خبرگزاری هرانا: آنچه در پی می‌آید گزارش ماهانه و اجمالی از وضعیت حقوق بشر در ایران در دوره زمانی بهمن ماه ۱۴۰۳ است که به همت نهاد آمار، نشر و آثار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران تهیه شده است، این گزارش، تصویری گسترده و تکان‌دهنده از نقض حقوق بشر در ابعاد مختلف ارائه می‌دهد. از اجرای حکم اعدام تا نقض آزادی‌های فردی و اجتماعی، از خشونت نظامی و قضایی تا مشکلات کارگری و اعتراضات، همگی نشان‌دهنده چالش‌های جدی در زمینه رعایت حقوق بشر در ایران هستند. این گزارش همچنین بر میزان بالای اعدام‌ها، بازداشت‌ها، و محکومیت‌های سنگین بر اساس اتهامات مختلف تاکید دارد و نشان می‌دهد که این رویدادها در سراسر کشور گسترده‌اند.
خلاصه اجرایی:
در طول بهمن ماه ۱۴۰۳، شاهد گستره‌ای از نقض‌های حقوق بشر در سراسر ایران بودیم. با ارزیابی‌های دقیق و گزارش‌های دریافتی، مجموعاً صدها مورد نقض حقوق بشر شناسایی و ثبت شده است که شامل نقض حقوق زندانیان، آزادی بیان، حق تحصیل، حقوق کودک، خشونت‌های خانگی، خشونت مبتنی بر جنسیت، بهداشت و محیط زیست، حقوق کار، و خشونت نظامی و قضا,ی می‌شود.
یافته‌های کلیدی این گزارش عبارت‌اند از:
⚫️ اجرای حکم اعدام در مواردی که فرآیندهای عدالتی منصفانه رعایت نشده است.
⚫️ سرکوب گسترده آزادی بیان و بازداشت‌های خودسرانه.
⚫️ نقض گسترده حق تحصیل از طریق تعلیق دانشجویان.
⚫️ خودکشی‌های ناشی از فشار و ناامیدی در بین کودکان و نوجوانان.
⚫️ افزایش نگران‌کننده قتل‌های ناموسی و خشونت علیه زنان.
⚫️ تداوم نقض حقوق کار و شرایط کاری ناعادلانه.
⚫️ استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای انتظامی و امنیتی
دوره گزارش‌دهی این گزارش بهمن ۱۴۰۳ است و تعداد کل موارد نقض گزارش شده بیانگر یک وضعیت نگران‌کننده و فوریت برای توجه جامعه بین‌المللی و دولت ایران به این مسائل است.
مقدمه:
هدف از تهیه و انتشار این گزارش، افزایش آگاهی و فراهم آوردن شواهد مستدل برای تاثیرگذاری بر سیاست‌گذاری‌ها و اقدامات ملی و بین‌المللی به منظور مقابله با نقض حقوق بشر در ایران است. مجموعه فعالان حقوق بشر بر این باور است که نظارت دقیق و مستمر بر وضعیت حقوق بشر و انتشار گزارش‌هایی از این دست، زمینه‌ساز ایجاد تغییر و پاسخگویی در برابر نقض‌های رخ داده است. از این رو، ما بر اهمیت اطلاع‌رسانی مستقل و دقیق تاکید داریم تا از طریق آگاهی‌بخشی و فشارهای بین‌المللی، شاهد بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران باشیم.
تحلیل دقیق نقض حقوق بشر:
حق حیات (اعدام):
تعریف اجمالی: حق اساسی هر فرد برای داشتن زندگی، بدون تهدید به مرگ به دست دیگران یا دولت. این حق شامل حمایت از افراد در برابر اعمالی است که می‌تواند منجر به مرگ غیرقانونی شود، از جمله قتل عمد، مرگ‌های ناشی از نادیده گرفتن معیارهای ایمنی، و اعدام‌های بدون دادرسی منصفانه است.
گزارش تخلفات: هرانا در بهمن ۱۴۰۳، ۶۲ مورد را ثبت کرد که شامل ۵۹ مورد اجرای حکم، ۲۵ مورد محکومیت و ۳ مورد تایید حکم اعدام است.
نمونه‌ها:
شریفه محمدی، فعال کارگری محبوس در زندان لاکان رشت، توسط شعبه دوم دادگاه انقلاب این شهر مجددا به اعدام محکوم شد. حکم اعدام خانم محمدی پیشتر در دیوان عالی کشور نقض و پرونده وی به شعبه هم عرض ارجاع داده شده بود.
