طغیان سوریه تقریبا ۱۴سال بعد با سقوط اسد به اوج خود رسید. انقلاب مصر حسنی مبارک، رئیسجمهور مستبد و دیرینه این کشور را برکنار کرد و در اولین انتخابات آزاد کشور، یک حزب سیاسی اسلامگرا به قدرت رسید. السیسی دو سال بعد با تسلط نظامی قدرت را بهدست گرفت. سیسی و رهبران همفکرش در خلیجفارس و فراتر از آن همچنان نسبت به دستیابی گروههای اسلامگرا به قدرت در منطقه (همانطور که در سوریه انجام شد) محتاط هستند.
به گفته «ابتکار مصر برای حقوق شخصی»، یک گروه حقوق بشری، چند روز پس از فرار اسد از سوریه (به روسیه)، نیروهای امنیتی مصر حداقل ۳۰پناهجوی سوری ساکن قاهره را که بهطور خودجوش سقوط او را جشن گرفتند، دستگیر کردند. مقامات مصری همچنین پس از سرنگونی اسد، سفر سوریها به مصر را دشوارتر کردند و بیشتر آنها را ملزم به دریافت مجوزهای امنیتی کردند. السیسی در هفتههای اخیر برای دفاع از سوابق خود سخنرانیهای غیرمعمولی داشته است. او در ماه دسامبر، یک هفته پس از سقوط اسد گفت: «دستهای من هرگز به خون کسی آغشته نشده است و هرگز چیزی را که مال من نیست، نگرفتهام.»
با انجام این کار، به نظر میرسید که او حد فاصلی میان خود با رهبر مخلوع سوریه ترسیم کرد و در عین حال سوابق حقوق بشری خود از جمله اقدامات سرکوبگرانه و کشتارهای ارتکابی از سوی نیروهای ارتش مصر را که او رهبری آن را برعهده داشت، کنار گذاشت. از زمانی که شورشیان در سوریه قدرت را به دست گرفتند، مصر چندین نفر از جمله مدیر یک گروه برجسته حقوق بشری، همسر یک کاریکاتوریست سیاسی بازداشتشده و یک کاربر تیکتاک را که ویدئوهایی را در انتقاد از سیسی منتشر میکرد، دستگیر کرده یا تحت پیگرد قرار داده است. «مرآت مبروک»، کارشناس مصر در موسسه خاورمیانه در واشنگتن، با اشاره به سال انقلاب مصر گفت: «از سال۲۰۱۱ تنها ۱۴سال گذشته است.» او گفت که مقامات مصری میدانند که «همه چیز مانند گلولهبرفی است»
پس از سالها تشدید فلاکت اقتصادی در مصر، السیسی در موقعیتی بهشدت آسیبپذیر قرار گرفته است. مبروک میگوید: «هر اشارهای به اینکه مصریها میتوانند از شور انقلابی سوریها الگو بگیرند دردسر میسازد؛ نه به این دلیل که مصریها خواهان شورش مسلحانه هستند، بلکه ممکن است کمی طول بکشد تا نارضایتی آنها به اعتراض بینجامد.» مشهودترین تلاش برای بهرهبرداری از این لحظه از سوی «احمد المنصور»، شهروند مصری است که سالها پیش کشور را ترک کرد تا با شورشیان سوری بجنگد. پس از برکناری اسد، او بارها و بارها بهصورت آنلاین از دمشق علیه السیسی سخن گفت. المنصور در ویدئویی که در ایکس منتشر شد، درباره السیسی گفت: «تو ارزش یک گلوله را داری.» این تهدید مجریان تلویزیون مصر را به غوغا انداخت. یکی از مجریان، احمد موسی از رهبران جدید سوریه خواست تا وارد عمل شوند. او هشدار داد: «آنها باید به ما بگویند که آیا با آنچه درباره هدف قرار دادن کشورمان اتفاق میافتد موافق هستند یا خیر؟»
