خبرگزاری هرانا: آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی دی ماه ۱۴۰۳ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش، تصویری گسترده و تکان‌دهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف ارائه می‌دهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادی‌های فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات، همگی نشان‌دهنده چالش‌های جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند. این گزارش همچنین بر میزان بالای اعدام‌ها، بازداشت‌ها، و محکومیت‌های سنگین بر اساس اتهامات مختلف تاکید دارد و نشان می‌دهد که این رویدادها در سراسر کشور گسترده‌اند.
خلاصه اجرایی:
در طول دی ماه ۱۴۰۳، شاهد گستره‌ای از نقض های حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابی‌های دقیق و گزارش‌های دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونت‌های خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضایی می‌شود.
یافته های کلیدی این گزارش عبارت‌اند از:
⚫️ اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.
⚫️ سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشت‌های خودسرانه.
⚫️ خودکشی‌های ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.
⚫️ افزایش نگران‌کننده قتل‌های ناموسی و خشونت علیه زنان.
⚫️ تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.
⚫️ استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی
دوره گزارش‌دهی این گزارش دی ۱۴۰۳ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگران‌کننده و فوریت برای توجه جامعه بین‌المللی و دولت ایران به این مسائل است.
مقدمه:
هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات ملی و بین‌المللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارش‌هایی از این دست، زمینه‌ساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقض‌های رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاع‌رسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهی‌بخشی و فشارهای بین‌المللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.
تحلیل دقیق نقض حقوق بشر:
حق حیات (اعدام):
تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که می‌تواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگ‌های ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدام‌های بدون دادرسی منصفانه است.
گزارش تخلفات: هرانا در دی ۱۴۰۳، ۹۲ مورد را ثبت کرد که شامل ۱۰۷ مورد اجرای حکم، ۱۰ مورد محکومیت و ۴ مورد تایید حکم اعدام است.
نمونه ها:
امیر رئیسیان، وکیل پخشان عزیزی، زندانی سیاسی محبوس در اوین از تایید حکم اعدام موکلش در دیوان عالی کشور خبر داد و اعلام کرد که شعبه ۳۹ دیوانعالی کشور بدون توجه به ایرادات متعدد پرونده، حکم اعدام را تایید کرده است.
حکم اعدام بهروز احسانی اسلاملو و مهدی حسنی، زندانیان سیاسی محبوس در زندان اوین، در دیوان عالی کشور تایید شد.
همزمان با اولین روز از سال جدید میلادی، دستکم ۱۵ زندانی در زندان‌های مختلف ایران اعدام شدند. این اعدام‌ها در زندان‌های ملایر، بندرعباس، یاسوج و قزلحصار کرج صورت گرفت و اتهامات افراد شامل جرائم مرتبط با مواد مخدر و قتل بوده است.
عباس (مجاهد) کورکور (کورکوری)، زندانی محبوس در زندان شیبان اهواز، با حکم دادگاه انقلاب این شهر، برای دومین بار به اعدام محکوم شد. وی پیشتر توسط دادگاه انقلاب اهواز به اعدام محکوم شده بود که این حکم در دیوان عالی کشور نقض و پرونده وی برای رسیدگی مجدد به شعبه هم‌عرض ارجاع داده شده بود.
تأثیر: نقض حق حیات می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بی‌ثباتی. این نقض‌ها می‌توانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاه‌های حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمی‌شود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.
آزادی اندیشه و بیان:
آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۸۷ مورد نقض آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۳۱ مورد بازداشت، ۲ مورد ضرب و شتم، صدور ۳۰۷ ماه حبس، ۲۴۰ ماه تبعید، ۱۰۴ ضربه شلاق و ۱۰۲ میلیون و پانصدهزار تومان جزای نقدی برای ۱۸ شهروند، ۱۰ مورد اجرای حکم، ۲ مورد مجرم شناختن نشریه، ۱۲۵ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۴ مورد بازجویی، ۳ مورد مجرم شناختن نشریه، ۱ مورد تجمع، ۴ مورد ممنوع الخروجی، ۴ مورد تفتیش منزل و محاکمه ۳۵ نفر است.
