بمناسبت صد و سیُ و دومین سالگرد تولّد دکترمحمّد مصدّق «زندگینامۀ دکترمحمّد مصدّق» (110 )
● رئیس- دو پیشنهادى رسیده است از طرف آقاى صاحب‌دیوانى و آقاى قبادیان که هر دو قرائت می‌شود (پیشنهاد آقاى صاحب‌دیوان به شرح زیر قرائت شد) ریاست محترم مجلس شورای ملى: پیشنهاد میکنم ماده واحده به طریق ذیل اصلاح شود:
ماده واحده- املاک و مستغلات اعلیحضرت رضا شاه کبیر فقید که مطابق فرمان همایونى مورخه ۲۰ شهریور ماه ۱۳۲۰ به دولت واگذار شده بود (به استثناء اراضى که در آنها کارخانه تأسیس شده نو ابنیه و ساختمان‌ها‌ی توابع آنها و همچنین املاک و مستغلات که به موجب حکم دادگاه‌هاى مربوط به استناد قانون املاک واگذارى مصوب خرداد ۱۳۲۱ ملک اشخاص شناخته شده و یا منبعد بشود) از این تاریخ مجدداً به ملکیت اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوى برمیگردد. این واگذارى در مورد املاک و مستغلاتى که تا این تاریخ ملک قطعى دولت شناخته شده فوراً و در مورد بقیه بلافاصله پس از صدور حکم قطعى دادگاه‌هاى مربوط بر له دولت نسبت به هر یک از آنها انجام خواهد گرفت. براى استفاده مجانى از ابنیه‌هایى که مورد استفاده قطعى ادارات دولتى است ترتیب خاصى بین نماینده صاحب اختیار از طرف اعلیحضرت همایون محمدرضا شاه پهلوى و ادارات دولتى داده خواهد شد.
● صاحب‌دیوانى- اجازه می‌فرمایید؟
● رئیس- صبر کنید پیشنهاد دیگرى که مشابه این پیشنهاد هست قرائت بشود. (به شرح ذیل قرائت شد) اینجانب پیشنهاد میکنم کلمه وقف حذف شود نوشته شود املاک واگذارى مجدداً به شخص اعلیحضرت همایونى واگذار شود و هر طور که خودشان صلاح بدانند بهره املاک مذکور را به مصرف خیریه و غیره برسانند.
● رئیس- این دو پیشنهاد وارد نیست براى این که تمایل اعلیحضرت همین است که این املاک وقف بشود و از مطامع اشخاص و دستبرد حوادث مصون بماند.
● قبادیان- اجازه بفرمایید بنده توضیح بدهم این لایحه مربوط به املاک خود بنده است من خودم مال خودم را می‌خواهم به شاه بدهم اجازه بدهید توضیح بدهم. رأى می‌گیرید یا نمی‌گیرید بنده توضیح خودم را عرض کنم.
● رئیس- خیلى خوب بفرمایید ولى به این پیشنهاد رأى گرفته نمی‌شود.
● قبادیان- خواهش میکنم آقایان به اندازه ۵ دقیقه توجه به عرایض بنده بفرمایند زیاد هم وقت آقایان را نمی‌گیرم و نمی‌خواهم مطالبى بر علیه این لایحه تقدیمى دولت عرض کرده باشم. همه آقایان شاید شنیده‌اند روز اولى که لایحه املاک واگذارى به مجلس تقدیم شد بنده به کلى سکوت کردم و جزء مخالف و موافق هم اسم‌نویسى نکردم زیرا بنده به شخص اعلیحضرت همایونى همیشه معتقد هستم و ایشان را مردى خیرخواه گذشته از مقام سلطنت و موقعیت خاصى که در دل ملت ایران دارند من شاه را به منزله پدر خود می‌دانم و حاضر هستم تمام هستى خود را در راه ایشان صرف کنم زیرا شایسته این هست و ملت ایران به طریق خوبى شخص اعلحضرت را کاملاً شناخته است. تمامى هستى و املاک از نقد و جنس هر چه داشت همه را صرف امورات خیریه کرد، بنابراین چون دیگران هم توضییح دارند بنده راجع به این قسمت چیزى عرض نمی‌کنم. فقط دو مطلب را بنده عرض میکنم. یکى این که این لایحه که دولت آورده و تقدیم به مجلس کرد. از طرف جناب آقاى وزیر دارایى و جناب آقاى ساعد، البته لایحه بسیار مفیدى است زیرا در ظرف ۲۰ سال یک عده از مباشرین اعلیحضرت فقید شاید به یک لیت لعل زندگى و هستى مردم را به باد فنا دادند واز راه و ناحیه مأمورین تولید یک نگرانی‌ها بزرگى براى پادشاه فقید کردند. خدا شاهد است اغلب اوقات که املاک مردم را به رایگان از دست مردم می‌گرفتند بنده اطلاع دارم که تقصیر شخص اعلیحضرت فقید نبود بلکه تقصیر مأمورینى بود که در محل این اعمال را انجام می‌دادند. بنده مدت‌ها در زندان زندگى کردم و خانواده‌ام هم تبعید شد به خراسان قسمتى از املاک بجنورد و سرخس عوض املاک واگذارى بنده به بنده واگذار شد (صحیح است) بعد از چهار سال شاید جناب آقاى امیر‌تیمور مطلع هستند و جناب آقاى دکتر اقبال وزیر محترم کشور هم ممکن است اطلاع داشته باشد چون ایشان هم مدتى در خراسان بودند. جناب آقاى وزیر دارایى هم قبل از این که وزیر دارایى بشوند از قضیه املاک ما مستحضرند همان موقع بعد از چهار سال املاک بجنورد ما را تصرف کردند یعنى پادشاه سابق تصرف کرد و دوباره خانواده بنده را فرستادند به قسمت جنوب قسمت قشقایی‌ها در قسمت جنوب فراشبند و در قسمت فیروز‌آباد، چند آبادى به ما واگذار کردند در واقعه شهریور ۱۳۲۰ خوانین قشقایى که برگشت کردند املاک خودشان را تصرف کردند و این املاکى هم که از طرف دولت به بنده واگذار شده بود این املاک را هم بردند، املاک بنده و خانواده بنده هم در تصرف دولت ماند دیگران املاکى را که دولت عوضى بهشان واگذار کرده بود بردند و گرفته و املاکى را که دولت از آنها گرفته بود آنها را هم تصرف کردند و هزار نوع انقلاب و