خبرهای درز کرده از تازه‌ترین گزارش «رافائل گروسی»، مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی از برنامه اتمی جمهوری اسلامی ایران که باید به‌زودی تحویل شورای حکام آژانس شود، حاکی از آن است که ایران در در هفته‌های اخیر به‌طور چشمگیری ذخایر اورانیوم غنی‌شده خود را افزایش داده، به‌طوری که به نظر می‌رسد در حال جمع‌آوری ماده خام حیاتی برای ساخت سلاح‌های هسته‌ای است.
ارزیابی آژانس در تخمین مواد اتمی ایران در حال حاضر این است که افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده ایران تا ۶۰ درصد، به جمهوری اسلامی این امکان را می‌دهد که شش سلاح هسته‌ای تولید کند.
بر اساس گزارش جدید گروسی به شورای حکام، جمهوری اسلامی تا نیمه دوم بهمن ماه امسال حدود ۲۷۵ کیلوگرم اورانیوم غنی‌شده ۶۰ درصدی تولید کرده است که ۱۸۲ کیلوگرم بیشتر از میزان اورانیوم غنی‌شده‌اش در اواسط آبان، یعنی سه ماه پیش از این است.
این سوخت می‌تواند در عرض چند روز به ماده‌ای با غنای ۹۰ درصد تبدیل شود که کاربرد اصلی آن تولید سلاح اتمی است. براساس این گزارش که برخی از زوایای آن از سوی رسانه‌های عمدتا آمریکایی به بیرون درز پیدا کرده، ایران اکنون مواد شکاف‌پذیری تولید می‌کند که برای تولید ماهانه سلاح هسته‌ای کافی است.
جمهوری اسلامی در بیست سالی که از بحران اتمی آن سپری می‌شود به‌طور سنتی زمانی دست به تولید اورانیوم غنی‌شده بیشتر می‌زند که در داخل خود را برای مذاکره با قدرت‌های جهانی آماده می‌کند. از نظر سیاست‌مداران ایرانی، افزایش ذخایر اورانیوم غنی‌شده و توسعه برنامه اتمی «دست مذاکره‌کنندگان را در برابر قدرت‌های خارجی، برای چانه‌زنی پر می‌کند». اما برخلاف رویه نسبتا تثبیت‌شده جمهوری اسلامی، به‌نظر می‌رسد که اکنون حکومت هیچ آمادگی برای مذاکره با ایالات متحده ندارد.
«مسعود پزشکیان»، که پس از مرگ غیرمنتظره «ابراهیم رئیسی» به ریاست جمهوری رسید، در دوره انتخابات شعارهایی درباره مذاکره و ضرورت رفع تحریم‌ها می‌داد، اما اکنون می گوید: «حاضریم سیل ما را ببرد اما زیر چتر روباه نمی رویم» که اشاره به بی‌اعتمادی جمهوری اسلامی، به دولت ترامپ دارد.
در حالی که به‌نظر می‌رسید جمهوری اسلامی ایران در بحرانی‌ترین دوره حیات ۴۶ ساله خود به مذاکره با آمریکا برای رفع تحریم تمایل نشان خواهد داد، «علی خامنه‌ای» گفته که با آمریکا مذاکره نخواهد کرد. با این همه به‌دلیل سابقه مذاکرات پنهانی ایران و آمریکا در عمان در دهه ۱۳۹۰، برخی گمانه‌زنی‌ها وجود دارد که بعید نیست بر خلاف شعارهای ظاهری خامنه‌ای، کانال مذاکرات پنهانی بین دو کشور در حال شکل‌گیری باشد.
روسیه و عربستان سعودی تمایل خود را برای میانجی‌گری نشان داده‌اند در حالی که گزارش رسانه‌های اسراییل حاکی از آن است که این کشور در حال جلب حمایت ایالات متحده برای حمله به مراکز اتمی ایران است. «سرگئی لاوروف»، وزیر خارجه روسیه اخیرا در تهران با مقام‌های ایران ملاقات کرده است.
«عباس عراقچی»، همتای ایرانی او گفته با این‌که برنامه‌ای برای مذاکره با آمریکا وجود ندارد اما جمهوری اسلامی در این زمینه با چین و روسیه مواضع خود را هماهنگ می‌کند.
گزارش تازه آژانس که اولین گزارش از زمان به قدرت رسیدن مجدد «دونالد ترامپ» است که در روزهای اول ریاست جمهوری خود مجددا فرمان شروع سیاست فشار حداکثری بر ایران را صادر کرده و هدف آن به صفر رساندن درآمدهای نفتی جمهوری اسلامی است. دولت اول ترامپ در ماه‌های پایانی خود موفق شده بود درآمد نفتی ایران از ۱۰۰ میلیارد دلار در سال به کمتر از ۸۰۰ هزار دلار برساند که به معنی به سقوط رساندن ۹۲ درصدی درآمدهای نفتی ایران طی چند ماه بود.