پژمان سلطانی، از بازداشت‌شدگان اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ در بوکان، توسط دادگاه کیفری یک ارومیه به اتهام قتل یک نیروی امنیتی به اعدام محکوم شد.
حکم سه زندانی که پیشتر از بابت اتهام قتل به اعدام محکوم شده بودند، در زندان قزلحصار کرج اجرا شد.
حکم یک زندانی زن که پیشتر از بابت اتهام قتل به اعدام محکوم شده بود، در زندان ساری به اجرا درآمد.
تأثیر: نقض حق حیات می‌تواند پیامدهای ویرانگری برای جامعه داشته باشد، از جمله ایجاد حس ناامنی و بی‌ثباتی. این نقض‌ها می‌توانند به فرهنگ خشونت دامن بزنند و اعتماد عمومی به دستگاه‌های حکومتی و قضایی را کاهش دهند. هنگامی که حق حیات تضمین نمی‌شود، افراد ممکن است در سایه هراس از بهره برداری از حقوق دیگر خود خودداری کنند.
آزادی اندیشه و بیان:
آزادی بیان: حق ابراز آزادانه اندیشه و عقاید از طریق گفتار، نوشتار و سایر اشکال ارتباط بدون ترس از انتقام یا مجازات قانونی است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۰۹ مورد نقض آزادی بیان را ثبت کرد که شامل ۹۳ مورد بازداشت، صدور ۵۵۶ ماه حبس و ۱۰۰ میلیون تومان جزای نقدی برای ۱۵ شهروند، ۱۳ مورد اجرای حکم، ۲ مورد مجرم شناختن نشریه، ۲۷ مورد احضار به مراجع قضایی، ۴مورد بازجویی، ۲ مورد تفتیش منزل، ۲ مورد ضرب و شتم، ۳ مورد تجمع و محاکمه ۸ نفر است.
نمونه ها:
محمد سعادتی، استاد اخراجی دانشگاه بیرجند جهت تحمل دوران محکومیت هفت ماه حبس خود بازداشت و به زندان همدان منتقل شد.
ایمان صمیمی، شهروند ساکن شهرستان آباده، توسط شعبه ۳۷ دادگاه تجدیدنظر استان فارس به چهار سال و هفت ماه حبس محکوم شد. وی پیشتر در مرحله بدوی توسط شعبه اول دادگاه انقلاب شهرستان آباده به هشت سال حبس محکوم شده بود.
ماشالله کرمی، پدر محمدمهدی کرمی، معترض اعدام‌شده، توسط شعبه ۱۲ دادگاه تجدیدنظر استان البرز به یک سال حبس محکوم شد.
دو شهروند بریتانیایی به نام‌های کریگ فورمن و لیندزی فورمن، با اتهامات امنیتی در کرمان بازداشت شدند.
در رابطه با تجمع شهروندان معترض به تداوم حصر خانگی سه چهره سیاسی در مقابل دانشگاه تهران، شماری از معترضان از جمله رحیم قمیشی، ناصر دانشفر، اکبر دانش سرارودی، محمود دردکشان، جواد دردکشان، سلیمانی اردستانی، حسین لقمانیان، سعید و سعیده منتظری بازداشت شدند.
جلسه دادگاه رسیدگی به اتهامات حسن باقری نیا، عضو سابق هیئت علمی دانشگاه حکیم سبزواری در شعبه اول دادگاه انقلاب مشهد برگزار شد.
تأثیر: این نقض‌ها نه تنها صدای افراد را سرکوب می‌کند، بلکه فضایی از ترس ایجاد کرده و مانع از بحث‌های آزاد و انتقادی می‌شود که برای یک جامعه سالم ضروری است.
زندان:
حقوق زندانیان: تضمین کرامت و حقوق اساسی افراد زندانی، از جمله دسترسی به درمان مناسب و عدالت. این شامل حمایت از زندانیان در برابر شکنجه، بی‌عدالتی و شرایط نامناسب نگهداری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۰۷ مورد نقض حقوق را در بخش زندانیان ثبت کرد که شامل ۲ مورد خودکشی زندانی، ۲ مورد عدم تفکیک جرایم زندانی، ۲ مورد نگهداری زندانی در محیط نامناسب، ۲۲ مورد انتقال زندانی به انفرادی، ۲۷ مورد بی خبری از سرنوشت بازداشت شده، ۹۸ مورد بلاتکلیفی، ۱۰ مورد اعتصاب غذای زندانی، ۳ مورد عدم دسترسی به وکیل، ۲۱ مورد عدم رسیدگی پزشکی، ۱۸ مورد اعمال فشار، ۲ مورد ممنوع الملاقاتی، ۳ مورد محرومیت از حق تماس زندانی و ۵ مورد مرخصی استعلاجی است.