حوادث در این کشور رخ داد و اقداماتى کردند بنده نمی‌گویم شاید حق داشتند چون املاک شخصیشان بوده است ازشان گرفتند بودند. صدها سال در تصرف خودشان و آبا اجدادشان بوده‌است رفته‌اند املاک خودشان را تصرف کرده اند ولى املاکی که بنده داشتم و این حق را داشتم ۵۰۰ سال سابقه داشتم در داشتن این املاک و ایلى مثل کلهر که دویست هزار نفر جمعیت دارد روى همین املاک زندگانى کرده‌اند. معهذا بنده مطیع قانون و مقررات کشور بودم در مقابل همان کردستانى که ادعاى استقلال می‌کرد آن اتحادیه قوى را من در غرب بر علیه آنها تشکیل دادم (صفوى- آقا کردستان نمی کرد تقاضاى چند نفر خائن بود کردستان خودش نکرد) (اردلان- کردستان را نفرمایید) آقاى قبادیان فرمایش خودتان را اصلاح کنید) بنده خودم آقاى اردلان رفتم عملاً ثابت کردم تو اینجا حرف میزدى بنده آنجا رفتم سى هزار نفر را تجهیز کردم جنابعالى می‌آیید اینجا پشت تریبون یک حرفى میزنى البته بنده کرد هستم ولى یک کردى که همیشه ایران را دوست داشته و کرد را خالصترین نژاد ایرانى می‌دانم (احسنت) خلاصه بنده با این که قدرت داشتم معهذا نسبت به یک نفر از مأمورین وزارت دارایى که در اداره املاک بودند تخطى نکردم و یک نفر را بر املاک آباء و اجدادى ۵۰۰ ساله خودم نفرستادم. د رحدود ۲۱۵ پارچه املاک و آبادى‌هاى ما را در زمان پادشاه فقید بردند و دیگر این که مأمورین به عناوین مختلف یک را‌پورت‌هایى گزارش‌هایى به عرض اعلیحضرت می‌رسانیدند و بالاخره هم این املاک در تصرف دولت در تصرف اداره املاک واگذارى در آمد. شکایات ما در دادگاه‌ها بدوى از طرف خورده مالکین پسرهاى مرحوم والى پشت کوه که آنها هم داراى یک قسمت از املاک بودند مطرح شد و حکم به نفع ما داد شد. یک قسمت هم تجدید نظر خواسته شده‌است که بعداً به دادگاه تجدید نظر واگذار شده و هنوز مراحلش را طى نکرده است. اخیراً ۹۵ پارچه آبادى ما را در این موقعى که این لایحه را جنابعالى تقدیم کردید به مجلس شوراى ملى دادگاه تجدید نظر با این که حکم را بر له ما صادر کرده بود حکم را به من زد و بر علیه ما حکم داد. صد و پنج پارچه آبادى در ایوان و سومار را به اسم خالصه‌جات دولتى داد در صورتی که بنده در آنجا استدلال کرده بودم که دولت در ایوان و سومار خالصه‌جات نداشته و ندارند. ما دو مدرک داریم یکى در دوره نادر شاه است یک دفتر مخصوصى است که تمام خالصه‌جات دولتى در آنجا قید شده‌است و یکى هم در دوره ناصرالدین شاه. شما به این دو دفتر مراجعه کنید ببینید که اسمى از ایوان و سومار به عنوان خالصه در آنجا ذکر شده. اگر ذکر شده بنده چندین دفعه گفته‌ام که استرداد میکنم دادخواست خودم را و از جنابعالى هم آقاى وزیر دارایى هیچ گله‌اى ندارم زیرا برخلاف قولت با من رفتار کردى یادت هست که در آنجا که خدمتت رسیدم و با حضرتعالى درد دل می‌کردم راجع به زندگانى گسیخته یک ایل و می‌گفتید که این یک وزیر دارایى مقتدر با انصافى می‌خواهد. متأسفانه دولت آقاى ساعد و جنابعالى آمده‌اید و لایحه املاک واگذارى را تقدیم مجلس کرده‌اید بنده. آقا معتقد نیستم که اینها را وقف کنید براى این که وقف که شد حق مردم از بین می‌رود این املاک مال مردم است شما می‌خواهید این را به وقف بدهید من موافق با این سازمان نیستم که یک عده‌اى مثل املاک واگذارى اینها را بخورند و بچاپند ولى معتقد به شخص اعلیحضرت همایونى هستم و صریح و ساده می‌گویم بنده حاضر هستم تمام هستى و دارایى خودم را به شخص اعلیحضرت همایونى واگذار کنم و اگر گرسنه ماندم عارم نمی‌آید پادشاه مملکت است می‌روم حضورش عرض میکنم که زندگى من مختل است به من کمک کنید. شاه مملکت هم از مال خودم و یا از مال خودش به من کمک میکند براى سرفرازى است ولى سازمان دیگر ممکن است که مال من و دویست هزار جمعیت کلهر را بگیرد و حقوق را به من بدهد بنابراین بنده پیشنهاد کردم که وقف حذف بشود، شما که نمایندگان ملت هستید اگر رأى به این پیشنهاد ندهید حق مسلم مرا از من سلب کرده‌اید و یک توهین خیلى بزرگى هم به پادشاه خیرخواه خودتان کرده‌اید و خواسته‌اید در واقع مال مردم را به زور به وقف بدهید.
● دهقان- آقا بنده مخالفم.
● قبادیان- آنچه را هم که بنده گفتم مربوط به کردستان نبود مربوط بود به پیشه‌ورى و اتباع بود. و الّا هیچ کردى جز استقلال ایران منظور دیگرى ندارد (احسنت)
● دهقان- اجاره بدهید که مخالف هم نظرش را بدهد ولى رأى نگیرید.
● رئیس- وقتى رأى نمی‌گیریم دیگر توضیحى ندارد چه توضیحى می‌خواهید بدهید به پیشنهادى که رأى گرفته نمی‌شود؟ پیشنهاد آقاى یمین اسفندیارى قرائت می‌شود (به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد میکنم املاکى که طبق احکام قطعى دادگاه‌ها به ملک اشخاص واگذار شده باید به قیمت تاریخ تحویل ارزیابى شود و ما به‌التفاوتى که اعلیحضرت فقید پرداخته‌اند به اضافه اجرت…
● رئیس- آقاى یمین‌اسفندیارى.