اندکی پس از جنجال او در اواسط ژانویه، مقامات جدید سوریه المنصور را به همراه چند تن از همکارانش دستگیر کردند. «جنبش ضد السیسی» که المنصور تاسیس کرد از مقامات سوریه خواست تا او را آزاد کنند. بسیاری بهدلیل سالها بحران اقتصادی که جدیدترین آنها بهدلیل شوکهای پی در پی جنگ در اوکراین و غزه است، نسبت به سیسی انتقاد دارند. اما مشکلات همچنین ریشه در سوءمدیریت و هزینههای بیش از حد دولت، از جمله در پروژههای کلان بزرگ دارد. با بدهی سنگین مصر و کاهش درآمد، یافتن برخی کالاها دشوار شده و تورم افزایش یافته است. بر اساس آمار رسمی، چنین مشکلاتی جمعیتی در حدود ۱۱۱میلیون نفر را دچار بحران است؛ جایی که تقریبا از هر سه یک نفر در فقر زندگی میکردند. السیسی سعی کرده خود را در برابر انتقادات مصون نگه دارد و در سخنرانی اخیر خود گفت که از سال۲۰۱۳ که کشور را تحویل گرفته، این کشور در وضعیت مالی بدی قرار داشت و رشد سریع جمعیت مصر هم تامین زندگی شهروندان را دشوار کرده است. اما او سالهای گذشته را صرف شکوفایی مصر کرده است؛ رفاهی که هرگز بهدست نیامد، حتی زمانی که او پایتخت پرهزینه جدیدی را با یک کاخ ریاستجمهوری پر زرق و برق افتتاح کرد.
مبروک گفت: «مردم بهطور جدی ناراضی هستند؛ بنابراین سیسی تلاش میکند تا همه چیز را کمرنگ و کماهمیت جلوه دهد.» در ابتدا، بسیاری از او بهدلیل استفاده از نیروی نظامی برای برکناری اخوانالمسلمین ستایش کردند؛ اما او سالهای بعد را صرف نابودی اخوانالمسلمین در مصر کرد و آن را تهدیدی برای قدرت خود میپنداشت. مقامات مصری هزاران نفر از اعضای اخوانالمسلمین و مظنونان هوادار را تحت تعقیب قرار دادند و آنها را تروریست خواندند. بسیاری هم از کشور گریختند.
اسلامگرایان سیاسی ضعیفشده، همچنان هدف محبوب السیسی و حامیانش هستند که مکررا به خطرات اسلام سیاسی اشاره میکنند. بنابراین تعجبآور نبود که مقامات مصری هشدار درباره ظهور برقآسای «هیئت تحریرالشام» را به صدا درآوردند. به گفته تحلیلگران، مصر ممکن است علاقه چندانی به اسد نداشته باشد؛ اما ثبات شکنندهای را که او نماینده آن بود، به هرج و مرجی که مصر در لیبی، سودان و غزه شاهد آن است، ترجیح میدهد. دیپلماتها در قاهره میگویند مقامات مصری بهطور خصوصی از دولتهای دیگر خواستهاند که نسبت به رهبری جدید سوریه محتاط باشند و مجازاتهای این کشور را خیلی سریع لغو نکنند. «بدر عبدالطی»، وزیر امور خارجه مصر، از شرکای منطقهای و بینالمللی خواست اطمینان حاصل کنند که «سوریه به منبع بیثباتی منطقهای یا بهشتی برای گروههای تروریستی تبدیل نمیشود.»
