«به نوشتۀ روزنامۀ فرانسوی لوموند، کنار هم نهادن دو عبارت «فاشیسم» و «ایالات متحد آمریکا» تاکنون تناقض به‌شمار می‌آمد، اما نگاه دوباره به آنچه که در آلمان دهۀ ۱٩۳٠ گذشت، می‌تواند درس‌های زیادی برای اروپاییان در بر داشته باشد.»

فیلیپ برنارد، سرمقاله‌نویس لوموند مطلبش را با یادی از فیلیپ راث، نویسندۀ بزرگ آمریکایی و رمان معروف او به نام «توطئه علیه آمریکا» آغاز می‌کند. در آن داستان سیاسی– تخیلی، راث که خود یهودی بود تصور می‌کرد که در انتخابات ریاست جمهوری سال ۱٩۴٠ نه روزولت، که چارلز لیندبرگ به پیروزی رسیده است. لیندبرگ که به خاطر عبور از اقیانوس اطلس با هواپیمایی یک‌نفره قهرمان ملی شده بود، از نظر عقیدتی نژادپرست، ضدیهود و طرفدار انزوای سیاسی کشورش بود.

رمان «توطئه علیه آمریکا» شرح یک کابوس سیاسی است. نزدیک به بیست سال قبل، فیلیپ راث در بارۀ این کتاب گفته بود: «حتی آمریکایی‌ها، شهروندان این جمهوری قدرتمند و مسلح نیز می‌توانند در تلۀ غیرقابل پیش‌بینی تاریخ بیفتند.»

لوموند یادآوری می‌کند که در داستان تخیلی فیلیپ راث، لیندبرگ در مقام رئیس جمهوری آمریکا با هیتلر «معاهدۀ عدم تعرض» امضا می‌کند. لوموند سپس بلافاصله می‌افزاید: «در روز ۲۴ فوریه، در مجمع عمومی سازمان ملل، ایالات متحد آمریکا هم‌صدا با مسکو، به قطعنامه‌ای که روسیه را متجاوز به اوکراین می‌دانست رأی منفی داد…»

چند روز قبل از آن، دونالد ترامپ گفتگوی تلفنی بسیار گرمی با ولادیمیر پوتین داشت؛ کسی که به اتهام جنایت جنگی تحت پیگرد بین‌المللی قرار دارد. جی دی ونس، معاون ترامپ نیز در کنفرانس امنیتی مونیخ، پیمان اروپا و آمریکا را که در پی پیروزی بر آلمان نازی شکل گرفته بود علناً در هم شکست.

به نوشتۀ لوموند، بدین ترتیب «چند هفته ریاست جمهوری دونالد ترامپ کافی بود تا به کابوس آمریکای شتابان به سوی فاشیسم طعم تلخی از واقعیت بدهد.»

مناسبت واژۀ فاشیسم و گفتمان هیتلری

سرمقاله‌نویس لوموند می‌گوید کلمۀ «فاشیسم» البته فراوان بی‌مورد استفاده شده و کاربرد آن در ارتباط با دونالد ترامپ هم تازگی ندارد. با اینحال نمی‌توان نادیده گرفت که رابرت پاکستون، مورخ آمریکایی که یکی از مراجع جهانی در تاریخ‌نگاری نازیسم محسوب می‌شود از اکتبر سال ۲٠۲۴ کاربرد آن را در مورد دونالد ترامپ جایز دانست. حتی جان کلی که در دورۀ اول ریاست جمهوری ترامپ رئیس ستاد کارکنان کاخ سفید بود، درست قبل از انتخابات ریاست جمهوری آمریکا هشدار داد که در صورت پیروزی ترامپ باید در انتظار «اعمال قدرت دیکتاتورمآبانه» بود.

الیویه مانونی که کتاب هیتلر موسوم به «نبرد من» را به فرانسه برگردانده نیز اطلاق «فاشیسم» را بر رفتار سیاسی و عقاید ترامپ درست می‌داند. الیویه مانونی به ویژه بر نقش زبان در استقرار فاشیسم تأکید دارد. او می‌نویسد: «زبانی که قواعدش، گرامرش، نگارشش پایمال شود، دیگر نمی‌تواند ابزاری برای انتقال اندیشۀ عقلانی باشد.» به گفتۀ مانونی «زبان آشفتۀ هیتلر در کتاب “نبرد من” یا زبان دونالد ترامپ فقط محصول ناتوانی آنان در شکل دادن به اندیشه نیست. این نوع استفاده از زبان، زیربناهای گفتگوی دموکراتیک را ویران می‌کند.»

الیویه مانونی که در عرصۀ تاریخ و فرهنگ و زبان آلمانی خبره است، می‌گوید با ترجمۀ کتاب هیتلر، «ریشه‌های مرضی را که زندگی سیاسی ما را مبتلا کرده» یافته است. او عناصر این بیماری یا این نوع «شرّ» را چنین تشریح می‌کند: «عدم انسجام و آشفتگی در سخن، ساده کردن افراطی مسائل در مقام استدلال، انباشتن دروغ در مقام روش اثبات و بالاخره کاربرد واژگان محدود، معوج و دستکاری‌شده…»

او مثال می‌زند که وقتی ترامپ در وعده‌های انتخاباتی خود قول «ریشه‌کن کردن جانوران موذی» یا «محافظت از خون آمریکایی در مقابل سرایت مهاجران» را می‌داد، مستقیماً از «کلام هیتلری» برداشت می‌کرد. اما اینک او از مرحلۀ تبلیغات گذشته و به عمل رسیده است. الیویه مانونی صریحاً می‌گوید: «دولت ترامپ، سربرافراشتن فاشیسم آمریکایی است» که از جمله دربرگیرندۀ کیش شخصیت، تمرکز قدرت، نابودی مخالفان و «پاکسازی» بخش دولتی است.

مترجم نوشته‌های هیتلر نتیجه می‌گیرد که «تاریخ تکرار نمی‌شود، اما شباهت‌ها می‌توانند در درک واقعیات و ارسال علامت هشدار مؤثر باشند.»

نقل از: سایت رادیو صدای فرانسه