● یمین‌اسفندیارى- این را بنده اصلاح کردهام اجازه بفرمایید انسان آقا اگر بخواهد اینجا یک مطلبى را بگوید باید شبیخون بزند تا این که موفق بشود که اسمش را بنویسد و بعد یک مطلبى را اظهار بکند. ما امروز ساعت ۷ آمدیم اینجا و متأسفانه نتوانستیم آقاى امامى را قانع کنیم براى این که یک توضیحاتى راجع به این قسمت املاک داده باشیم که هم مفید به حال سازمان شاهنشاهى خدمات اجتماعى باشد و هم این که خوب براى آقاى مکى روشن شود که آقاى مکى اظهار می‌کنند به این که یک املاکى را از مال مردم گرفته‌اند این طور هم باین سادگى که ایشان می‌گویند نیست املاک پول داده شده و خریدارى شده و این املاک ترقى کرده و بعد هم به موجب یک احکامى یک اشخاص قلدرى یک اشخاص گردن کلفتى یک اشخاص قوى که همه جور براى آنها وسیله فراهم بوده است از این املاک استفاده کردند و این املاک را هم بر املاک دیگرشان گذاشته اند و ابداً نم پس نمی‌دهند به مردم نه به خزینه دولت و نه به هیچ‌کس (سزاوار- نه به ما) نه به آقاى سزاوار- وکیل دادگسترى (سزاوار- بنده که اهل مازندران نیستم) آقا چرا نمی‌گذارید حرفم را بزنم (سزاوار- ایشان یک حرفى زدند بنده نقل قول کردم). بسیار خوب از ایشان معذرت می‌خواهم و از شما هم خواهش میکنم ببخشید. عرض کنم ضعفا و فقرا و بدبختانى که نه از جایى اطلاع دارند و نه این که پولى داشته‌اند ونه از قانون اطلاعى دارند نه وسیله‌اى براى آنها فراهم بوده حق آنها داده نشده ولى آقایان امیراسعد و سردار اقتدار دو اولاد بلافصل سپهسالار مرحوم که خدمات سپهسالار چه اجتماعى چه سیاسى و چه ملى در ایران هیچ وقت فراموش نمی‌شود (صحیح است) و در خانه‌اش همیشه به روى همه باز بوده. این آقایان ۲۵۰ پارچه ملک دارند و ابداً هم حاضر نیستند که براى هیچ مؤسسه‌اى یک دینار خرج بکنند اینها متجاوز از ۲۵۰ پارچه ملک همین آقایانی که جنابعالى شکلشان را ندیده‌اید و بنده هم بهر دوشان اخلاص دارم و هیچ غرضى هم ندارم ولى بدبختانه طورى سوء استفاده می‌کنند از این وضعیت که هیچ در نظر ندارند دراین سیستمى که دارند یک تعدیلى کرده باشند و اینها همین طور ملک‌ها را روی هم می‌گذارند و حتى اولاد خودشان هم که الان به وضع بدى زندگى می‌کنند و شاید در نهایت فشار و زحمت هستند به آنها هم مساعدتى نمی‌کنند حالا بنده این پیشنهاد را که اینجا تقدیم کردم اصلاح کردهام به این ترتیب پیشنهاد میکنم این تبصره به ماده واحده اضافه شود.
املاکى که طبق احکام قطعى دادگاه به ملک اشخاص واگذار شده‌است به قیمت تاریخ تحویل ارزیابى شود و مابه‌التفاوت قیمت خرید و ارزیابى تشخیص و نصف این مبلغ در مدت سه سال به صندوق سازمان شاهنشاهى خدمات اجتماعى تأدیه شود. این آقایان مفت این املاک را بردند. این اشخاصى که فریاد می‌کردند به این که رضا شاه مال ما را برد همین اشخاص در سایه همان رضا شاه استفاده ملک‌هایى که هیچ قیمت نداشت و این املاک به این ترتیب به قیمت‌هاى زیادى رسید و اینها این املاک را به ثمن بخسى از دست دولت در‌آوردند و امروز هم هیچ در‌صدد این نیستند که به مؤسسه‌اى کمک بکنند و به خیریه‌‌اى چیزى بدهند در صورتی که الان در شیراز مى‌بینیم که مثل آقاى نمازى و آقاى فاطمى شیرازى این همه مخارج می‌کنند و این همه به شیراز خدمت می‌کنند و این آقایان از این املاکى که به این قیمت با نهایت سهولت بردند هیچ کمکى و مساعدتى نمی‌کنند (جمعى از نمایندگان- اسم ببرید) عرض کردم امیراسعد و سردار اقتدار و اعوان و انصارشان. حالا بنده تمنى میکنم که آقاى وزیر دارایى و آقاى مخبر کمیسیون نسبت به این پیشنهاد موافقت بفرمایند که هم به آنها تحمیلى نشده و هم از طرف دیگر این املاکی که به این صورت از چنگ دولت در‌آورده‌اند یک مساعدت و کمکى هم به این سازمان شاهنشاهى که خدمات و کمک‌هایش براى همه روشن است و همه آنهایى که تماس دارند با سازمان خدمات اجتماعى شاهنشاهى و آنهایى که در محل‌هاى خودشان مى‌بینند و اطلاع و بصیرت دارند می‌دانندکه این سازمان وجودش در کشور فوق‌العاده نافع است و از هر جهت می‌تواند خدمتى به این کشور کرده باشد.
● رئیس- آقاى سزاوار.
● مخبر- بنده راجع به این موضوع املاک واگذارى…
….
● رئیس- رأى گرفته می‌شود به پیشنهاد آقاى اسلامى آقایانى که موافقند قیام کنند (بعضى برخاستند) قابل توجه نشد. پیشنهاد دیگرى قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقاى حائرى‌زاده به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد می‌نمایم ماده واحده به طریق زیر اصلاح شود.
ماده واحده- کلیه املاک و مستغلاتى که در تصرف دولت است اعم از خالصه قدیم یا املاک واگذارى و از نظر حاکمیت مورد حاجت نباشد بین کسانى که داوطلب اداره و آباده باشند تقسیم می‌شود
● رئیس- این توضیح ندارد این خوب است که بین بنده و عموم آقایان نمایندگان تقسیم شود بنده هم مدعى آبادى هستم.