نمونه ها:
محمدحسین (مهرداد) آلادین، عکاس و مستندساز، پس از احضار و مراجعه به دادسرای اوین بازداشت شد.
مجید توکلی، فعال سیاسی توسط شعبه ۲۱ دادگاه تجدیدنظر استان تهران به دو سال حبس و از باب مجازات‌های تکمیلی به منع خروج از کشور، منع اقامت در تهران و منع فعالیت در فضای مجازی به مدت دو سال محکوم شده است. این حکم پس از نقض رای شش سال حبس وی توسط دیوان عالی کشور و ارجاع پرونده به شعبه‌ای هم‌عرض صادر شده است.
ابراهیم گل‌عنبر، شهروند اهل جوانرود و برادر اسماعیل گل‌عنبر، از جانباختگان اعتراضات سراسری، توسط نیروهای امنیتی بازداشت و به مکان نامعلومی منتقل شد.
سروه شیری و پیمان شیری، شهروندان اهل بوکان، جهت تحمل دوران محکومیت حبس هشت ماهه و شش ماهه خود راهی زندان‌های ارومیه و بوکان شدند.
تأثیر: این نقض‌ها نه تنها صدای افراد را سرکوب می‌کند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحث‌های آزاد و انتقادی می‌شود که برای یک جامعه سالم ضروری است.
زندان:
حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بی‌عدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۹۳ مورد نقض حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۲ مورد مرگ زندانی بیمار، ۳ مورد خودکشی، ۲ مورد شکنجه فیزیکی، ۲ مورد شکنجه روحی، ۲ مورد اعتراف‌گیری، ۷۹ مورد نگهداری زندانی در محیط نامناسب، ۳ مورد عدم تفکیک جرایم زندانی، ۴۵ مورد انتقال زندانی به انفرادی، ۱۲ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۴۵ مورد بلاتکلیفی، ۷ مورد اعتصاب غذای زندانی، ۱ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۲۸ مورد عدم رسیدگی پزشکی، ۹۲ مورد اعمال فشار، ۲۴ مورد ممنوعیت ملاقات، ۴ مورد محرومیت از حق تماس زندانی و ۴ مورد مرخصی استعلاجی است.
نمونه ها:
رئیس کل دادگستری استان سمنان مدعی شد، یک شهروند تبعه سوئیس که به اتهام «جاسوسی» در زندان سمنان بازداشت بوده، صبح روز جاری اقدام به خودکشی کرده و جان خود را از دست داده است.
خالد پیرزاده، زندانی سیاسی محبوس در زندان اوین، در اعتراض به محرومیت از رسیدگی پزشکی مناسب، از طریق بریدن رگ گردن خود اقدام به خودکشی کرد. آقای پیرزاده در پی این اقدام به بیمارستان منتقل شده و پس از ساعاتی به زندان بازگردانده شد.
پنج زندانی سیاسی محبوس در زندان مرکز کرج به نام‌های محمد حسنی، مهرداد بختیاری، سیامک نصیری، مهدی بیرامی و مهدی ثابتی به صورت تنبیهی به سلول های انفرادی این ندامتگاه منتقل شدند. مهرداد بختیاری و سیامک نصیری در اعتراض به این انتقال دست به اعتصاب غذا زدند.
میثم شکری که به دلیل اتهامات مرتبط با جرائم مواد مخدر در زندان قزلحصار کرج در بازداشت موقت بوده است، در پی سکته قلبی و وخامت حال و عدم انتقال به موقع به مراکز درمانی، جان خود را از دست داد.
رضا خندان، همسر نسرین ستوده که دوران محکومیت خود را در زندان اوین سپری می‌کند، به دلیل شرایط نامناسب نگهداری‌اش در زندان، دست به اعتصاب غذا زد.