رافائل گروسی، مدیرکل آژانس اخیرا به روزنامه آمریکایی «وال استریت ژورنال» گفته است که با پیشرفت جمهوری اسلامی در تولید اورانیوم غنی‌شده پرونده اتمی این کشور «بزرگ‌تر می‌شود» و هشدار داده که «ما هیچ پیشرفتی در مذاکرات نمی‌کنیم». مدیرکل آژانس بین‌المللی انرژی اتمی در گزارش خود هشدار داده است «افزایش قابل توجه تولید و انباشت اورانیوم غنی‌شده توسط ایران، که تنها کشور بدون سلاح هسته‌ای است که چنین ماده هسته‌ای تولید می‌کند، مایه نگرانی جدی است.»
مقام‌های جمهوری اسلامی که در ابتدای سال جاری خورشیدی تهدید به تولید سلاح اتمی می‌کردند، در هفته‌های اخیر لحن خود را تغییر داده‌اند. «کمال خرازی»، رییس منصوب خامنه‌ای در شورای راهبردی روابط خارجی اردیبهشت سال جاری همزمان با تبادل آتش میان ایران و اسراییل و بالارفتن احتمال حمله به مراکز اتمی ایران گفته بود که ممکن است که جمهوری اسلامی در «دکترین هسته‌ای خود تجدیدنظر کند.»
عباس عراقچی دبیر وقت این شورا که اینک وزیر خارجه است هم همین عبارت را در یک همایش در قطر گفته بود اما خرازی اخیرا گفته که ایران در دوره دوم ریاست جمهوری ترامپ «صبر حداکثری» در پیش گرفته است.
گزارش‌های اطلاعاتی ایالات متحده در آخرین روزهای ریاست جمهوری «جو بایدن» حاکی از آن بود که ایران هنوز تصمیمی برای ساخت سلاح هسته‌ای نگرفته است، اما خطر آن رو به افزایش است. برخی از مقام‌های دولت ترامپ می‌گویند ایران در حال انجام تحقیقاتی است که می‌تواند به ساخت بمب اتمی منجر شود.
در حالی که شبکه نیروهای نیابتی جمهوری اسلامی با کشته شدن «حسن نصرالله» رهبر حزب‌الله، جمهوری اسلامی ایران وارد بحرانی‌ترین وضعیت خود در سال‌های اخیر شده و حمله آبان‌ماه اسراییل منجر به خسارات‌های جدی به ساختار پدافندی ایران شده، اسراییل به‌طور پیوسته هشدار می‌دهد که زمان برای پیگیری مسیر دیپلماتیک در برابر پرونده اتمی ایران، در حال تمام شدن است.
در حال حاضر فقط ۸ ماه زمان تا انقضای قطعنامه ۲۲۳۱ شورای امنیت باقی مانده است که سازوکار یا مکانیزم «ماشه» یا برگشت خودکار تحریم‌های شورای امنیت علیه ایران در آن پیش‌بینی شده است.
کشورهای اروپایی فرآیندی را آغاز کرده‌اند که نیمه مهر سال آینده خورشیدی ممکن است آن‌ها را به بازگرداندن تمام تحریم‌های بین‌المللی علیه ایران سوق دهد. تهران به‌طور جسته و گریخته گفته است که اگر چنین اتفاقی بیافتد، از «ان‌پی‌تی» یا پیمان منع گسترش سلاح‌های هسته‌ای خارج خواهد شد. تنها کشوری که این کار را کرده، کره شمالی است که پس از خروج از ان‌پی‌تی، سلاح هسته‌ای ساخته شده خود را آزمایش کرد اما مقام‌های جمهوری اسلامی می‌گویند که خامنه‌ای ساخت سلاح اتمی را در فتوایی «حرام» کرده و تبعیت از این فتوا برای حکومت «واجب» است.
اعضای شورای حکام آژانس اکنون در انتظار گزارش جامع مدیرکل آژانس از برنامه اتمی ایران هستند که راه بازگشت تحریم‌های شورای امنیت را به سهولت فراهم می‌کند.
قرار بود این گزارش در ماه جاری آماده شود، اما مدیرکل آژانس گفته مسایل جدیدی وجود دارد که باید به این متن اضافه شود برای همین تکمیل آن به پس از نوروز ۱۴۰۴ موکول شده است.
گزارش‌های غیررسمی حاکی از آن است که این گزارش نکات منفی متعددی از نحوه اجرای تعهدات ایران و همکاری این کشور با آژانس دارد.
شورای حکام می‌تواند تصمیم‌گیری درباره این گزارش جامع را به شورای امنیت سازمان ملل متحد بسپارد که تحریم‌های آن علیه جمهوری اسلامی را می‌تواند با نظر هر کدام از اعضای دایم یعنی آمریکا، فرانسه، بریتانیا، چین و روسیه دوباره از سر گرفت، بدون این‌که این کشورها قدرت وتوی چنین تصمیمی را داشته باشند.
شدت بحران در حال شکل گیری را می‌توان از یک جمله مدیرکل به‌وضوح یافت: «نمی‌توان این احتمال را رد کرد که ایران تاسیسات اتمی جدیدی ساخته باشد.»