● حائرى‌زاده- توضیح دارد اجازه بفرمایید
● رئیس- توضیحى ندارد اجازه بفرمایید ماده آئین‌نامه قرائت شود. (ماده ۱۲۰ به شرح زیر قرائت شد)
ماده ۱۲۰- نمایندگان حق دارند نسبت به هر یک از موارد اصلاحاتى پیشنهاد نمایند مشروط بر این که آن پیشنهاد کاملاً مربوط به موضوع لایحه باشد. کلیه اصلاحاتى که از طرف یک یا چند نفر از نمایندگان پیشنهاد می‌شود باید کتبى باشد و ماده‌اى را که اصلاح پیشنهادى مربوط به آن است تصریح نمایند به اصلاحاتى که به تشخیص رئیس مجلس خارج از موضوع است ترتیب اثر داده نمی‌شود و به قرائت آن اکتفا می‌شود.
● رئیس- این توضیحى ندارد که همه خالصه‌جات را بدهند به مردم این ربطى به این لایحه ندارد و فقط به قرائت این قبیل پیشنهادات اکتفا می‌شود و دیگر توضیحى ندارد.
● حائری‌زاده- مربوط به این لایحه است اجازه بدهید من توضیح بدهم.
● رئیس- خیر مربوط نیست، شما می‌گوئید خالصه‌جات را ببخشند معلوم نیست به کى.
● حائری‌زاده- ما طرفدار ازدیاد خرده مالکین هستیم.
● رئیس- خرده مالکین نیست مدعى آبادى آنهایى هستند که ثروتمندند و پولدار پیشنهاد دیگرى قرائت کنید (پیشنهاد آقاى یمین اسفندیارى به شرح زیر قرائت شد) پیشنهاد میکنم در‌آمد حاصله از املاک مذکور در این قانون از پرداخت هر نوع مالیات و عوارض معاف است.
● رئیس- این پیشنهاد هم قابل رأى نیست.
● یمین اسفندیارى- نه آقا پیشنهاد خرج نیست این پول باید به مصرف مؤسسات خیریه برسد (همهمه نمایندگان)
● رئیس- این پیشنهاد خرج است بنده رأى نمی‌گیرم- پیشنهاد دیگرى قرائت بفرمائید. (پیشنهاد آقاى مکى به شرح زیر قرائت شد)
ریاست محترم مجلس شورای ملى پیشنهاد می‌نمایم تبصره ذیل به لایحه املاک واگذارى اضافه شود: تبصره- املاکى که از پول شهردارى‌ها یا از بودجه وزارت راه آباد شده و همچنین املاکى که متعلق به مردم است یا املاکى که قبلاً خالصه بوده و به ملکیت شاه سابق در آمده‌است مشمول مقررات این قانون نخواهد بود
● رئیس- نمی‌شود به این پیشنهاد رأى گرفت.
● مکى- چطور نمی‌شود باید توضیح بدهم که چطور از پول شهرداری‌ها ساخته شده.
● رئیس- قابل رأى نیست توضیح بدهید ولى رأى گرفته نمی‌شود.
● مکى- ترور که نباید کرد افکار را توى مجلس.
● رئیس- ترور چیست این حق را آئین‌نامه به بنده داده است شما حق توضیح هم ندارید اگر می‌خواهید نگذارم حرف هم بزنید.
● مکى- نگذارید. شما ترور می‌کنید، درست حرف بزنید، نمی‌خواهد کتکم بزنید…. وقتى حق حرف زدن از من سلب شود من هم می‌روم بیرون.
● رئیس- حق توضیح ندارید ترور یعنى چه من بشما اخطار خواهم کرد
● مکى- دو میلیون اخطار کنید بگویید مرا هم اخراج کنند، خوب مشروطه را شما حفظ کردید (در این موقع آقاى مکى با حالت عصبانیت از تالار جلسه خارج شدند
● رئیس- پیشنهاد دیگرى قرائت کنید. (پیشنهاد آقاى قبادیان به شرح زیر خوانده شد) ریاست محترم مجلس شوراى ملى پیشنهاد میکنم دادگاه تجدید نظر مکلف است از این تاریخ تا سه ماه تکلیف املاک واگذارى مردم را روشن نماید.
● رئیس- آقاى وزیر دارایى.
● وزیر دارایى- بنده خیال می‌کردم که دیگر این لایحه این قدر پیشنهاد نداشته باشد ولى حالا مى‌بینم که این قدر پیشنهاداتى می‌دهند که اصلاً مربوط باین لایحه نیست. اعلیحضرت همایون شاهنشاهى املاکى را داده بودند به دولت که خرج خیرات و مبرات بشود در ظرف این هشت سال دیده شد این املاک را می‌برند می‌خوردند حالا شما می‌فرمایید که پولى را کنار بگذارند و یک عده طلبکار براى اعلیحضرت درست کنیم که بروند دم خانه اعلیحضرت
و اعلیحضرت هم از خودشان یک چیزى بدهند. اگر این پیشنهادى که شما دادید تصویب بشود بنده هم هوس میکنم از حسن نیت اعلیحضرت همایونى سوء استفاده میکنم می‌روم یک کاغذى می‌نویسم یک پولى می‌گیرم (یمین اسفندیارى- این طور نیست این خلط مبحث است) یک اشخاصى مطابق قانون حق داشتند عرضحال بدهند حتى قانون گذشته بود اگر پول ندارند از اینها پول تمبر هم نگیرند این ارفاقات هم بهشان شده ۸ سال از این مقدمه گذشته است آن کسى که حق داشته تا به حال عرضحال داده است این صحیح نیست که ما یک عده طلبکار پیدا بکنیم که اینها بروند از اعلیحضرت همایونى پول بگیرند (یمین اسفندیارى- این چه حرفى است اگر سند داشته باشد) اگر سند داشت در ظرف این هشت سال مطالبه می‌کرد و عرضحال داد بود. (یمین اسفندیارى- پول نداشته، کسى توجه به کارش نکرده) (همهمه نمایندگان- زنگ رئیس) ماده اول لایحه می‌گوید که محاکم براى قطع دعوى هستند نه احقاق حق این در تمام حقوق دنیا هست. اینها یک مقرراتى دارد در یک مدت معینى باید عرضحال بدهد در یک مدت معینى باید استیناف بدهد. یک مدت معینى مرور زمان دارد. چه جهت دارد می‌گویند اگر کسى طلبى داشت اگر مثلاً در ظرف سه سال مطالبه نکرد حق مطالبه ندارد. اینها تمام روى یک اصول و قوانین وضع شده. کسى که هشت سال تمام وقت داشته و عرضحال نداده از حق خودش نخواسته استفاده بکند یا بفرمایش آقا نتوانسته استفاده بکند. مطابق تمام قوانین دنیا دیگر امروز حق مطالبه ندارد. اگر این پیشنهاد آقا تصویب بشود ایجاد اشکال خواهد شد این است که بنده خواهش میکنم پس بگیرید.