نمونه ها:
ناهید شیرپیشه، مادر پویا بختیاری، از جان باختگان اعتراضات آبان ۹۸، دوران محکومیت خود را در زندان زنجان سپری می کند. وی در این زندان دست به خودکشی زده و بدون رسیدگی درمانی، به سلول انفرادی منتقل شده است.
حامد قره اوغلانی، زندانی سیاسی محبوس در زندان اورمیه که در اعتصاب بسر میبرد با کاهش قند خون مواجه و به درمانگاه منتقل شده است. تاکنون، مطالبات وی مورد توجه مسئولان مربوطه قرار نگرفته است.
زینب جلالیان، زندانی سیاسی محکوم به حبس ابد، علیرغم حال نامساعد جسمانی، کماکان از رسیدگی پزشکی مناسب در زندان یزد محروم مانده است. همچنین، وی بیش از چهار ماه گذشته را بدون امکان دیدار با خانواده سپری کرده و این محرومیت به دستور وزارت اطلاعات اعمال شده است.
سید ابوالحسن منتظر، زندانی سیاسی ۶۵ ساله محکوم به اعدام، در زندان اوین در حالی محبوس است که به دلیل مشکلات جسمانی ناشی از شکستگی قفسه سینه و بیماری‌های قلبی و کلیوی، نیاز به درمان تخصصی پزشکی دارد. با این حال، تاکنون هیچ اقدام پزشکی موثری در مورد وضعیت او صورت نگرفته و مسئولان زندان همچنان از انتقال او به مراکز درمانی جلوگیری می‌کنند.
آرین شیرپیشه، دایی پویا بختیاری، از جان‌باختگان اعتراضات آبان ۹۸، پنج ماه است که بازداشت شده و به صورت بلاتکلیف در زندان اوین نگهداری می‌شود. همچنین تاکنون رسیدگی قضایی به پرونده وی انجام نشده است.
پروانه فتاحی، شهروند ۶۸ ساله ساکن کرمانشاه، پنج روز است که توسط نیروهای امنیتی در این شهر بازداشت شده و تاکنون از محل نگهداری او اطلاعی حاصل نشده است.
تأثیر: نقض حقوق زندانیان می‌تواند به تضعیف حاکمیت قانون و اعتماد به نهادهای عدالت منجر شود. این نقض‌ها می‌توانند بر سلامت و بهبود زندانیان تأثیر منفی گذارده و چشم‌انداز بازگشت موفقیت‌آمیز آنها به جامعه را کاهش دهند.
اقلیت های ملی:
حقوق اتنیک ها: حفاظت از اقلیت‌های قومی یا اتنیک ها در برابر تبعیض و ارتقاء حقوق برابر برای آنها. این شامل حفظ فرهنگ، زبان و هویت آنها است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۴۵ مورد نقض را در بخش اقلیت های ملی ثبت کرد که شامل ۵۰ مورد بازداشت، ۵ مورد احضار به مراجع امنیتی، ۹ مورد تفتیش منزل، ۱ مورد بازجویی، ۷ مورد محاکمه و ۳ ماه حبس و ۳۰ ضربه شلاق برای ۱ نفر میباشد.
نمونه ها:
جلسه بازپرسی یوروش مهرعلی بیگلو، آراز ابراهیم نژاد، داود شیری، مهرداد قادری، حامد یگانه پور، محمدرضا موحد، امیرحسین آقایی، علی بابایی، جواد سودبر، مرتضی نورمحمدی، حسین آزادی و ابراهیم عوض زاده، فعالان ترک (آذربایجانی) در شعبه ۱۵ دادسرای عمومی و انقلاب تبریز برگزار شد.
وحید ابهری، فعال ترک (آذربایجانی) به صورت تلفنی به اداره اطلاعات شهر تبریز احضار شد.
تأثیر: چنین نقض‌هایی می‌تواند منجر به از دست دادن زمین، استحاله فرهنگی، به حاشیه رانده شدن، فقر و درگیری شود و بافت اجتماعی و هویت جوامع بومی را از بین ببرد.
آزادی مذهب:
حقوق اقلیت‌های مذهبی: تأمین آزادی مذهبی و حمایت از افراد برای پیروی از اعتقادات مذهبی خود بدون ترس از تبعیض یا آزار.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۱ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۲۴ مورد بازداشت، ۵ مورد احضار به مراجع قضایی، ۶۰ ماه حبس و ۵۰ میلیون تومان جزای نقدی برای ۴ نفر، ۱ مورد ضرب و شتم، ۱ مورد بازجویی و ۳ مورد تفتیش منزل است.