شماری از زنان محبوس در زندان اوین که برای دوره ای از ملاقات محروم شده بودند و رفع این محرومیت به آنها اطلاع داده شده بود، علیرغم انتظار، مجددا به دلایل نامشخص از ملاقات با خانواده‌های خود محروم شدند.
زینب جلالیان، تنها زن زندانی سیاسی محکوم به حبس ابد در ایران، بدون دسترسی به خدمات پزشکی تخصصی و رعایت اصل تفکیک جرائم، با شرایط جسمی نامناسب دوران محکومیت خود را در زندان یزد سپری می‌کند. این زندانی سیاسی تبعیدی بیش از ۱۰۰ روز است که امکان ملاقات با خانواده‌اش را نداشته است.
اقلیت های ملی:
حقوق اتنیک ها: حفاظت از اقلیت‌های قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۵۱ مورد نقض را در بخش اقلیت های ملی ثبت کرد که شامل ۱۱۴ مورد بازداشت، ۶ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۳ مورد بازجویی، ۴ مورد ضرب و شتم، ۱۵ مورد تفتیش منزل و ۶۰ ماه حبس تعزیری برای ۱ نفر می‌باشد.
نمونه ها:
ده‌ها شهروند بلوچ و عرب در استان‌های خوزستان و سیستان و بلوچستان توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند. دلایل بازداشت و محل نگهداری بسیاری از این افراد همچنان در هاله‌ای از ابهام قرار دارد.
محکومیت مرتضی پروین، فعال ترک (آذربایجانی) محبوس در زندان اوین، توسط شعبه ۳۶ دادگاه تجدیدنظر استان تهران به پنج سال حبس تغییر کرد. وی پیشتر با حکم قاضی ابوالقاسم صلواتی به شش سال حبس محکوم شده بود.
سه کودک سه‌قلو در تبریز، علیرغم گذشت بیش از ۱۰۰ روز از زمان تولد به دلیل مخالفت اداره ثبت احوال با نام‌های انتخابی «ائلشن، ائل‌نور و سئوگی»، از داشتن شناسنامه محروم مانده اند.
تأثیر: چنین نقض‌هایی می‌تواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.
آزادی مذهب:
حقوق اقلیت‌های مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۴ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۱۴ مورد بازداشت، ۶ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۱۰۸ ماه حبس برای ۲ نفر، ۱ مورد بازجویی، ۴ مورد تفتیش منزل و ۲ مورد اجرای حکم حبس است.
نمونه ها:
سیروس ذبیحی مقدم، شهروند بهائی ساکن مشهد جهت تحمل دوران محکومیت هفت سال حبس خود به زندان وکیل آباد این شهر منتقل شد.
پریدخت شجاعی باغینی، شهروند بهائی ساکن کرمان، جهت تحمل دوران ۲۵ ماه حبس خود، به زندان کرمان منتقل شد.
چند تن از اعضای یک گروه مذهبی در شهرستان سرپل ذهاب واقع در استان کرمانشاه توسط نیروهای امنیتی بازداشت شدند.
پنج شهروند اهل سنت از جمله یونس غرباوی و رضا زهیری در اهواز بازداشت شدند.
تأثیر: نقض آزادی مذهبی می‌تواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیه‌نشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف می‌کند.
حق تحصیل:
حق تحصیل: دسترسی برابر و فراگیر به آموزش با کیفیت برای همه افراد، بدون تبعیض. این حق همچنین شامل دسترسی به آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۵ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که ۲ مورد تنبیه فیزیکی دانش‌آموزان و ۲۳ مورد مسمومیت دانش‌آموزان است.
نمونه ها:
۲۳ دانش آموز دختر در مشهد که برای شرکت در یک مراسم مذهبی به یکی از مساجد این شهر منتقل شده بودند، در پی تنفس گاز منواکسید کربن مسموم شدند.
یک دانش آموز در ارومیه توسط یکی از عوامل مدرسه مورد تنبیه بدنی قرار گرفت.