● رئیس- آقاى یمین اسفندیارى پس می‌گیرید یا رأى بگیرم؟
● یمین اسفندیارى- پس نمی‌گیرم من وظیفه خودم را انجام می‌دهم آقایان می‌خواهند رأى بدهند می‌خواهند رأى ندهند. رأى بگیرید.
● رئیس- رأى گرفته می‌شود بپیشنهاد آقاى یمین اسفندیارى آقایان موافقین قیام کنند (عده‌اى قیام کردند) قابل توجه نشد پیشنهاد دیگرى قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقاى حائرى‌زاده به شرح زیر قرائت شد)
ماده واحده- املاک واگذارى به طریق خالصه‌جات زمان ناصرى و مظفرى باشخاصى که داوطلب آبادى و پرداخت عایدات فعلى باشند داده شود تا عایدات دولت محفوظ بوده از خرابى املاک جلوگیرى بشود ماده فوق را به جاى تبصره به کمیسیون دادگسترى پیشنهاد می‌نمایم.
● رئیس- آقاى حائرى‌زاده وارد نیست اما حالا توضیحتان را بدهید.
● حائرى‌زاده- این سیستم حرف‌هایى که در مجلس داریم ما می‌زنیم نه مجراى تاریخ را عوض میکند نه حقایق را تغییر می‌دهد. اعلیحضرت سابق زمانى که وزارت جنگ را داشت اعلانى در روزنامه‌ها کرد که من استطاعت پرداخت این بلیط‌هاى همت عالى را ندارم براى من نفرستید و بدیهى است که ایشان تجارت و کار دیگرى که غیر از آن مقام فرماندهى کل قوا و سلطنتى که بعد بهشان داده شد نداشتند. یک املاکى یا اشخاصى یاغى شدند یا اشخاصى را به یک بهانه‌‌اى گرفتند حبس کردند کشتند به یک شق مختلفى به دست شاه سابق رسید که موقعى که شاه سابق مسافر خارج ایران شد ۶۰ میلیون کمتر بیشتر نقدینه در ایران ودر خارج چقدر بود بنده اطلاع ندارم این املاک هم بود با سایر خالصه‌جاتى که زمان نادر تحصیل شده یا زمان قاجاریه تحصیل شده بود پیش من فرقى ندارد یک اموالى است که صاحبانش کشته شده‌اند یا نیستند یا در محاکم مشغول دعوا هستند یا به قول آقاى اسلامى بیچاره بودند گفتند موقوف‌المطالبه باشد آنها در خانه‌شان آرام نشستند و اعتراضى هم نکردند یک املاکى نیست که به دست این و آن داده شود که بروند و حیف و میل کنند و خراب کنند آقایان هم که نسبت به سازمان شاهنشاهى احساسات خوب دارند بنده هم که کار خیر هر کس بکند مخالف نیستم ممکن است البته از بودجه مملکتى یک میلیون صد میلیون براى مریضخانه براى بنگاه‌هایى که فقرا و ایتام را نگهدارى می‌کنند تخصیص بدهد دولت مانعى ندارد این خالصه‌جات رژیم‌هاى ممالک مختلف هست رژیم مملکت ما یک رژیمى نیست که اشخاص را سعى بکنیم مالکیت مهم پیدا نکنند و مالک مهم قهراً به مجاورین خودش ظلم و تعدى میکند بسایرین تعدى میکند آب ده را می‌برد دهات مجاور را می‌خشکاند این املاکى که به صورت خالصه هست یا این املاکى که گیر این دولت‌ها آمده‌است تجدید می‌شود یک رویه‌اى در زمان ناصرالدین شاه و مظفرالدین شاه اتخاذ شده‌است در این مملکت که خالصه‌جات را آمده‌اند با تأمین مال خالصه به اشخاص واگذار کردند گفتند این خالصه‌اى که چند خروار جنس هزار تومان نقد دارد این را آقاى سزاوار عهده‌‌دار می‌شود که همه ساله بپردازد این ملک را به او واگذار کنیم برود آباد کند یک شاهى هم از عایدات مملکتى کسر نشده‌است دولت هم که مالک و مدیر بدی است براى املاک دولتى کارى که مربوط به خودش بوده‌است صرف‌نظر کرده‌است. حالا من این خالصه‌جات عمومى را پیشنهاد کردم گفتند مربوط به این موضوع نیست این هم یک قسمت از خالصه‌جات مملکتى است که به اسم املاک واگذارى خوانده می‌شود، این را اگر بیایند به اشخاص واگذار کنند این منالى که از این به دست می‌آید این را متعهد بشود یک کسى و بدهد مالیه. مالیه هم صرف کار خیر کند صرف خیرات و مبرات کند. یک وزیر مسئول خیرات و مبرات درست می‌شود وزیر فرهنگ و وزیر بهدارى ما لایق براى این کار هستند یک بنگاهى براى این کار ترتیب می‌دهند آن بحث دیگرى است ما این املاک را اگر بدهیم دست اشخاص که قبول بکنند این عایداتى را که فعلاً عاید دولت می‌شود خرجشان هم گردن خودشان ۱۸ میلیون عایدات ۹ میلیون خرجش هم از جیب مملکت بیرون نیامده و ۱۸ میلیون هم تأمین می‌شود که این املاک را به اشخاص واگذار کنند هرکس یکى دو تا مزرعه‌اى که می‌تواند آباد کند آن عواید را به دولت بدهد دولت صرف امور خیریه کند سایر قسمت‌ها براى آبادى مملکت مفید است آن پیشنهاد سابق من هم همین معنی را داشت و توضیح بیشتر با تنگى وقت مفید نمی‌دانم و معتقد هستم که نظر خیرى اگر هست که صرف خیرات بشود بهتر تأمین می‌شود.
● رئیس- آقاى حائرى‌زاده خودشان تصدیق می‌فرمایند که اگر این پیشنهاد خوب هم باشد مربوط به این کار نیست و نمی‌شود رأى گرفت اگر عقیده‌اى دارند طرحى جداگانه تنظیم کنند پیشنهاد دیگرى قرائت می‌شود. (پیشنهاد آقاى شریعت‌زاده به شرح زیر قرائت شد)
● تبصره ذیل را پیشنهاد میکنم که بر ماده واحده اضافه شود.
