هم‌زمان با ظهور قدرتمند چت جی پی تی در دنیای هوش مصنوعی، یک پرسش مهم مطرح شد: آیا این موضوع برای چین، بزرگترین رقیب فناوری آمریکا مشکل آفرین خواهد شد؟
دو سال پس از آن، مدل جدید هوش مصنوعی این پرسش را با پرسشی دیگر پاسخ داد: آیا آمریکا می تواند نوآوری های چین را متوقف کند؟
تا مدتی به نظر می‌رسید پکن در واکنش به چت جی پی تی، که در چین در دسترس نیست، سردرگم شده است.
کاربران بی علاقه، چت بات هوش مصنوعی ارنی، متعلق به بایدو، موتور جستجوی عظیم چینی را مسخره می کردند. سپس نسخه هایی از شرکت های فناوری تنسنت و بایت دنس وارد بازار شد که به خوبی چت جی پی تی نبود و کاربران چت جی پی تی آنها را هم رد کردند.
واشنگتن مطمئن بود که در این حوزه پیشرو است و می خواست این جایگاه را حفظ کند. به همین دلیل دولت بایدن محدودیت هایی وضع کرد و صادرات تراشه ها و فناوری پیشرفته به چین را ممنوع کرد.
به همین دلیل است که عرضۀ دیپسیک باعث شگفتی سیلیکون ولی و جهان شده است. این شرکت می گوید، هزینه این مدل هوش مصنوعی قدرتمند بسیار ارزان‌تر از هزینه‌های میلیاردی است که شرکت‌های آمریکایی صرف هوش مصنوعی می‌کنند.
چگونه شرکتی کما بیش گمنام که بنیان گذار آن در شبکه های اجتماعی چین لقب «قهرمان هوش مصنوعی» گرفته، توانست به چنین موفقیتی دست یابد؟
«بزرگترین مانع»:
وقتی آمریکا از شرکت‌های بزرگ تولید ریز تراشه مانند انویدیا خواست که از فروش فناوری‌های پیشرفته به چین خودداری کند، بی تردید ضربه بزرگی به پکن وارد شد.
این تراشه ها نقشی حیاتی برای ساخت مدل های هوش مصنوعی دارند، مدل هایی که بتوانند دامنه ای از وظایف انسانی از پاسخ به پرسش های اساسی تا حل مسائل دشوار ریاضی را انجام دهند.
لیانگ ونفنگ، بنیان گذار دیپسیک، در مصاحبه هایش با رسانه های چینی، ممنوعیت فروش تراشه را «بزرگترین مانع» پیش روی خود بر‌شمرده است.
به نوشته نشریه ام آی تی تکنولوژی ریویو مدت ها پیش از این ممنوعیت، دیپسیک «ذخایر کلانی» از تراشه های A100 شرکت اِنْویدیا– بین ۱۰ تا ۵۰ هزار تراشه – جمع آوری کرده بود.
مدل‌های هوش مصنوعی مشهور غربی از حدود ۱۶ هزار تراشه تخصصی استفاده می‌کنند، اما دیپسیک می‌گوید، آنها مدل هوش مصنوعی خود را طوری آموزش داده‌اند که فقط به ۲۰۰۰ تراشه پیشرفته و هزاران تراشه سطح پایین‌تر نیاز دارد و به همین دلیل است که این محصول، کم‌هزینه تر و ارزان تر تمام شده است.
برخی افراد از جمله ایلان ماسک، میلیاردر عرصه فناوری آمریکا، این ادعا را مورد تردید قرار داده و می‌گوید شرکت تولید‌کننده با توجه به محدودیت‌ها نمی‌تواند اعلام کند که چه تعداد تراشه پیشرفته استفاده کرده است.
اما کارشناسان معتقدند، ممنوعیت واشنگتن، هم‌زمان چالش‌ها و فرصت‌هایی در برابر صنعت هوش مصنوعی قرار داده است.
مارینا ژانگ، استاد دانشگاه فناوری سیدنی، می گوید: «ممنوعیت فروش تراشه، شرکت‌هایی مانند دیپسیک را وادار به نوآوری کرد و در نتیجه آنها توانستند با کمترین امکانات، بهترین را بسازند».