«اسامه گاویش» در گزارشی در «میدل ایستآی» نوشت، احمد منصور تا چند هفته پیش نسبتا ناشناخته بود؛ اما پس از سرنگونی سلسله اسد توسط شورشیان سوری، موفق شد «اسمی» در زادگاهش مصر «در» کند. منصور که یک شهروند مصری است برای اولینبار در سال۲۰۱۳ در کنار شورشیان سوری علیه بشار اسد جنگید. او از زمان تصرف دمشق توسط شورشیان، ویدئوهایی پخش میکرد و از عبدالفتاح السیسی، رئیسجمهور مصر میخواست که پس از ۱۲سال حکومت، از قدرت کنارهگیری کند. گاویش، گزارشگر «میدل ایستآی» مینویسد صرفنظر از دستگیری یا عدم دستگیری منصور، اما او با استفاده از هشتگ «دیکتاتور نوبت توست» – عبارتی برگرفته از فریاد تظاهرات سال۲۰۱۱ سوریه با عنوان «دکتر! نوبت توست» – بهصورت روزانه مطالبی منتشر میکند که از شرایط وخیم سیاسی و اقتصادی این کشور شمال آفریقا ابراز تاسف میکند. منصور در ویدئویی که چندی پیش در ایکس منتشر کرد، گفت: «وضعیت وحشتناکی که سیسی ما را وادار به زندگی در آن کرده است، نیازمند ابتکار عمل ما برای شعلهور کردن مجدد انقلاب است.»
مصر با جمعیتی بیش از ۱۰۹میلیون نفری از زمان به قدرت رسیدن سیسی با تورم بی سابقه و کمبود ارز خارجی دست و پنجه نرم میکند و بدهی خارجی چهار برابر شده و تا دسامبر۲۰۲۳ به ۱۶۴میلیارد دلار رسیده است. در میان ناآرامیها، سیسی بارها تلاش کرده که خود را از هرگونه مسوولیتی در قبال مشکلات کشور مبرا کند و همچنین سعی کرده از هرگونه نزدیکی با اسد فاصله بگیرد. سیسی در یکی از سخنرانیهای اخیر خود گفت: «اگر رئیس جمهور شما خوب نیست، اگر دستانش به خون آغشته است یا اگر پول دزدیده است، باید نگران کشور خود باشید. خدا را شکر هیچکدام از این مسائل وجود ندارد.» با این حال، بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی با استفاده از هشتگ منصور گفتهاند که در ماههای پس از کودتا، سیسی بر جنایات احتمالی علیه بشریت نظارت داشته است؛ زیرا هزاران معترض حامی مرسی یا به ضرب گلوله کشته شده یا در بدترین خشونت پلیس این کشور در تاریخ مدرن بازداشت شدهاند.
سیسی همچنین سرکوب گستردهای را آغاز کرد و حدود ۶۵هزار مخالف سیاسی – از جمله سیاستمداران، معترضان، روزنامهنگاران و فعالان جامعه مدنی- را دستگیر کرد. بنا بر گزارشها، قاهره پس از برکناری اسد، شروع به تهیه فهرستی از مصریهایی کرد که تصمیم گرفته بودند پس از شروع قیام به سوریه بروند و بجنگند. در همین ارتباط، منصور در ویدئویی گفت: «سیسی فهرستی از مصریهایی که در سوریه میجنگند، تهیه میکند. میخواهم یک چیزی به او بگویم. تو احمقی. تو میترسی.» پس از انتشار این ویدئو، گزارشهایی منتشر شد دال بر اینکه مقامات مصری چند تن از اعضای خانواده نزدیک منصور از جمله پدر و عموی او را دستگیر کردهاند. چند روز بعد، منصور در ویدئوی دیگری در ایکس، چهار خواسته کلیدی را مطرح کرد: «استعفای رئیسجمهور سیسی، کنارهگیری ارتش مصر از سیاست، آزادی همه زندانیان سیاسی و بازگشت به اصول انقلاب ۲۵ژانویه۲۰۱۱.» در بحبوحه ناآرامیهای فزاینده، احمد موسا، یکی از حامیان برجسته سیسی، در حساب کاربری خود در ایکس به منصور حمله کرد و او را به سرنوشت هشام اشماوی، افسر سابق ارتش که به اتهام خیانت و تروریسم اعدام شد، تهدید کرد.
منبع : دنیایاقتصاد