تأثیر: محرومیت از آموزش می‌تواند بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه تأثیر منفی گذارد، فقر را تشدید کند و مانع از رسیدن افراد به پتانسیل کامل خود شود. آموزش نقش کلیدی در توسعه شهروندان آگاه و مسئول دارد.
حقوق کودک:
حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهره‌کشی و خطرات بهداشتی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۷ مورد نقض را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۳ مورد بازداشت، ۲ مورد قتل کودک، ۳ مورد خشونت فیزیکی، ۴۴ مورد مصدومیت کودکان در پی سهل انگاری مسئولان، ۱ مورد مصدومیت کودک کار و ۸ مورد خودکشی است.
نمونه ها:
یک دختر ۱۶ ساله قربانی کودک همسری در مشهد، اقدام به خودکشی کرد و جان خود را از دست داد.
مردی در شهرستان اسدآباد در پی اختلافات خانوادگی با همسرش، دو کودک خردسال خود را با ضربات چاقو مجروح کرد. متهم پس از این اقدام خانه را به آتش کشید و منجر به سوختگی خود و مرگ دختر هفت ساله اش شد.
رزگار مولودی و کامیار ایزدی، دو نوجوان ساکن مهاباد، پس از احضار به اداره اطلاعات این شهر بازداشت و به بازداشتگاه اداره اطلاعات ارومیه منتقل شدند.
سه دختر نوجوان در شهرستان کرج همزمان قصد خودکشی داشتند که یکی از آنان با پریدن از ساختمان، جان خود را از دست داد.
قتل های ناموسی:
قتل‌های ناموسی: حفاظت از افراد، به ویژه زنان و دختران، در برابر خشونت و قتل به بهانه‌های ناموسی و حفظ حیثیت خانوادگی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۱ مورد قتل ناموسی که شامل قتل ۱ مرد می‌شود را ثبت کرد.
نمونه ها:
یک نوجوان ۱۶ ساله در تهران با انگیزه ناموسی یک مرد جوان را با ضربات چاقو به قتل رساند.
تأثیر: قتل‌های ناموسی نه تنها جان افراد را می‌گیرند بلکه نشان‌دهنده عمیق‌ترین سطوح تبعیض جنسیتی هستند، ترس و محدودیت‌های شدیدی بر زنان و دختران تحمیل می‌کنند و به نقض فراگیر حقوق بشر منجر می‌شوند.
خشونت خانگی:
خشونت‌های خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیب‌پذیر خانواده است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۷ مورد قتل زنان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.
نمونه ها:
مردی در بروجرد با استفاده از سلاح گرم سه خواهر خود را به قتل رساند. متهم پس از بازداشت، انگیزه خود از این اقدام را اختلافات خانوادگی عنوان کرد.
یک زن جوان ساکن سنندج، به دلیل مخالفت با پیشنهاد ازدواج خواستگار خود، توسط این مرد به آتش کشیده شد و پس از دو روز در بیمارستان جان باخت.
فرمانده انتظامی شهرستان خوی اعلام کرد که زنی در این شهرستان توسط همسرش به دلیل اختلافات خانوادگی با سلاح سرد به قتل رسید.
تأثیر: خشونت خانگی می‌تواند پایه‌های اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونت‌آمیز را برای نسل‌های آینده تکرار کند.
زنان:
خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر می‌گذارد.
گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۱۵ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۲ مورد احضار به دادگاه، ۲ مورد بدحجابی، ۲ مورد اسیدپاشی، ۱ مورد خودسوزی زنان، ۱۰ مورد ضرب و شتم، ۱ مورد تجمع و پلمپ ۱ محل کسب در رابطه با حجاب اجباری است.
نمونه ها:
سپیده رشنو، دانشجو و شهروند معترض به حجاب اجباری، جهت اجرای حکم سه سال و هفت ماه حبس به شعبه اجرای احکام کیفری دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۳۳ تهران، مستقر در زندان اوین، احضار شد.
مردی که در خیابان های سنندج با شی نوک تیز زنان را زخمی کرده بود، توسط پلیس بازداشت و روانه زندان شد. بیش از ۱۰ شکایت در این رابطه توسط قربانیان به ثبت رسیده است.