«هرچند این محدودیت‌ها چالش‌هایی را پیش پای آنها قرار داده، اما انگیزه‌ای برای نوآوری و تاب‌آوری بیشتر آنها شده که با سیاست‌های گسترده‌تر چین در زمینه استقلال در حوزه فناوری همراه شده است».
دومین قدرت بزرگ اقتصادی جهان سرمایه گذاری کلانی در فناوری های پیشرفته کرده است که از تولید باتری خودرو‌های الکتریکی تا پنل‌های خورشیدی و هوش مصنوعی را در برمی‌گیرد.
سال ها است که تبدیل چین به ابرقدرت فناوری یکی از اهداف بلند‌پروازانه شی جین پینگ، رئیس‌جمهور این کشور بوده است. در این مسیر محدودیت‌های واشنگتن چالشی بود که پکن ناچار بود با آن روبرو شود.
به گفته گریگوری سی آلن، کارشناس هوش مصنوعی در مرکز پژوهش های استراتژیک و بین المللی، عرضه مدل جدید هوش مصنوعی دیپسیک در روز ۲۰ ژانویه، روزی که دونالد ترامپ بعنوان رئیس جمهور آمریکا سوگند یاد کرد، عمدی بود.
آقای آلن که مدیر پیشین سیاست‌گذاری و استراتژی در مرکز هوش مصنوعی وزارت دفاع آمریکا بوده، می گوید:«زمان بندی و چگونگی عرضۀ آن، دقیقاً پیامی بود که دولت چین می خواست همه آن را دریابند، اینکه محدودیت های صادرات بی اثر بوده و آمریکا پیشرو عرصه هوش مصنوعی در جهان نیست».
در سال های اخیر دولت چین مهارت های هوش مصنوعی را پرورش داده، و با ارائه بورس های تحصیلی و کمک هزینه های پژوهشی، مشوق پیوند و همکاری میان صنعت و دانشگاه در این عرصه بوده است.
به گفته مارینا ژانگ، «پژوهشگاه ملی مهندسی برای یادگیری عمیق» و نوآوری‌های دیگری تحت حمایت دولتی، در آموزش هزاران متخصص هوش مصنوعی در این کشور نقش داشته‌اند.
و واقعیت این بود که چین مهندسان نخبه زیادی داشت که آنها را بکار بگیرد.
استعداد و مهارت:
برای مثال گروه تولید دیپسیک را در نظر بگیرید، رسانه‌های چینی می‌گویند تعداد اعضای این تیم کمتر از ۱۴۰ نفر است که بیشتر آنها «استعدادهای پرورش‌یافته در وطن» و از نخبگان دانشگاه‌های چین هستند.
مارینا ژانگ می‌گوید: «ناظران غربی ظهور نسل جدیدی از کارآفرینان را نادیده گرفتند که پژوهش‌های بنیادی و پیشرفت‌های طولانی‌مدت فناوری را به منافع آنی ترجیح می‌دهند.»
دانشگاه های برتر چین به سرعت در حال گسترش مراکز آموزش مهارت‌های هوش مصنوعی هستند که سن مدیران ارشد بیشتر آنها زیر ۳۵ سال است.
او می‌گوید: «آنها که در دوران رشد سریع فناوری چین بزرگ شده اند، به دلیل اعتماد به نفسی که در نوآوری کسب می کنند، انگیزه های بسیار قوی دارند».
لیانگ ونفنگ یکی از آنها است که با ۴۰ سال سن در دانشگاه معتبر ژجیانگ در رشته هوش مصنوعی تحصیل کرده است. افرادی که او می‌شناسند گفته‌اند، «او بیشتر شبیه یک نابغه کامپیوتر است تا یک رئیس».
رسانه های چین او را «آرمانگرای عرصه فناوری» می دانند. او تأکید دارد که دیپسیک به صورت یک شبکه متن باز باقی بماند. کارشناسان هم معتقدند، فرهنگ متن باز به کارآفرین های جوان این امکان را داده است که منابع بیشتری گرد آورند و سریع تر پیشرفت کنند.