● تبصره- خورده مالکینى که نسبت به املاک مورد دعوى به موجب قانون مصوب خرداد ۱۳۲۱ اقامه دعوى نموده‌اند می‌توانند درظرف ۳ ماه از تاریخ اجراى این قانون به هیئت‌هاى مزبور در قانون مذکور شکایت نمایند.
● شریعت‌زاده- یک پیشنهاد دیگر هم هست آن را هم قرائت بفرمایید. (پیشنهاد دیگر آقاى شریعت‌زاده به شرح زیر قرائت شد)
پیشنهاد میکنم قسمت اول ماده واحده به طریق ذیل اصلاح شود
ماده واحده- مجلس شورای ملى تصویب میکند که اعلیحضرت همایون شاهنشاهى املاک مزروعى و مستغلاتى را که به موجب فرمان شاهنشاه فقید به استثناى اراضى که در آنجاها کارخانه تأسیس شده و ساختمان‌هاى آنجا که به موجب احکام دادگاه‌هاى املاک واگذارى طبق قانون مصوب خرداد ۱۳۲۱ ملک اشخاص شناخته شده یا بعداً شناخته شود به موجب وقفنامه همایونى به نام موقوفه خاندان پهلوى صرف امور خیریه نمایند
● رئیس- آقاى شریعت‌زاده
● شریعت‌زاده- بنده امروز به علت سرما‌خوردگى نمی‌توانم بلند حرف بزنم این است که استدعا میکنم آقایان به عرایض من گوش بدهند زیرا که نمی‌توانم بلند حرف بزنم به نظر بنده اساساً این ماده واحده در کمیسیون قوانین دادگسترى به طوری که شایسته بود مورد دقت واقع شد و توضیحاتى می‌دهم نشان می‌دهند که مصلحت مملکت و مصلحت مجلس شورای ملى براى تعظیم و تجلیل از نیات پاک و عالى اعلیحضرت شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوى و صرف این املاک به امور خیریه مقتضى این است که آن طوری که بنده پیشنهاد میکنم در مجلس شورای ملى تصویب شود. البته اینجا ناچار هستم اشاره بکنم به منطقى که آقاى حائرى‌زاده گفتند و این صحیح نیست ایشان آن املاک را مانند خالصه‌جات تلقى کردند و حال این که قوانین موجوده این عنوان را نفى می‌نماید زیرا اینها املاکى بوده به نام اعلیحضرت شاهنشاه فقید سند مالکیت صادر شده و اصول معتبر و جارى در این مملکت از حیث اعتبار سند مالکیت که موجد مالکیت است و از حیث تصرفات مالکانه و همچنین از حیث قطعیت مندرجات اسناد رسمى و همچنین قانون مدنى یعنى ماده ۳۵ قانون مدنى که تصرف مالکانه را دلیل مالکیت شمرده است سعى میکنم اصول موجود این املاک به ملکیت اعلیحضرت فقید بوده است از این نظر نمی‌توان گفت که این املاک مانند خالصه‌جات دولتى است و می‌توان رفتارى که با خالصه‌جات می‌شود کرد نسبت به آن کرد. توضیحاتى که بنده می‌دهم این مطلب را تأیید میکند و این توضیحات راجع به همین پیشنهاد بنده است چنان که عرض کردم اعلیحضرت فقید املاک مزروعى ومستغلات مورد این قانون را به موجب فرمان و صلح قطعى به اعلیحضرت شاهنشاه ما منتقل کرده با این شرط که این املاک و عوایدش به امور خیریه مصرح در همان فرمان مصرف شود. بنابراین مالکیت اعلیحضرت نسبت به این املاک مسلم است عنوان انتقالى هم که به دولت داده می‌شود صحیح نیست زیرا فرمان اعلیحضرت شاهنشاه محمدرضا شاه پهلوى حاکى از این است که به دولت اجازه داد که عواید این املاک را صرف امور خیریه کند. این یک نوع نمایندگى و فرمان اعلیحضرت شاهنشاهى تصریح به تمدید نیست. بنابراین اصلاً عنوانى که در این گزارش است که برمیگردد به اعلیحضرت این صحیح نیست زیرا مالکیت ایشان باقى است. حالا آمدیم فرض کنیم که اگر یک کسى برخلاف نص فرمان بیاید بگوید این دلیل به ملکیت است این صحیح نیست زیرا طرف معاملات مستقیماً خود قوه مقننه نمی‌تواند باشد قوه مقننه مستقیماً معاملات بیع و فسخ و اقاله نمی‌تواند انجام دهد اگر مقصود اقاله آن معامله است در صورتی که معامله‌اى شده باشد بایستى اجازه بدهد که دولت یعنى قوه مجریه طى اصول اقاله بکند. وقتى که اقاله کرد به خودى خودش منتقل به اعلیحضرت می‌شود. این است که بنده براى این که آن مقصود حاصل بشود از نظر حقوقى اعتراض وارد بود همین مقصود را به این صورت پیشنهاد کردم که مجلس شورای ملى تصویب کند املاکى را که اعلیحضرت فقید به موجب فرمان به صلح قطعى به اعلیحضرت شاهنشاهى انتقال داده باشند با شرط این که به مصرف امور خیریه برسد. اعلیحضرت شاهنشاه به نام موقوفات خاندان پهلوى وقف مؤبد بکنند بنابراین این پیشنهاد من هم از نظر حقوقى صحیح است و هم مقصود را تأمین میکند هیچ اشکالى ندارد.