نمونه ها:
ده زن بهائی به نام های نسرین خادمی قهقرخی، رویا آزادخوش سارا شکیب، بشری مطهر، مژگان پورشفیع اردستانی، مریم خرسندی، شورانگیز بهامین، ساناز راسته، فیروزه راستی نژاد و آزیتا رضوانی خواه جهت اجرای حکم حبس بازداشت و به زندان دولت آباد اصفهان منتقل شدند.
سازمان اطلاعات سپاه اصفهان در اطلاعیه‌ای اعلام کرد که ۱۳ شهروند بهائی به دلیل ترویج و آموزش عقاید مرتبط با بهائیت، توسط ماموران این سازمان در اصفهان بازداشت شده اند.
ناصر نورد گل‌تپه و ژوزف شهبازیان، دو شهروند مسیحی ساکن استان تهران توسط ماموران وزارت اطلاعات بازداشت و به زندان اوین منتقل شدند.
عبدالبصیر شاهوزهی، روحانی اهل سنت پس از احضار به دادگاه شهرستان ایرانشهر، بازداشت شد.
تأثیر: نقض آزادی مذهبی می‌تواند منجر به شکاف اجتماعی، درگیری و به حاشیه‌نشینی جوامع مذهبی شود. این امر اصول تنوع و مدارا را در جامعه تضعیف می‌کند.
حق تحصیل:
حق تحصیل: دسترسی برابر و فراگیر به آموزش با کیفیت برای همه افراد، بدون تبعیض. این حق همچنین شامل دسترسی به آموزش ابتدایی رایگان و اجباری است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۹ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که ۴ مورد بازداشت، ۳ مورد ضرب و شتم، ۹ مورد تجمع، ۳ مورد ممانعت از تجمع، ۱ مورد تنبیه فیزیکی، ۱۰۱ مورد مسمومیت دانشجویان و ۸۰ مورد مسمومیت دانش آموزان را شامل می شود.
نمونه ها:
دانشجویان دانشگاه تهران در اعتراض به جان باختن یک دانشجو به نام امیرمحمد خالقی و عدم تأمین امنیت مسیرهای منتهی به کوی دانشگاه، تجمع اعتراضی برگزار کردند. این تجمع با دخالت نیروهای امنیتی لباس شخصی به خشونت کشیده شد و حداقل دو دانشجو به نام‌های امیرحسین گوهری و بخشان علی‌محمدی بازداشت شدند.
مدیرکل آموزش و پرورش آذربایجان غربی، تعداد دانش آموزان مسموم شده بر اثر حادثه گازگرفتگی در یک مدرسه دخترانه در شهرستان شاهین دژ را ۶۵ تن اعلام کرد.
در پی سرو غذای مسموم در خوابگاه دانشگاه فرهنگیان پیشوا، ۱۰۱ دانشجوی دختر دچار مسمومیت شده و مراکز درمانی منتقل شدند.
تأثیر: محرومیت از آموزش می‌تواند بر رشد اقتصادی و اجتماعی جامعه تأثیر منفی گذارد، فقر را تشدید کند و مانع از رسیدن افراد به پتانسیل کامل خود شود. آموزش نقش کلیدی در توسعه شهروندان آگاه و مسئول دارد.
حقوق کودک:
حق سلامت و امنیت کودکان: اطمینان از حمایت و حفاظت کودکان از هرگونه آزار، بهره‌کشی و خطرات بهداشتی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۴۸ مورد نقض را در بخش حقوق کودک ثبت کرد که شامل ۳ مورد بازداشت کودکان، ۶ مورد قتل کودک، ۱ مورد مرگ کودک کار، ۱ مورد قاچاق کودکان، ۱ مورد تجمع، ۶ مورد مرگ کودکان در پی سهل انگاری مسئولان، ۲۷ مورد مصدومیت کودکان در پی سهل انگاری مسئولان و ۲ مورد خودکشی است.
نمونه ها:
واژگونی یک اتوبوس حامل ۴۰ دانش‌آموز در محور ماهان – کرمان، به مرگ شش دانش‌آموز و مصدومیت ۲۷ تن دیگر منجر شد.
یک دختر ۹ ساله به نام آنیلا در سنندج توسط نامادری خود مورد ضرب و شتم و آزار جسمی قرار گرفته است. ضربه به سر با گوشت کوب، فشردن گلو و گذاشتن چنگال داغ روی بدن، از نمونه های آزار این کودک عنوان شده است.
