«عربستان سعودی نگران است که تضعیف متحدان منطقه‌ای ایران ممکن است تهران را به سمت توسعه سلاح هسته‌ای سوق دهد. عربستان با استفاده از روابط نزدیک خود با ترامپ، تلاش می‌کند پلی دیپلماتیک بین ایران و کاخ سفید ایجاد کند. با این حال، تمایل ایران برای مذاکره با آمریکا متناقض است، و رهبران ایران نسبت به صداقت ترامپ در این زمینه تردید دارند.»
به گزارش سی‌ان‌ان عربستان سعودی آماده است تا میان دولت ترامپ و ایران میانجی‌گری کند تا به دنبال یک توافق جدید برای محدود کردن برنامه هسته‌ای تهران باشد.
پادشاهی عربستان نگران است که حالا که متحدان منطقه‌ای ایران به شدت تضعیف شده‌اند ممکن است ایران بیشتر به دنبال دستیابی به سلاح هسته‌ای برود. عربستان امیدوار است با استفاده از روابط نزدیک خود با دونالد ترامپ، پلی دیپلماتیک به سوی کاخ سفید برای ایران فراهم کند.
مشخص نیست که آیا عربستان پیشنهادی رسمی ارائه داده است یا خیر، اما این حرکت نشان‌دهنده تمایل ریاض برای تقویت روابط بهبود یافته با دشمن سابق خود و تضمین جایگاهی در میز مذاکره برای یک توافق جدید احتمالی است.
در حالی که ترامپ گفته است می‌خواهد برای یک توافق جدید با ایران وارد مذاکره شود، پیام‌های ایران متناقض بوده است. علی خامنه‌ای، رهبر جمهوری اسلامی هفته گذشته گفت که مذاکره با ایالات متحده «هوشمندانه» و «شرافتمندانه» نیست.
وزارت امور خارجه ایالات متحده و وزارت خارجه عربستان به درخواست‌های سی‌ان‌ان برای اظهار نظر پاسخ ندادند. نمایندگی ایران در سازمان ملل متحد در نیویورک نیز گفت که هیچ نظری ندارد.
عربستان سعودی به طور عمومی از توافق هسته‌ای سال ۲۰۱۵ بین ایران و قدرت‌های جهانی استقبال کرد، اما در خفا از عدم توجه دولت اوباما به نگرانی‌هایش درباره فعالیت‌های منطقه‌ای تهران — به ویژه برنامه موشکی و گروه‌های نیابتی از یمن تا عراق و لبنان — که ریاض آن‌ها را تهدیدی برای ثبات منطقه می‌دید، خشمگین بود. این کشور بعداً از خروج ترامپ از توافق در سال ۲۰۱۸ استقبال کرد.
یک سال پس از خروج ترامپ، تاسیسات نفتی عربستان هدف حمله بزرگی با پهپاد و موشک قرار گرفت که به طور موقت تولید نفت بزرگ‌ترین صادرکننده نفت جهان را به نصف کاهش داد. گروه حوثی یمن که از سوی ایران حمایت می‌شود، مسئولیت این حمله را بر عهده گرفت، اما ایالات متحده ایران را مقصر دانست – هرچند در نهایت از اقدام نظامی برای دفاع از متحد سعودی خود خودداری کرد.
اما تنش‌های بین عربستان و ایران از آن زمان به طور قابل توجهی کاهش یافته است. در مارس ۲۰۲۳، این دو کشور با توافقی که چین میانجی‌گری آن را بر عهده داشت، به طور غیرمنتظره‌ای اعلام کردند که روابط خود را عادی‌سازی می‌کنند. مقامات سعودی این توافق را یک موفقیت بزرگ می‌دانند و معتقدند که ریاض از مزایای آن بهره‌مند شده است – حملات حوثی‌ها به قلمرو عربستان متوقف شده و این کشور با وجود نگرانی‌هایی که وجود داشت که تهران ممکن است در صورت حمله اسرائیل به تاسیسات خود، به تاسیسات نفتی کشورهای عرب خلیج فارس حمله کند، درگیر درگیری‌های تلافی‌جویانه سال گذشته بین اسرائیل و ایران نشد.
در طول ۱۵ ماه گذشته، اسرائیل به طور قابل توجهی گروه‌های متحد ایران در لبنان و غزه را تضعیف کرده و به اهدافی در سوریه، عراق و حتی یمن حمله کرده است. این تحولات، همراه با سقوط رژیم اسد در سوریه، ضربه‌ای جدی به توانایی ایران برای اعمال قدرت فراتر از مرزهایش وارد کرده است.
مقامات سعودی چشم‌انداز فعلی منطقه را فرصتی تاریخی برای کاهش تنش‌ها با ایران و بهبود روابط می‌بینند و اصرار دارند که نمی‌خواهند در هیچ رویارویی آمریکایی یا اسرائیلی با ایران نقشی داشته باشند.
آن‌ها همچنین نگران هستند که ایرانِ به بن‌بست رسیده ممکن است بیشتر تمایل به توسعه بمب هسته‌ای داشته باشد و یک توافق هسته‌ای جدید را راهی برای جلوگیری از آن می‌بینند. آن‌ها معتقدند که ایران به شدت تضعیف‌شده به نفع عربستان نیست، چرا که ریاض سیاست خارجی خود را برای اولویت‌دادن به منافع اقتصادی خود بازسازی کرده و بی‌ثباتی بیشتر منطقه را مانعی برای پیشرفت می‌داند.