● رئیس- آقاى وزیر دارایى
● وزیر دارایى- گمان میکنم که یک اشتباهى اینجا آقاى شریعت‌زاده کرده باشند. در فرمان سابق که اعلیحضرت همایونى صادر فرموده بودند این املاک به دولت انتقال داده شده رسماً به دولت که در اینجا قید شده‌است ملاحظه بفرمایید آقاى شریعت‌زاده انتقال داده شده‌است که در اینجا عوایدش را صرف یک مصارف معین بکنند و در آنجا اشتباه شده و حتى اجازه فروش داده‌اند که بتوانند به فروش برسانند این عبارت فرمان است بعد هم براى این که در خود قانون قید دارد در این قانون دعاوى املاک در ماده ۱۹ و ۲۰ دولت نسبت به املاکی که احکامى بر علیه افراد صادر می‌شود و عرضحال دادند سند مالکیتى که به نام اعلیحضرت فقید بوده است به نام دولت باید سند صادر بشود و اشخاصى که حکم بر له‌شان صادر می‌شود باز قید کنند که اسناد مالکیتى که به نام اعلیحضرت فقید بوده باطل شده و سند به اسم آن محکوم له صادر می‌شود. پس تمام املاک به دولت واگذار شده‌است یک قسمت دیگر تذکر فرمودند که قوه مقننه نمی‌تواند طرف دعوى باشد در اینجا هم قوه مقننه طرف دعوى نیست در آنجا دولت طرف دعوى است توجه بفرمایید چرا ما قانون آوردیم بمجلس؟ براى این که قانون فروش خالصه‌جات و واگذارى خالصه‌جات تمام اینها مدت قانونیش منقضى شده‌است. این املاک مال ما شده‌است یعنى خالصه دولت شده به موجب فرمان اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوى منتهى نظر این بود که به مصارف معین برسد حالا که مطابق قانون می‌خواهیم این قانون را برگردانیم که املاک خود دولت است سند به اسم دولت صادر شود مجوز قانونى می‌خواهیم مجوز قانونیش این بود که مجلس به ما اجازه بدهد که به خود اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوى برگردانیم. پس این طرحى که ما تهیه کردیم همین اجازه مجلس است براى برگردانیدن به اعلیحضرت محمدرضا شاه پهلوى. یعنى نظر شخصى خود اعلیحضرت همایونى بر این بوده است که حتماً در متن قانون قید شود که منظور از این برگشت املاک به منظور استفاده شخصى نیست براى وقف کردن و خرج خیرات و مبرات است. این است که عین این عبارت را در قانون ذکر کردیم که موجب سوء تفاهمى در آتیه نشود.
● رئیس- رأى گرفته می‌شود بپیشنهاد آقاى شریعت‌زاده آقایانی که موافقند قیام کنند (عده کمى برخاستند) قابل توجه نشد آخرین پیشنهاد قرائت می‌شود (پیشنهاد دیگر آقاى شریعت‌زاده به شرح زیر قرائت شد)
تبصره- خورده مالکینى که نسبت به املاک مورد دعوى طبق قانون مصوب خرداد ۱۳۲۱ اقامه دعوى کرده بودند می‌توانند در ظرف ۳ ماه از تاریخ اجراى این قانون به هیئت‌هاى مذکوره در قانون مزبور مراجعه نمایند
● رئیس- آقاى شریعت‌زاده.
● شریعت‌زاده- عرض کنم که بنده آقاى وزیر دارایى توجه بفرمایید بنده باز استدعا میکنم به این عرض بنده توجه بفرمایید چون این پیشنهاد بنده اگر از طرف دولت و مجلس شوراى ملى قبول شود از دو جهت مصاب است. یکى این که پیروى از نیات اعلیحضرت شاهنشاه زیرا در فرمان… آقاى امامى بنده استدعا میکنم که اجازه بفرمایید آقاى نخست وزیر هم توجه بفرمایند اعلیحضرت شاهنشاه در فرمان تصریح فرموده‌اند على‌رغم شئونى که بنده راجع به مالکیت ایشان عرض کردم در فرمانشان تصریح کرده‌اند مردمى که مدعى غبنى هستند باید دعوى آنها مورد دقت و استناد قرار گیرد. بنابراین اگر این پیشنهاد بنده قبول بشود پیروى از همان نیت مقدس اعلیحضرت شاهنشاه است و همان نیت اعلیحضرت در قانون مصوب خرداد ۱۳۲۱ با صریح‌ترین وجهى تأئید شده و مدت شش ماه تمدید شده که اشخاصى که شکایت دارند طرح بکنند یک قدرى باید توجه منصفانه در این کار بکنید که وقتى من می‌نویسم اینها کى هستند؟ اینها اشخاصى هستند که یک جریب دو جریب و پنج جریب زمین در نقاط مختلفه مازندران داشته‌اند و هیچ متوجه نیستند و صلاحیت و رشد در آنها نیست و توجه نکردند در این مدت به علاوه جناب آقاى وزیر دارایى توجه بفرمایند خود دولت هم عملى کرده است اینها را بیشتر اطمینان داده است یعنى به موجب اعلامیه‌ها دستور داده است که به این خورده مالکین تعرض نکنند. با این اعتماد، این مردم منتظر نشسته‌اند و منتظرند که عدالت نسبت به آنها اجرا بشود. اما این حس را نکردند که اجراى عدالت بدون فعالیت خودشان ممکن نیست. فهم این را هم نداشته‌اند و اقامه دعوى نکرده‌اند وقتى ملتفت شدند که مدت منقضى شده. حالا پیشنهاد بنده این است که به پیروى از نیات اعلیحضرت شاهنشاه که تصویب فرمودند این مردم دعوى غبنشان مورد رسیدگى واقع شود سه ماه مهلت دادن به این خورده مالکین که اگر شکایتى دارند به همان محکمه‌اى که طبق نظر اعلیحضرت تصویب شده‌است رجوع شود این به جایى برنمی‌خورد و منافاتى با توجه شاهانه به مؤسساتى که مأمور اداره املاک هستند ندارد. اگر آنها رجوع کردند و احقاق شد که چه بهتر و الّا خود اعلیحضرت هم توجه خواهند فرمود که نسبت به آنها توجه شود و این خورده مالکین از عواطف اعلیحضرت برخوردار شوند.
● رئیس- آقاى سزاوار.
● سزاوار- به نظر بنده اگر آقاى شریعت‌زاده توجه بفرمایند به توضیحات آقاى اسلامى و آقاى وزیر دارایى مطلب حل می‌شود و دیگر لازم نمی‌شود که تجدید مطلع بشود. زیرا اگر به این صورتى که ایشان پیشنهاد کردند ما رأى بدهیم ما ماده واحده‌اى را به آن صورت که دولت آورده تصویب نمی‌کنیم بلکه یک دعوایى براى دربار شاهنشاهى ایجاد می‌کنیم که دو مرتبه اصلاً اجازه می‌دهیم خورده مالکین بیایند و بروند و دعوى کنند. آن وقت دو مرتبه مواجه با این می‌شویم که املاک منتقل شود به دربار شاهنشاهى و در آنجا وکلایى تهیه بشوند براى جواب دادن به این دعاوى و به نظر بنده این مصلحت نیست بلکه راه حل قضیه آن است که جناب آقاى رفیع فرمودند انشاء‌الله به عرض اعلیحضرت همایونى که رساندند ایشان توجه می‌فرمایند و موضوع حل می‌شود (رأى- رأى)
● یمین اسفندیارى- اجازه می‌فرمایید؟
● رئیس- اگر قرار باشد که مخالفى صحبت بکند اول باید آقاى کشاورز صدر صحبت بکند. آقاى کشاورز صدر.