یک دختر ۱۰ ساله در سمنان، توسط نامادری خود به قتل رسید. متهم ۳۸ ساله که خود نیز مادر یک دختر ۱۲ ساله است، در پی این اقدام بازداشت شد.
در پی تیراندازی بی‌ضابطه نیروهای انتظامی به سمت یک خودرو در شهرستان دلیجان، یک نوجوان جان خود را از دست داد.
یک دختر ۱۵ ساله قربانی کودک همسری در قروه، اقدام به خودکشی کرد و جان خود را از دست داد.
برخلاف تعهدات بین‌المللی ایران تحت عنوان الحاق به پیمان‌نامه حقوق کودک و بخش عدم به‌کارگیری کودکان در امور نظامی، ۴۱۵۰ دانش‌آموز دختر و پسر از استان مازندران به اردوهای موسوم به “راهیان نور” در مناطق عملیاتی غرب کشور اعزام شدند.
تأثیر: عدم تأمین سلامت و امنیت کودکان می‌تواند تأثیرات ماندگاری بر رشد و توسعه آنها داشته باشد، مانع از دستیابی به پتانسیل کامل آنها شود و به چرخه‌های فقر و بی‌عدالتی دامن بزند.
قتل های ناموسی:
قتل‌های ناموسی: حفاظت از افراد، به ویژه زنان و دختران، در برابر خشونت و قتل به بهانه‌های ناموسی و حفظ حیثیت خانوادگی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۱ مورد قتل ناموسی که شامل قتل ۱ زن می‌شود را ثبت کرد.
نمونه ها:
با انگیزه ناموسی؛ یک زن قربانی کودک همسری در شوشتر توسط پدر و برادرش به قتل رسید.
تأثیر: قتل‌های ناموسی نه تنها جان افراد را می‌گیرند بلکه نشان‌دهنده عمیق‌ترین سطوح تبعیض جنسیتی هستند، ترس و محدودیت‌های شدیدی بر زنان و دختران تحمیل می‌کنند و به نقض فراگیر حقوق بشر منجر می‌شوند.
خشونت خانگی:
خشونت‌های خانگی: پیشگیری از خشونت در خانه و محافظت از قربانیان آن. شامل حمایت قانونی و اجتماعی برای زنان، کودکان و سایر اعضای آسیب‌پذیر خانواده است.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه ۱۱ مورد قتل زنان ناشی از خشونت خانگی را ثبت کرد.
نمونه ها:
دستکم هفت زن از جمله دو دختر نوجوان توسط پدر، همسر و بستگان خود در شهرهای کرمانشاه، شوشتر، اسدآباد، بروجرد، مراغه، پیرانشهر و اسلام‌آباد غرب به قتل رسیدند.
مردی در شهر جورقان از توابع همدان، همسر خود و مادر، خواهر و برادر او را با سلاح گرم به قتل رساند. او پس از این اقدام به زندگی خود پایان داد.
تأثیر: خشونت خانگی می‌تواند پایه‌های اساسی خانواده و جامعه را تضعیف کند، باعث آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت بر قربانیان شود و الگوهای خشونت‌آمیز را برای نسل‌های آینده تکرار کند.
زنان:
خشونت مبتنی بر جنسیت: خشونت علیه فرد به دلیل جنسیت او یا خشونت که عمدتاً بر افراد با جنسیت خاص تأثیر می‌گذارد.
گزارش تخلفات: علاوه بر نقض های سیستماتیک ناشی از وجود قوانین تبعیض آمیز، هرانا در این ماه، ۱۵ مورد نقض را در این بخش ثبت کرد که شامل ۶ مورد بازداشت زنان، ۵ مورد اتهام بدحجابی، ۲ مورد تجاوز، ۱ مورد اسیدپاشی و ۱ مورد تبعیض در محیط‌های اجتماعی است.
نمونه ها:
حمیده زراعی، شهروند معترض به حجاب اجباری که دوران محکومیت تبعید خود را در رشت سپری می‌کند، به دلیل امتناع از رعایت حجاب در دادگاه، بازداشت و به زندان لاکان رشت منتقل شد.
دو دختر در تهران به دلیل انتشار ویدیویی با محتوای رقص در مزار کشته شدگان جنگ ایران و عراق بازداشت شدند.
مردی در تهران همسرش و همکار وی را به ظن رابطه پنهانی با یکدیگر، مورد اسیدپاشی قرار داد. متهم پس از ساعاتی بازداشت شده و وضعیت جسمی قربانیان این اقدام وخیم گزارش شده است.
