباشد، انتقال داد، اما واقعیت است که چنین نقطه ای در کشور وجود ندارد. همچنین در مناطق کویری کشور به دلیل نبود ایستگاه، دستگاه های لرزه نگاری و عدم وجود تمدن و زیستگاه های بشری اطلاعات دقیقی در زمینه زمین لرزه های وجود ندارند، اما این مسئله بدین معنا نیست که در این نقاط زلزله رخ نداده و در حال حاضر امکانات بررسی این نواحی وجود ندارد.
این مقام مسئول تأکید کرد: با توجه به نمونه زلزله های کشور که جمع‌آوری کردیم، از سال ۱۹۰۰ میلادی تا به امروز بیش از ۶۵ هزار زمین لرزه دستگاهی در ایران رخ داده، اما به دلیل نبود یا وجود تعداد معدودی از دستگاه‌های لرزه‌نگاری در ایران در دهه‌های ۱۹۰۰ تا ۱۹۶۵ میلادی به صورت دقیق تعداد زمین‌لرزه‌ها ثبت نشده است. به عنوان مثال بین سال‌های ۱۹۰۰ تا ۱۹۱۰ میلادی حدود ۲۴ زلزله در ایران ثبت شده، اما در بازه زمانی ۲۰۱۰ تا ۲۰۲۰ میلادی بیش از ١۵۰۰ زلزله در ایران به ثبت رسیده اند، بر همین اساس از گذشته تا به امروز تعداد زلزله‌های کشور بیش از ۱۰۰ هزار تا برآورد می شود.
وی یادآور شد: با توجه به موارد ذکر شده، در مدت ۱۲۵ ساله در ایران حدود ۲۰ زمین لرزه با بزرگی بیش‌از ۷ ریشتری داشتیم که این زمین لرزه‌ها بسیار مخرب هستند، همچنین در بازه زمانی ذکر شده حدود ۱۵۰ زمین‌لرزه با بزرگی ۶ الی ۷ ریشتری در کشور رخ داده است، که تمام این زمین‌لرزه‌ها جز زلزله‌های مخرب عنوان می‌شوند.
رئیس بخش زلزله شناسی و خطر پذیری مرکز تحقیقات وزارت راه و شهرسازی افزود: در بازه ۱۲۵ ساله ایران جمعاً حدود ۱۰ هزار زلزله ۴ و بیش‌از ۴ ریشتر رخ داده که تنها حدود ۱۶ درصد از زمین لرزه‌های کشور را تشکیل می‌دهد و ۸۴ درصد زلزله‌ها که بالغ بر ۵۶ هزار زمین‌لرزه می‌شود، زلزله های کوچک و زیر ۴ ریشتر بشمار می روند و عموماً این زلزله‌ها توسط عموم افراد حس نمی‌شود و به عبارت دیگر، مخرب هم نیستند، بلکه تنها توسط دستگاه‌ها ثبت می شوند.
وی ادامه داد: رخ داد زمین لرزه ها گویای یک واقعیت مهم است، تمام سیستم گسلی که در سرتاسر سرزمین ما را پوشش می دهد، با همین زمین لرزه‌های کوچک نشان از فعال بودن خود می‌دهند، و دائماً در معرض تنش هستند.
خبرنگار: زهره آقا جانی