رئیس پلیس اطلاعات و امنیت عمومی خواف از پلمب یک کافه در این شهرستان به دلیل آنچه “عدم رعایت شئونات اسلامی و عفاف و حجاب” عنوان کرد، خبر داد.
جلسه بازپرسی فریبا فریدونی، فعال مدنی در شعبه سوم دادسرای عمومی و انقلاب شهرستان خمین برگزار شد. در این جلسه خانم فریدونی از بابت اتهام حضور زنان در معابر و انظار عمومی بدون حجاب شرعی به دفاع از خود پرداخت.
جمعی از فعالان حقوق زن و شهروندان در برابر مسجدی نزدیک محل زندگی غزاله حدودی در محله نایسر سنندج تجمع کردند و خواستار پایان دادن به خشونت علیه زنان و رسیدگی عادلانه به این پرونده قتل در محاکم قضایی سنندج شدند. غزاله حدودی، ۲۷ ساله و مادر یک دختر ۱۱ ساله، به دلیل مخالفت با پیشنهاد ازدواج یک مرد به آتش کشیده شد و پس از دو روز در بیمارستان جان باخت.
مردی در تهران که متهم است به خاطر اختلافات خانوادگی، بر روی همسرش اسید پاشیده، توسط پلیس بازداشت شد. متهم، این اقدام خود را غیرعامدانه توصیف کرده است.
تأثیر: این نقض می‌تواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم می‌بخشد، مانع توسعه می‌شود و می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت شود.
بهداشت و محیط زیست:
بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیست‌محیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۷۶ مورد نقض را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که شامل ۱ مورد بهره‌برداری نادرست، ۲ مورد حیوان آزاری، ۸۷ مورد مرگ حیوانات، ۱۵۶ مورد آلودگی محیط زیستی، ۷ مورد تجمع و ۴ مورد مجروح شدن محیط بان است.
نمونه ها:
فرمانده یگان حفاظت منابع طبیعی و آبخیزداری مازندران از زخمی شدن یک محیط بان در پی درگیری با قاچاقچیان چوب در منطقه چمستان شهرستان نور، خبر داد.
رئیس اداره حفاظت محیط زیست بندرانزلی خبر داد که فرد متهم به اسیدپاشی روی دو قلاده سگ در این شهر، شناسایی و به مرجع قضایی معرفی شده است.
شماری از شهروندان ساکن اراک، ضمن تجمع در یکی از خیابان های این شهر، با سردادن شعارهای اعتراضی دست به راهپیمایی زدند. این اقدام شهروندان مذکور در اعتراض به استفاده از سوخت مازوت در نیروگاه های اراک که موجب آلودگی هوای این شهر شده است، صورت گرفت.
در سه روز؛ آلودگی هوا در اهواز بیش از ۲۲۰۰ نفر را راهی مراکز درمانی کرد.
تأثیر: بی‌عدالتی زیست‌محیطی می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی، نابرابری‌های اقتصادی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این امر به طور نامتناسبی جوامع به حاشیه رانده شده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نابرابری‌ها را تشدید می‌کند و آنها را از حق داشتن محیط زیستی سالم و ایمن محروم می‌کند.
حقوق کار:
حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری ناایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانه‌زنی جمعی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۳۸ مورد نقض را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۳۳ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۷۵ مورد مصدومیت کارگر، ۱۴۱ مورد تجمع، ۱ مورد بازداشت، ۲ مورد احضار به مراجع قضایی و امنیتی، ۱ مورد بازجویی، ۲ مورد محاکمه، ۱ مورد ممنوع الخروجی، ۳۲۲ مورد اخراج و تعدیل، ۱ مورد خودکشی کارگران، ۴ مورد پلمب اماکن، ۱ مورد ابطال مجوز، ۱ مورد ضرب و شتم، صدور ۳۷۲ ماه حبس و ۳۲۰ میلیون تومان جریمه برای ۱۰ نفر، ۱۲ مورد اعتصاب، ۲۶۳ مورد بلاتکلیفی، ۳۰ مورد بیکاری، ۱۵۲ ماه معوقات مزدی برای ۱۰۶۰۸ نفر و همچنین شامل ۱۴۶ ماه حق بیمه معوقه برای ۱۸۰۸۰ نفر است.
