دیده‌بان حقوق بشر در گزارش سالانۀ خود در مورد وضعیت کشورهای مختلف، اعلام کرد که وضعیت حقوق بشر در ایران در سال ۲۰۲۴ میلادی وخیم‌تر شده است.
این نهاد مدنی در این گزارشی که پنجشنبه ۲۷ دی‌ماه منتشر شد، وضعیت و موازین حقوق بشری در ایران را در ۸ محور بررسی کرده است.
این سازمان حقوق بشری تأکید کرده که از زمان آغاز ریاست جمهوری مسعود پزشکیان در پی کشته شدن ابراهیم رئیسی در جریان سقوط هلیکوپتر، وضعیت حقوق بشر در ایران، نه‌تنها بهتر نشده که در بخش‌هایی، بدتر هم شده است.
بر اساس این گزارش، در سال ۲۰۲۴ سرکوب سازمان یافتۀ فعالان حقوق زنان، اقلیت های قومی و مذهبی، و اعضای خانواده های قربانیان و بازداشتی های اعتراضات ضد دولتی ادامه داشته و به خصوص تعداد اعدام‌ها در این دوره افزایش قابل توجهی داشته است.
افزایش اعدام ها:
دیده‌بان حقوق بشر ضمن یادآوری این‌که ایران همچنان یکی از بالاترین نرخ‌های اجرای مجازات اعدام در کل جهان را دارد، به ویژه نسبت به اعدام کودک- مجرمان، و کسانی که در روندی مبهم، به اقدام علیه امنیت ملی متهم می‌شوند هشدار داده است.
این گزارش با استناد به یک بیانیۀ سازمان ملل متحد گفته تنها در نیمۀ نخست سال ۲۰۲۴، بیش از ۴۰۰ تن در ایران اعدام شدند.
در این گزارش از جمله به اعدام ۲۹ نفر در روز هفدهم مرداد‌ماه در دو زندان غزل‌حصار و کرج اشاره شده است.
آزادی بیان و تجمع:
گزارش دیده‌بان حقوق بشر همچنین به بازداشت ده‌ها فعال حقوق بشر، وکیل دادگستری، دانشجو، و اعضای خانوادۀ قربانیان اعتراضات ضد حکومتی سال‌های قبل، در یک سال اخیر اشاره کرده است.
این گزارش همچنین به تلاش مسئولان دانشگاه‌ها برای محروم‌کردن دانشجویان از حق آزادی بیان، از جمله با توسل به تعلیق یا اخراج از دانشگاه اشاره کرده و گفته که اسامی و مدارک دست‌کم ۳۰ دانشجوی اخراجی را در اختیار دارد.
در این گزارش البته یادآوری شده که مسعود پزشکیان تقریباً یک ماه پس از آغاز دورۀ ریاست جمهوری‌اش، از محمدرضا ظفرقندی وزیر بهداشت، درمان و آموزش پزشکی خواست که احکام همۀ اساتید و دانشجویانی که پس از اعتراضات زن، زندگی، آزادی تعلیق یا اخراج شده بودند، بازنگری کرده و آنها را به دانشگاه بازگرداند.
تجاوز، شکنجه، بازداشت و قتل اقلیت‌های قومی و مذهبی:
دیده‌بان حقوق بشر همزمان از ادامۀ تبعیض علیه اقلیت‌های قومی و مذهبی ابراز نگرانی و با تأکید بار فشار فزاینده بر بهائیان، یادآوری کرده که دو سوم بهایی‌های زندانی، زن هستند.
این گزارش همچنین به تبعیض ساختاری علیه مسلمانان سنی‌مذهب، و اقلیت‌های آذری، کرد، عرب و بلوچ اشاره کرده و از جمله استفادۀ نیروهای حکومتی از نیروی قهریه و کشنده علیه کولبرهای کرد به شدت انتقاد کرده است.
حقوق زنان و دختران:
گزارش دیده‌بان حقوق بشر، با اشاره به تأیید قانون معروف به «عفاف و حجاب» در شورای نگهبان در مهرماه سال جاری، از تلاش حکومت برای وادار کردن زنان و دختران به رعایت پوشش اجباری انتقاد کرده است.
قانون «حجاب و عفاف» شامل ۷۱ ماده است که مجازات‌هایی از قبیل جریمۀ نقدی، حبس و اجبار به شرکت در دوره‌های آموزشی ویژه را در بر‌می‌گیرد. این قانون همچنین دست نهادهای امنیتی و اطلاعاتی را هم برای دخالت در حوزۀ حجاب و افزایش فشار بر زنان باز گذاشته است.
در این گزارش همچنین از قوانین مردسالارانه همچون طلاق، ارث، حضانت فرزندان و منع سفر زنان بدون اجازۀ همسر یا پدر، و افزایش زن‌کشی و قتل‌های معروف به «ناموسی» در ایران انتقاد شده است.
وضعیت فعالان اجتماعی و مدافعان حقوق بشر:
دیده‌بان حقوق بشر در گزارش تازهاش تأکید کرده که همچنان تعداد زیادی از مدافعان حقوق بشر، به خصوص زنان زندانی هستند و مقامات حکومت آزار و اذیت و تعقیب و بازداشت فعالان و دادخواهان را ادامه می‌دهند.
این نهاد حقوق بشری از جمله با اشاره به محکوم شدن یازده فعال سیاسی و حقوق زنان به زندان در اواخر فروردین‌ماه و تحت تعقیب قرار گرفتن چندین روزنامه‌نگار، نسبت به وخیم‌تر شدن وضعیت در ایران ابراز نگرانی جدی کرده است.
دسترسی به وکیل و محاکمۀ عادلانه:
دیده‌بان حقوق بشر در گزارش تازهاش از فقدان محاکمۀ عادلانه در دادگاه‌های ایران و بخصوص دادگاه انقلاب و توسل به اعترافات اجباری و اخذ‌شده تحت فشار انتقاد کرده است.
این گزارش می‌گوید محروم‌کردن بازداشتی‌ها از دسترسی به وکیل و دادرسی عادلانه و همزمان توسل به شکنجه و بدرفتاری با بازداشتی‌ها، به بخشی جدایی‌ناپذیر از روند قضایی جمهوری اسلامی تبدیل شده است.
این نهاد حقوق بشری همچنین تأکید کرده که مقام های قضائی جمهوری اسلامی از بررسی اتهامات مربوط به سوء رفتار با زندانیان و شکنجۀ آنها و نگهداری طولانی‌مدت بازداشتی‌ها در سلول انفرادی سر باز می‌زنند.
منبع: رادیو فردا