مردی که متهم است با فریب و جلب اعتماد یک زن، او را مورد آزار جنسی قرار داده است، توسط ماموران پلیس در تهران بازداشت شد.
تأثیر: این نقض می‌تواند منجر به آزار و اذیت فیزیکی، جنسی، روانی یا رنج، از جمله تهدید، اجبار و محرومیت خودسرانه از آزادی، چه در ملاء عام و چه در زندگی خصوصی شود. این امر نابرابری جنسیتی را تداوم می‌بخشد، مانع توسعه می‌شود و می‌تواند منجر به آسیب‌های جسمی و روانی بلندمدت شود.
بهداشت و محیط زیست:
بهداشت و محیط زیست: در معرض قرار دادن ناعادلانه جوامع در برابر خطرات زیست‌محیطی و انکار حق دسترسی به منابع طبیعی، اغلب بر اساس نژاد یا وضعیت اجتماعی و اقتصادی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۱۶۳ مورد نقض را در بخش بهداشت و محیط زیست ثبت کرد که ۱ مورد حیوان آزاری، ۱۵۴ مورد آلودگی محیط زیستی، ۸ مورد تجمع و ۱ مورد عدم حفاظت از منابع طبیعی است.
نمونه ها:
شماری از شهروندان در اراک در اعتراض به آلودگی هوا با سر دادن شعارهای اعتراضی دست به تجمع زدند.
تصاویری از آزار یک لاکپشت در سواحل جزیره قشم منتشر شده که باعث آزردگی کاربران فضای مجازی و فعالان محیط زیست شده است. در این تصاویر، دو شهروند لاکپشت پوزه عقابی در معرض انقراض را مورد آزار و اذیت قرار می‌دهند که بسیاری از فعالان محیط زیست خواستار برخورد با عاملین آن شده‌اند.
شماری از شهروندان در قاضی آباد خرم آباد در اعتراض به کوه خواری، ساخت و سازهای غیرمجاز در این منطقه و تخریب محیط زیست دست به تجمع اعتراضی زدند.
تأثیر: بی‌عدالتی زیست‌محیطی می‌تواند منجر به مشکلات بهداشتی، نابرابری‌های اقتصادی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این امر به طور نامتناسبی جوامع به حاشیه رانده شده را تحت تاثیر قرار می‌دهد، نابرابری‌ها را تشدید می‌کند و آنها را از حق داشتن محیط زیستی سالم و ایمن محروم می‌کند.
حقوق کار:
حقوق کار: نقض حقوق کارگران، از جمله شرایط کاری ناایمن، دستمزد ناعادلانه، ساعات کاری غیرمنطقی و انکار حق سازماندهی و چانه‌زنی جمعی.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۳۰ مورد نقض را در بخش کارگران و اصناف ثبت کرد که شامل ۲۲ مورد مرگ به دلیل نبود ایمنی در محیط کار و ۷۴ مورد مصدومیت کارگر، ۱۳۴ مورد تجمع، ۵ مورد بازداشت، ۳ مورد احضار به مراجع قضایی، ۲ مورد بازجویی، ۲۲ مورد اعتصاب، ۳ مورد تعطیلی کارخانه، ۹۹۲ مورد بلاتکلیفی، ۱۰۷ ماه معوقات مزدی برای ۱۵۵۱ نفر، ۲ مورد اخراج و تعدیل، ۴۸ ماه حبس برای ۲ نفر و ۲ مورد پلمپ اماکن است.
نمونه ها:
اصغر امیرزادگان، معلم و فعال صنفی فرهنگیان استان فارس توسط دادگاه کیفری شهرستان فیروزآباد به تحمل سه سال حبس محکوم شد.
در سایه فقدان ایمنی محیط و شرایط نامناسب کار، روز جاری، پنج کارگر راهداری در قزوین دچار حادثه شدند. در این حادثه، سه کارگر جان خود را از دست دادند و دو تن دیگر مصدوم شدند.
دو فعال صنفی پرستاران شاغل در مرکز فوریت های پزشکی و بیمارستان امام رضا مشهد، به دلیل پیگیری حقوق صنفی و مطالبات خود و همکارانشان از کار اخراج شدند.
دادستان عمومی و انقلاب شهرستان ری از پلمب یک مرکز پزشکی به دلیل “فعالیت در زمینه سقط‌های غیرقانونی” در این شهر خبر داد. همچنین در این رابطه سه نفر بازداشت شدند.
نیروهای پیمانکاری مخابرات آذربایجان شرقی از انجام فعالیت‌های روزانه خود امتناع کرده و دست به اعتصاب زدند. عدم دریافت حق سنوات، بی‌عدالتی در پرداختی‌ها و همچنین مشکلات مربوط به هزینه های درمان از جمله مطالبات این نیروها گزارش شده است.