جشن بزرگ خاورمیانه
از زمان شروع دوره دوم ریاست‌جمهوری، ترامپ گفته است که می‌خواهد یک توافق جدید با ایران داشته باشد. او با اکراه تحریم‌ها علیه این کشور را به دلیل برنامه هسته‌ای‌اش تشدید کرده و گفته است که «دوست دارد» به یک توافق برسد و روابط را بهبود بخشد.
ترامپ هفته گذشته در Truth Social نوشت: «من می‌خواهم ایران یک کشور بزرگ و موفق باشد، اما کشوری که نتواند سلاح هسته‌ای داشته باشد. گزارش‌هایی که می‌گویند ایالات متحده، در همکاری با اسرائیل، قصد دارد ایران را به تکه‌های کوچک تبدیل کند، بسیار اغراق‌آمیز هستند.»
او ادامه داد: «من ترجیح می‌دهم یک توافق صلح هسته‌ای تأیید‌شده داشته باشیم که به ایران اجازه دهد به طور صلح‌آمیز رشد کند و شکوفا شود. ما باید فوراً روی آن کار کنیم و وقتی که امضا و تکمیل شد، یک جشن بزرگ خاورمیانه بگیریم. خداوند خاورمیانه را برکت دهد!»
با تضعیف اقتصاد ایران به دلیل تحریم‌های آمریکا، مسعود پزشکیان تحت فشار شدید پایگاه اصلاح‌طلب خود و مردم عادی ایران قرار دارد تا با سقوط ارزش پول، بیکاری گسترده جوانان و قطعی‌های مزمن برق مقابله کند.
با این حال، سیگنال‌های تهران متناقض بوده است. پزشکیان و دیگر مقامات ایرانی بارها تمایل خود را برای مشارکت با دولت ترامپ در یک توافق جدید اعلام کرده‌اند و گفته‌اند که گفت‌وگو می‌تواند در مورد «مسائل دیگر» ادامه یابد.
اما روز دوشنبه، پزشکیان صداقت ترامپ در جست‌وجوی یک توافق هسته‌ای جدید را زیر سوال برد. و هفته گذشته علی خامنه‌ای اعلام کرد که مذاکره با ایالات متحده «هوشمندانه، خردمندانه یا شرافتمندانه نیست» و به خروج آمریکا از توافق سال ۲۰۱۵ اشاره کرد. با این حال، او به طور کامل ارتباط با واشنگتن را ممنوع نکرد.
نفوذ فزاینده ریاض
فیراس مقداد، پژوهشگر ارشد مؤسسه خاورمیانه در واشنگتن به سی ان ان گفت که در حالی که سیاست خارجی عربستان بر اساس مشارکت استراتژیک با ایالات متحده است، سیاست خارجی ریاض «به دنبال تنوع بخشیدن به گزینه‌های خود، هم در سطح منطقه‌ای و هم بین‌المللی بوده است تا در صورت لزوم انعطاف‌پذیری و عمل‌گرایی داشته باشد.»
او به سی‌ان‌ان گفت: «ابراز تمایل به میانجی‌گری بین رئیس‌جمهور ترامپ و ایران به پادشاهی سعودی اجازه می‌دهد تا به طور ضمنی خود را از کمپین فشار حداکثری ترامپ علیه تهران دور کند.»
با این حال، او گفت که با توجه به عدم اعتماد باقی‌مانده بین عربستان و ایران، «این موضوع بعید است که فراتر از سیگنال‌های دیپلماتیک پیش برود.»
روابط ریاض با ترامپ – و میزان نفوذ ولی‌عهد محمد بن سلمان (MBS) بر او – احتمالاً با طرح جنجالی ترامپ برای «تحت کنترل گرفتن» غزه و اخراج جمعیت فلسطینی آن به محک گذاشته خواهد شد. این پیشنهاد ممکن است عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل را مختل کند، موضوعی که هم ترامپ و هم نخست‌وزیر اسرائیل بنیامین نتانیاهو به شدت آن را دنبال کرده‌اند.
هفته گذشته، ترامپ با خوش‌بینی درباره عادی‌سازی روابط عربستان و اسرائیل صحبت کرد و ادعا کرد که ریاض در ازای آن خواستار تشکیل یک کشور مستقل فلسطینی نیست.
عربستان به سرعت پاسخ داد و هرگونه طرح مربوط به جابجایی فلسطینی‌ها را رد کرد و تأکید کرد که هیچ عادی‌سازی‌ای بدون تشکیل کشور فلسطین انجام نخواهد شد.
با این حال، روابط عربستان با ترامپ همچنان قوی است. در حالی که دیگر متحدان ایالات متحده با احتیاط عمل می‌کنند تا او را تحریک نکنند، جایگاه بین‌المللی و نفوذ پادشاهی سعودی احتمالاً تحت رهبری ترامپ ادامه خواهد یافت.
به گزارش نشریه پولیتیکو مارکو روبیو، وزیر خارجه آمریکا، مایکل والتز، مشاور امنیت ملی کاخ سفید و استیو ویتکاف، نماینده ویژه ترامپ در امور خاورمیانه طی روزهای آینده گفتگوهای صلح روسیه–اوکراین را در عربستان آغاز خواهند کرد.
نقل از سایت رادیو زمانه