نمونه ها:
سیامک صادقی چهرازی، کوکب بداغی پناه، پیروز نامی و علی کروشات، فعالین صنفی معلمان خوزستان توسط دادگاه انقلاب اهواز، در یک پرونده مشترک مجموعا به ۲۴ سال حبس محکوم شدند.
مسعود فرهیخته، فعال صنفی معلمان، توسط شعبه دوم دادگاه انقلاب کرج به شش سال زندان، دو سال ممنوعیت خروج از کشور و به عنوان مجازات های تکمیلی به منع عضویت در گروه‌ها و دسته های اجتماعی و منع رفت و آمد در استان های البرز، تهران، قزوین، لرستان و کردستان محکوم شد.
دستکم ۵۰ تن از کارگران پیمانکاری واگن پارس اراک توسط کارفرمای این مجموعه اخراج شدند. یکی از کارگران بیکار‌شده، اقدام به خودکشی کرده است.
جلسه دادگاه رسیدگی به اتهام کامران ساختمانگر، فعال کارگری در شعبه ۱۰۹ دادگاه کیفری شهرستان سنندج برگزار شد. این پرونده با شکایت دادستان سنندج و جهانگیر الیاسی، مدیرکل راه و شهرسازی کردستان علیه آقای ساختمانگر گشوده شده است.
پرستاران و کادر درمان بیمارستان لقمان تهران به دلایلی همچون عدم پرداخت هشت ماه از حقوق سال ۱۴۰۲، افزایش حقوق متناسب با تورم و اجرای دقیق قانون تعرفه‌گذاری پرستاری دست به اعتصاب زدند.
کارگران کارخانه آب معدنی داماش واقع در شهرستان رودبار در اعتراض به عدم دریافت پنج ماه دستمزدشان با امتناع از انجام دادن فعالیت‌های خود، دست به اعتصاب زدند.
در سایه فقدان ایمنی محیط و شرایط نامناسب کار، ۳۵ کارگر در شهرهای تبریز، آبادان، اصفهان، جیرفت و زنجان دچار حادثه شدند. در این حوادث، ۲ کارگر ساختمانی بر اثر سقوط از ارتفاع جان باختند. ۳۳ کارگر نیز مسموم شدند که یک تن از آنان جان باخت.
کارگران معدن طلای مزرعه شادی ورزقان در اعتراض به بی‌توجهی مسئولان معدن نسبت به حقوق قانونی و شرایط سخت کاری بدون بیمه، مقابل فرمانداری این شهر تجمع کردند. طبق اظهارات معترضان، حدود هشت سال است که کارگران این معدن بدون بیمه و حقوق قانونی در شرایط دشوار کاری فعالیت می‌کنند.
گروهی از بازنشستگان آموزش و پرورش که در سال ۱۴۰۲ بازنشسته شده اند، در شهرهای کرمانشاه، شیراز، گرگان، ساری و ارومیه دست به تجمع زدند. این شهروندان خواستار دریافت ۶۰ درصد باقیمانده سنوات خدمت پس از ۱۴ ماه تعویق هستند و به پرداخت نشدن پاداش پایان خدمت، اجرا نشدن کامل رتبه بندی و طرح همسان سازی اعتراض دارند.
تاثیر: نقض حقوق کار می‌تواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانواده‌شان را تضعیف می‌کند.
خشونت نظامی و امنیت شهروندان:
استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۱ گزارش از نقض را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۱ مورد مرگ کولبر، ۳ مورد مجروحیت کولبر، ۲ مورد زخمی شدن سوختبر، ۸ مورد قتل شهروندان، ۷ مورد زخمی شدن شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی، زخمی شدن ۲ شهروند براثر انفجار مین و صدور ۴۲۰ ضربه شلاق برای ۵ نفر است.