به نظر کارشناسان و متخصصانی که در این شرکت کار می کنند، اولویت اصلی دیپسیک، برخلاف شرکت‌های بزرگ فناوری چین، تحقیق و پژوهش است که اجازه تجربیات گسترده تری را می‌دهد.
آقای لیانگ در مصاحبه ای با یک سایت فناوری گفت: «شاید ۵۰ استعداد برتر این حوزه در چین نباشند، اما می‌توانیم افرادی مانند آنها را در اینجا بسازیم».
کارشناسان می خواهند بدانند دیپسیک تا کجا می تواند ادامه دهد. خانم ژانگ می گوید: «محدودیت های جدید آمریکا شاید دسترسی به داده‌های کاربران آمریکایی را محدود کند و به صورت بالقوه می‌تواند بر چگونگی جهانی شدن مدل هایی مانند دیپسیک اثر بگذارد».
برخی هم معتقدند که آمریکا همچنان برتری چشمگیری دارد، از جمله آنچه آقای آلن از آن بعنوان «مقدار عظیم منابع محاسباتی» یاد می‌کند. همچنین روشن نیست که دیپسیک برای بهبود مدل خود چگونه به تراشه های پیشرفته دسترسی پیدا خواهد کرد.
اما اکنون دیپسیک، که تا همین هفته گذشته بیشتر مردم چین حتی نامی از آن نشنیده بودند، در کانون توجه قرار گرفته است.
قهرمانان جدید هوش مصنوعی:
شهرت ناگهانی آقای لیانگ در شبکه های اجتماعی چین شور و هیجان به پا کرد و باعث شد بعنوان یکی از سه «قهرمان هوش مصنوعی» از استان جنوبی گوانگ دونگ چین، در مرز هنگ کنگ، انتخاب و تحسین شود.
دو قهرمان دیگر ژیلین یانگ، کارشناس نخبه دانشگاه چینهوا و کیمینگ هی، استاد مؤسسه فناوری ماساچوست (ام‌آی‌تی) در آمریکا هستند.
دیپسیک درست پیش از جشن سال نو چینی، که مهمترین تعطیلات چین است، کاربران اینترنت این کشور را به وجد آورده است.
این رویداد خبر خوبی برای اقتصاد در معرض تهدید چین و صنعت فناوری این کشور است که در انتظار تعرفه های جدید و فروش احتمالی تیک تاک در آمریکا است.
در یکی از اظهار‌نظر های پر‌لایک سایت چینی ویبو آمده است: «دیپسیک به ما نشان داد که فقط آنکه کارش درست است، از آزمون زمان سربلند بیرون می آید».
یکی دیگر از کاربران نوشته است: «این بهترین هدیه سال نو است. با آرزوی شکوفایی و توانمندی سرزمین مادری».
وی سان، تحلیل گر ارشد هوش مصنوعی در مرکز پژوهش کانتر‌پوینت، واکنش عمومی در چین را این طور توصیف می کند: «ترکیبی از شور و هیجان و شگفتی، بویژه در جمع کسانی که به فرهنگ متن باز و آزاد باور دارند.»
فیونا ژو، یکی از فعالان عرصه فناوری در شهر شنژن واقع در جنوب شرق چین، می‌گوید، صفحات شبکۀ اجتماعی او «ناگهان با سیلی از مطالب مربوط به دیپسیک پر شد».
«مردم آن را ‘افتخار ساخت چین’ می نامند و می گویند، باعث شگفتی سیلیکون ولی شده است، به همین دلیل آن را دانلود کردم تا ببینم چطور است».
او از دیپسیک خواست تا «چهار ستون سرنوشت» (با-زی) او را تعیین کند؛ نوعی طالع بینی شخصی که بر اساس تاریخ و زمان تولد انجام می شود.
اما پاسخ نادرست دیپ سیک او را نا امید کرد. با اینکه توضیح مفصلی درباره «فرایند تفکر» خود ارائه کرده بود، اما نتیجه آن با با-زی واقعی او همخوانی نداشت.
او می‌گوید که باز هم در محل کار از آن استفاده خواهد کرد، چون احتمالاً برای کارهایی از آن دست مفیدتر خواهد بود.
منبع: بی بی سی فارسی- نگارش فان وانگ و خوائو دا سیلوا، از بی بی سی سنگاپور