● یمین اسفندیاری- آقاى کشاورز صدر از مازندران اطلاعى ندارند.
● کشاورز صدر- دو مرتبه در این موضوع اجازه دادند و صحبت کرده‌اند اصلاً موضوع خرده مالکى در بین نیست (یمین- هست) اینها کجا هستند؟ به جز این که اینها را می‌سازند (اسلامى- مالک گنده می‌سازند) سه ماه دیگر هم که اجازه بدهید باز می‌گویند اجازه بدهید دو مرتبه اجازه داده شده‌است (اسلامى- مالک گنده بودنه خورده مالک) زیاد داد نکن فرض کردم که دو شش ماه اجازه داده‌اند اگر کسى بوده است آمده‌است عرضحال داده است و حقش را گرفته‌است و اگر اتفاقاً یک نفر دو نفر هم باقى مانده باشد دیگران از خارج حق آنها را برده‌اند و جزء تحدید حدودى که کرده‌اند به مردم خرده مالک مربوط نیست و این تزلزل قانون است و همان طور که آقاى وزیر دارایى فرمودند قانون براى فصل خصومت است نه احقاق حق و اگر این کار را بکنید یک راهى باز کرده‌اید که یک عده خرده مالکین بیایند و دعوى بکنند و املاک را ببرند.
● رئیس- رأى گرفته می‌شود به پیشنهاد آقاى شریعت‌زاده آقایانى که موافقند قیام کنند (بعضى بر خاستند) قابل توجه نشد بر طبق ماده ۱۵۱ نظامنامه با ورقه باید رأى گرفت. آقایان موافقین ورقه سفید می‌دهند. عده حاضر شصت و سه نفر است. (در این موقع اخذ رأى با ورقه به عمل آمد و نتیجه به قرار زیر اعلام گردید)
● رئیس- از ۸۱ رأى ۷۶ رأى موافق دو رأى مخالف یک رأى موافق مشروط و یک رأى سفید بى‌امضا یعنى ممتنع است بنابراین تصویب شد.
● اسامى موافقین- آقایان: برزین. عباسى. منصف. هاشم وکیل. نبوى. حاذقى. پالیزى. نورالدین امامى. محمد‌على دادور. محمود محمود. محسن گنابادى. موسوى. قوامى. اخوان. ملکپور. تولیت. سالار بهزادى. اسلامى. على وکیلى گرگانى. وثوق. دکتر ملکى. ابوالفتح دولتشاهى. گنجه. عسگر. صاحب‌جمع. ملک مدنى. لیقوانى. اسکندرى. دکتر عبده. ایلخان. دکتر مجتهدى. شریعت‌زاده. محمد‌على مسعودى. ضیاء ابراهیمى. صاحب دیوانى. محمد هراتى. ابوالحسن رضوى. آصف. نواب. دکتر متین دفترى. عزیز اعظم زنگنه. صادقى. عزت‌الله بیات. دکتر آشتیانى. رفیع. صفوى. دکتر طبا. محمد ذوالفقارى. معین‌زاده. دهقان. عامرى. رستم گیو. سلطانى لاهوتى. نیک‌پى. تقى‌زاده. احمد فرامرزى. بهبهانى. امیر‌تیمور. بوداغیان. دکتر معظمى. آشتیانى‌زاده. مکرم. ناصر ذوالفقارى. شهاب خسروانى. ابراهیم افخمى. ابوالقاسم امینى. سزاوار. باتمانقلیج. کشاورز صدر. ابوالقاسم بهبهانى. کهبد. کامل ماکویى. مشایخى. دکتر فلسفى. یمین اسفندیارى.
مخالفین: حائرى‌زاده- مکى.
موافق مشروط: قبادیان.
ورقه سفید یک برگ.
● حائرى‌زاده- عده حاضر در مرکز طبق این تابلو ۷۳ نفر است ولى ۷۶ نفر رأى موافق داده‌اند این زاید بر حد نصاب است.
● رئیس- رأى با قیام و قعود نبوده با ورقه بوده و یک عده از آقایانی که در مرکز هستند و مرخصى دارند آمده‌اند.
● حائرى‌زاده- پس آراء سابق درست نبوده.
◀ جلسه: ۱۸۹ صورت مشروح مذاکرات جلسه روز سه‌شنبه ۲۱ تیر ماه ۱۳۲۸
● رئیس- آقاى مکى.
● مکى- بنده چون: اعتراضم راجع به صورت مجلس دیروز است و یک مقدارى راجع به طرز رفتار و اداره مجلس و اخطارى است که نسبت به خود بنده اگر جناب آقاى رئیس عصبانى نمی‌شوند اجازه بدهند صحبتى بکنم و اگر هم نمی‌خواهید صحبتى بشود رأى بگیرند و بنده را اخراج کنند تا موجب افتخار بنده بشود و سند افتخار بنده را ملت ایران امضاء کرده باشد.
● رئیس- هر وقت مطابق آئین‌نامه صحبت و اعتراضى داشته باشید بنده اجازه خواهم داد حالا هم اگر صحبتى دارید می‌توانید نطق قبل از دستور بفرمایید
● مکى- الان بنده عرایضى دارم.
● رئیس- حالا قبل از دستور می‌توانید ثبت نام کنید.
● مکى- بنده به صورت جلسه دیروز اعتراض دارم.
● رئیس- وقتى رسید به دستتان قرائت کردید اگر چیزى داشت صحبت کنید چون صورت مجلس منتشر نشده‌است.
◀ توضیحات و مآخذ:
1- – منبع مشروح مذاکرات مجلس شورای ملی از سایت الکترونیکی « کتابخانه موزه و مرکز اسناد مجلس شورای اسلامی» است
2- حسین مکی – « تاریخ بیست ساله ایران – جلد هفتم – نشر ناشر – 1362 – صص – 130 – 129