نمونه ها:
در پی تیراندازی نیروهای سپاه پاسداران به سمت سه شهروند در روستای چای‌شاهی شهرستان سراوان، یکی از آنان جان باخت و دو نفر دیگر زخمی شدند.
تیراندازی نیروهای نظامی در شهرستان ریگان به سمت خودروی یک سوختبر، به زخمی شدن وی منجر شد.
در پی تیراندازی بی‌ضابطه نیروهای نظامی در شهرستان نهبندان دو شهروند کشته شدند.
انفجار مین بر جای مانده از جنگ ایران و عراق در منطقه بان میل شهرستان گیلانغرب، به مصدومیت و نقص عضو یک زن و مرد عشایر انجامید.
یک متهم به تخلفات در حوزه میراث فرهنگی، توسط دادگاه عمومی شهرستان بیستون به تحمل ۷۴ ضربه شلاق در کنار سایر مجازات‌ها محکوم شد.
تأثیر: استفاده بی‌رویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی می‌تواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویه‌ها و آموزش‌های نیروهای اجرایی را نشان می‌دهد.
واکنش های دولتی و نهادی:
در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارش‌شده در دی‌ماه ۱۴۰۳، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشه‌های مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بوده‌اند.
وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی ادعا کرد که تعداد «هنرمندان ممنوع الکار» بسیار کم است و «ممنوعیت کار برخی از آنان رفع شده است». عباس صالحی از اعلام نام این افراد خودداری کرد و مدعی شد که «رسانه‌ای شدن این موضوع ممکن است پیامدهای منفی داشته باشد.»
نماینده مردم مهاباد در مجلس شورای اسلامی اعلام کرد که در حال حاضر بیش از ۲۵ میلیون شهروند در کشور به دلایلی همچون تورم و بیکاری زیر خط فقر قرار دارند.
وزیر علوم، تحقیقات و فناوری خواستار حذف محتوای آموزشی «مخالف فرزندآوری» در دانشگاه‌ها و تقویت موضوعاتی نظیر «مدیریت خانه و خانواده» شد. حسین سیمایی صراف همچنین بر ساخت خوابگاه‌های متاهلی، ایجاد مهدکودک و ارائه تسهیلات مرتبط با سیاست‌های جمعیتی تاکید کرد.
وزارت بهداشت در واکنش به موضوع نابینا شدن ۹ بیمار در بیمارستان نگاه تهران، با صدور بیانیه‌ای اعلام کرد که دو نفر از کادر اتاق عمل و مسئول فنی بیمارستان، تعلیق شده‌اند و پرونده این واقعه در دادسرای جرایم پزشکی در حال بررسی است. همچنین کمیته‌ای برای بررسی دقیق ابعاد این مسئله تشکیل شده است.
بیش از ۶۰۰ نویسنده، معلم، هنرمند و فعال سیاسی و مدنی با انتشار بیانیه ای، به صدور حکم اولیه برای احمد درخشان، نویسنده و معلم اعتراض کردند و خواستار لغو این حکم در دادگاه تجدیدنظر شدند. آنها اعلام کردند که صدور چنین احکامی موجب افزایش ناامیدی نخبگان و مردم خواهد شد. در بخشی از این بیانیه آمده است: «این حکم ناعادلانه، نشان دهنده ی پافشاری حکومت بر ادامه سیاست سرکوب نخبگان فرهنگی است. نتیجه‌ی این رویکرد خطرناک، سرخوردگی اندیشمندان دلسوز کشور و تشدید بحران‌هایی است که زندگی سیاسی و اجتماعی ما را مختل کرده است.»