فرانک رفیعی و رفیق کریمی، فعالان کارگری به اداره اطلاعات سنندج احضار و بازجویی شدند.
جمعی از کارگران کارخانه ذوب آهن خزر گیلان در اعتراض به عدم دریافت مطالبات مزدی و بلاتکلیفی شغلی، در محوطه این شرکت دست به تجمع اعتراضی زدند.
شماری از کسبه و بازاریان تهران در اعتراض به گرانی و افزایش نرخ ارز، از انجام فعالیت‌های خود امتناع کرده و دست به اعتصاب و تجمع زدند.
تأثیر: نقض حقوق کار می‌تواند منجر به استثمار، فقر و نابرابری شود. این امر سلامت، عزت نفس و توانایی کارگران برای حمایت از خود و خانواده‌شان را تضعیف می‌کند.
خشونت نظامی و امنیت شهروندان:
استفاده بیش از حد پلیس یا مرزبانی از زور و سلاح: اطمینان از اینکه نیروهای اجرایی قانون در استفاده از زور متناسب و مسئولانه عمل کنند، به منظور حفاظت از حقوق شهروندان.
گزارش تخلفات: هرانا در این ماه، ۲۰ گزارش از نقض را دراین بخش ثبت کرد که شامل ۲ مورد مرگ کولبر، ۲ مورد مجروحیت کولبر، ۲ مورد مرگ سوختبر، ۲ مورد زخمی شدن سوختبر، ۲ مورد قتل شهروندان بر اثر تیراندازی نیروهای امنیتی، مرگ ۲ شهروند و زخمی شدن ۲ شهروند دیگر براثر انفجار مین و صدور ۶۸۵ ضربه شلاق برای ۹ نفر است.
نمونه ها:
تیراندازی نیروهای نظامی در محدوده پلیس راه زابل به زاهدان به آتش گرفتن خودرو دو سوختبر و جانباختن آنها منجر شد.
در پی تیراندازی بی ضابطه نیروهای نظامی به سمت یک خودرو در شهرستان دلگان، یک شهروند جان خود را از دست داد.
در پی تیراندازی نیروهای نظامی در مناطق مرزی بانه، یک کولبر زخمی شد.
مرکز رسانه قوه قضاییه از صدور حکم ۷۴ ضربه شلاق در کنار سایر مجازات ها برای رئیس اسبق جمعیت هلال احمر کشور خبر داد.
انفجار یک مین در منطقه مرزی روتک واقع در شهرستان میرجاوه، به جان باختن یک شهروند منجر شد.
تأثیر: استفاده بی‌رویه از زور توسط پلیس یا مرزبانی می‌تواند به نقض گسترده حقوق بشر منجر شود، اعتماد عمومی به نهادهای اجرایی قانون را کاهش دهد و منجر به نارضایتی و ناآرامی‌های اجتماعی شود. این عملکردها ضرورت بازبینی در رویه‌ها و آموزش‌های نیروهای اجرایی را نشان می‌دهد.
واکنش های دولتی و نهادی:
در پاسخ به افزایش نقض حقوق بشر گزارش‌شده در بهمن‌ماه ۱۴۰۳، موضع رسمی و اقدامات دولت ایران و نهادهای آن متفاوت بوده است، هرچند عمدتاً در رسیدگی به ریشه‌های مشکلات یا تضمین پاسخگویی ناکافی بوده‌اند.
علی عبداللهی، رئیس مرکز حفاظت اطلاعات قوه قضائیه طی ادعایی وضعیت زندان‌ها و بازداشتگاه‌های کشور را «بسیار مطلوب» و «بالاتر از سایر کشورها» عنوان کرد. وی همچنین مدعی شد که «بسیاری از محکومین و متهمین، مسئولان زندان به ویژه شخص دادستان را به منزله پدر خویش می دانند». این ادعا در حالی مطرح است که مرتبا گزارش هایی از شرایط نامناسب زندان ها در ایران منتشر می‌شود.
محمدرضا عارف، معاون اول رئیس‌جمهور، از ابلاغ آیین‌نامه اجرایی قانون ساماندهی و نظارت بر تجارت مرزی کولبری و ملوانی خبر داد و تأکید کرد که این مصوبه با هدف بهبود معیشت مرزنشینان و ایجاد اشتغال پایدار در مناطق مرزی تدوین شده است.
عثمان سالاری، عضو کمیسیون حقوقی و قضایی مجلس، افزایش آمار همسرکشی یا کودک‌کشی را «حدس و تخمین و گمانه زنی‌های فضای مجازی» عنوان کرد و مدعی شد که هدف انتشار آمار این است که «فضای آرام جامعه را متلاطم جلوه دهند».
رئیس سازمان حفاظت محیط زیست ایران اعلام کرد که حدود ۴۹٪ جمعیت کشور در معرض خطر فرونشست زمین سکونت دارند. این پدیده ۳۰ استان، ۳۸۰ شهر و ۹۲۰۰ روستا را تهدید می‌کند و استان‌هایی مانند خراسان رضوی، تهران، اصفهان، کرمان و فارس بیشترین آسیب‌پذیری را دارند. به گفته شینا انصاری، ۲۷ سایت تاریخی از جمله تخت جمشید و نقش جهان در معرض این خطر قرار گرفته‌اند.
واکنش های بین المللی:
مای ساتو، گزارشگر ویژه سازمان ملل در امور حقوق بشر ایران، نسبت به رد درخواست اعاده دادرسی پخشان عزیزی در دیوان عالی کشور ابراز نگرانی کرد. او با تأکید بر اینکه اجرای قریب‌الوقوع حکم اعدام وی نقض قوانین بین‌المللی حقوق بشر است، از مقامات ایران خواست فوراً اجرای این حکم را متوقف کنند.
پارلمان فرانسه با تصویب قطعنامه‌ای، نقض حقوق زنان در ایران را محکوم کرد. در این قطعنامه بر توقف اعدام، آزادی معترضان اعتراضات سراسری و پرداخت غرامت به قربانیان سرکوب، تاکید شده است.
۱۲۵ نماینده پارلمان اروپا و پارلمان‌های کشورهای مختلف اروپایی با انتشار بیانیه‌ای، هم‌صدا با کارشناسان سازمان ملل متحد، تشدید آزار و سرکوب زنان بهائی در ایران را محکوم کردند. این نمایندگان با اشاره به بیانیۀ منتشرشده از سوی گزارشگران ویژۀ سازمان ملل، نسبت به افزایش هدفمند سرکوب زنان بهائی و نقض سیستماتیک حقوق بشر در ایران ابراز نگرانی کرده‌اند.
وزیر امور خارجه فرانسه، تداوم بازداشت دو شهروند تبعه این کشور در زندان‌های ایران که به جاسوسی متهم هستند را غیر قابل قبول دانست و خواستار تشدید تحریم‌ها علیه تهران شد.
نتیجه گیری:
گزارش ماهانه مرکز آمار مجموعه فعالان حقوق بشر در ایران در بهمن‌ماه ۱۴۰۳، چشم‌اندازی نگران‌کننده از وضعیت حقوق بشر در ایران را ارائه داده است. شاهد نقض گسترده حقوق از جمله اجرای حکم اعدام بدون رعایت دادرسی منصفانه، سرکوب آزادی بیان، بازداشت‌های خودسرانه، نقض حق تحصیل، خودکشی کودکان و نوجوانان، خشونت‌های خانگی و ناموسی علیه زنان، نقض حقوق کارگران و استفاده بی‌رویه از زور توسط نیروهای امنیتی بوده‌ایم. این گزارش بر اساس شواهد موثق و گزارش‌های دقیق، تصویری واضح از الگوهای نقض حقوق بشر و تأثیر عمیق آن بر جامعه ایران را به نمایش می‌گذارد.
نتایج به‌دست آمده بر ضرورت اقدامات فوری و مؤثر بین‌المللی و داخلی برای رسیدگی به این نقض‌ها و حمایت از قربانیان تأکید می‌کنند. از جمله یافته‌های کلیدی، افزایش موارد خشونت نظامی و قضایی، به‌ویژه علیه زنان و اقلیت‌ها، نگرانی‌های عمیقی را در مورد تعهد ایران به رعایت حقوق بشر بین‌المللی ایجاد می‌کند. این گزارش بر اهمیت ایجاد تغییر از طریق مکانیزم‌های نظارتی مستقل، افزایش آگاهی عمومی، و فشارهای بین‌المللی به منظور ارتقاء حقوق بشر و حاکمیت قانون در ایران تأکید دارد.
در نهایت، این گزارش ماهانه نه تنها به عنوان یک اسناد تاریخی از وضعیت حقوق بشر در ایران عمل می‌کند بلکه به عنوان یک فراخوان عملی برای همه ذینفعان به منظور اتخاذ اقدامات فوری و مسئولانه در جهت بهبود وضعیت حقوق بشر در ایران محسوب می‌شود.