واکنش های بین المللی:
مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، نسبت به تأیید حکم اعدام پخشان عزیزی، زندانی سیاسی کُرد محبوس در زندان اوین، به‌شدت ابراز نگرانی کرد. او در بیانیه‌ای اعلام کرد: «تأیید حکم اعدام فعال کُرد، پخشان عزیزی، توسط دیوان عالی ایران بسیار نگران‌کننده است. گزارش‌ها حاکی از آن است که او تحت شکنجه و نگهداری در سلول انفرادی قرار داشته و از حق دادرسی عادلانه و دسترسی به وکیل محروم بوده است. این پرونده، نمودی از سرکوب گسترده تر زنان فعال در میان اقلیت‌ها است.»
در پی ادعای رئیس کل دادگستری استان سمنان مبنی بر خودکشی و مرگ یک شهروند ۶۴ ساله سوئیسی که به اتهام «جاسوسی» در زندان سمنان بازداشت شده بود، وزارت خارجه سوئیس با انتشار بیانیه‌ای خواستار ارائه اطلاعات شفاف از سوی مقامات ایرانی درباره دلایل دستگیری و تحقیقات جامع پیرامون شرایط مرگ این فرد شد
انجمن صنفی نویسندگان اسپانیا با انتشار بیانیه ای خواستار «آزادی فوری» مهوش ثابت شد و اعلام کرد که وی با یک بحران جدی سلامتی مواجه است و مسئولیت جان این شهروند بهائی بیمار «کاملاً بر عهده مقامات ایرانی است.»
جامعۀ جهانی بهائی از کشورهای عضو سازمان ملل خواست تا در نشست آتی بررسی ادواری جهانی شورای حقوق بشر، حکومت جمهوری اسلامی ایران را به دلیل نقض مداوم و سیستماتیک حقوق بهائیان مورد بازخواست قرار دهند. این جامعه با اشاره به «شدت گرفتن نقض حقوق بشر بهائیان در ایران»، این اقدامات را نشانۀ «بی‌اعتنایی آشکار حکومت ایران نسبت به تعهدات بین‌المللی» عنوان کردند.
سازمان گزارشگران بدون مرز بازداشت چچیلیا سالا، روزنامه‌نگار زن ایتالیایی در ایران را خودسرانه دانست و خواستار آزادی فوری او شد. این سازمان در انتقاد از این موضوع نوشت که بازداشت خانم سالا بدون دلیل موجه و علیرغم داشتن ویزای معتبر صورت گرفته است.
نتیجه گیری:
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در دی‌ماه ۱۴۰۳، چشم‌اندازی نگران‌کننده از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه داده است. شاهد نقض گسترده حقوق از جمله اجرای حکم اعدام بدون رعایت دادرسی منصفانه، سرکوب آزادی بیان، بازداشت‌های خودسرانه، نقض حق تحصیل، خودکشی کودکان و نوجوانان، خشونت‌های خانگی و ناموسی علیه زنان، نقض حقوق کارگران و استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای امنیتی بوده‌ایم. این گزارش بر اساس شواهد موثق و گزارش‌های دقیق، تصویری واضح از الگوهای نقض حقوق بشر و تأثیر عمیق آن بر جامعه ایران را به نمایش می‌گذارد.
نتایج به‌دست آمده بر ضرورت اقدامات فوری و مؤثر بین‌المللی و داخلی برای رسیدگی به این نقض‌ها و حمایت از قربانیان تأکید می‌کنند. از جمله یافته‌های کلیدی، افزایش موارد خشونت نظامی و قضایی، به‌ویژه علیه زنان و اقلیت‌ها، نگرانی‌های عمیقی را در مورد تعهد ایران به رعایت حقوق بشر بین‌المللی ایجاد می‌کند. این گزارش بر اهمیت ایجاد تغییر از طریق مکانیزم‌های نظارتی مستقل، افزایش آگاهی عمومی، و فشارهای بین‌المللی به منظور ارتقاء حقوق بشر و حاکمیت قانون در ایران تأکید دارد.
در نهایت، این گزارش ماهانه نه تنها به عنوان یک اسناد تاریخی از وضعیت حقوق بشر در ایران عمل می‌کند بلکه به عنوان یک فراخوان عملی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و مسئولانه در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب می‌شود.