صدها نفر از ساکنان غزه به خیابان‌ها آمده‌اند و خواهان پایان جنگ میان حماس و اسرائیل، و کناره‌گیری این گروه از قدرت شده‌اند.
اعتراضات بیت لاهیا، در شمال غزه، گسترده‌ترین تظاهرات ضد حماس در این منطقه از زمان آغاز جنگ با اسرائیل در اکتبر سال ۲۰۲۳ بود.
فعالان منتقد حماس ویدیوهای زیادی را در شبکه‌های اجتماعی هم‌رسان کرده‌اند که در آنها جوانان شعار می‌دهند: «بیرون، بیرون، بیرون، حماس بیرون».
این اعتراضات بعد از آن شکل گرفت که اسرائیل، پس از نزدیک به دو ماه آتش‌بس، عملیات نظامی خود را در غزه از سر گرفت.
صدها فلسطینی از زمان ازسرگیری حملات هوایی اسرائیل در ۱۸ مارس، کشته و هزاران نفر آواره شده‌اند.
اسرائیل، حماس را به دلیل رد پیشنهاد جدید آمریکا برای تمدید آتش‌بس مقصر دانسته، اما حماس در مقابل مدعی است که اسرائیل توافق اولیه‌ای را که در ژانویه حاصل شده بود، نادیده گرفته است.
حماس در بیانیه‌ای که روز چهارشنبه منتشر کرد، بنیامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل را مسئول ازسرگیری جنگ دانست.
طرفداران حماس این اعتراضات را کم‌اهمیت جلوه داده و شرکت‌کنندگان در آن را خائن خوانده‌اند.
خواسته معترضان چیست؟
معترضان به بی‌بی‌سی گفتند که از جنگ «به ستوه آمده‌اند».
فاطمه ریاض عمرانی، یکی از ساکنان غزه، در گفت‌وگو با برنامه «خط زندگی غزه» بی‌بی‌سی عربی گفت:
«نمی‌توانیم بخوابیم، غذا نداریم و حتی آب سالم نداریم. این زندگی تحقیرآمیز است، نه یک زندگی عادی. به معنای واقعی کلمه، خسته‌ایم.»
یکی از ساکنان غزه که نخواست نامش فاش شود، به بی‌بی‌سی گفت که حماس دیگر نباید بر این منطقه حکومت کند: «حماس باید اداره غزه را کنار بگذارد. ما از این همه خشونت و ویرانی به ستوه آمده‌ایم. در شرایط کنونی، قدرت مقابله با اسرائیل و غرب را نداریم؛ انگار که تمام دنیا علیه ماست.»
یکی از معترضان که نخواست نامش فاش شود، درباره دلیل حضورش در اعتراضات گفت: «گرسنگی، فقر و مرگ مرا به خیابان کشاند. پسرم را از دست دادم و هیچ حمایتی دریافت نکردم. ما یک وطن جدید می‌خواهیم.»
اعتراضات سازمان‌یافته بودند یا خودجوش؟
دکتر عمار دویک، مدیرکل کمیسیون مستقل حقوق بشر فلسطین، گفت که به نظر می‌رسد این اعتراضات، با وجود وضعیت دشوار مردم غزه، مسالمت‌آمیز و خودجوش است.
او گفت: «مردم به مرز ناامیدی رسیده‌اند و باور دارند که کناره‌گیری حماس از قدرت می‌تواند از شدت درد و رنج انسانی آنها بکاهد.»
دکتر حسن منیمنه، پژوهشگر موسسه خاورمیانه در واشنگتن، نیز بر این باور است که هرچند این اعتراضات خودجوش به نظر می‌رسند، اما مشخص نیست معترضان خواهان حکومت کدام گروه بر غزه هستند.
عبدالحمید عبدالعاطی، فعال فلسطینی، گفت که اکثریت معترضان و سازمان‌دهندگان این تظاهرات جوانان مستقل سیاسی بودند که لزوما به هیچ‌یک از گروه‌های سیاسی تعلق نداشتند.
اما برخی افراد ساکن خارج از غزه در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی ادعا کرده‌اند که در سازمان‌دهی این اعتراضات نقش داشته‌اند.
چشم‌انداز سیاسی چندپاره فلسطین
سال‌هاست که صحنه سیاسی فلسطین میان دو مرکز قدرت دچار شکاف عمیقی شده است: حماس در غزه و جنبش فتح که از طریق تشکیلات خودگردان فلسطین، مناطق اشغالی کرانه باختری را اداره می‌کند.
شکاف میان حماس و فتح پس از پیروزی قاطع حماس در انتخابات پارلمانی فلسطین در سال ۲۰۰۶ افزایش چشمگیری یافت؛ انتخاباتی که منجر به کنار زدن جنبش رقیب فتح به رهبری محمود عباس شد.
پس از آن پیروزی، حماس در برابر هرگونه فشار برای پذیرش توافق‌های پیشین فلسطینیان با اسرائیل، به رسمیت شناختن مشروعیت اسرائیل و کنار گذاشتن خشونت، مقاومت کرد.
تشکیلات خودگردان فلسطینی که حق موجودیت اسرائیل را به رسمیت شناخته، در گذشته اصلی‌ترین نهاد برای مذاکرات اسرائیل و جامعه بین‌المللی با فلسطینیان بود.
به همین دلیل، دولت جدید حماس در آن زمان با تحریم‌های سخت اقتصادی و دیپلماتیک از سوی اسرائیل و هم‌پیمانان غربی آن روبه‌رو شد.
در سال ۲۰۰۷، حماس نیروهای وفادار به فتح را از غزه بیرون کرد و در واکنش، اسرائیل به همراه متحدان غربی‌اش، محاصره سختی را بر غزه تحمیل کرد.
پس از آن، تلاش‌های مکرر برای آشتی میان حماس و فتح شکست خورده است.
آیا غزه شاهد تغییرات سیاسی خواهد بود؟
با شروع جنگ، انتقادات علنی از حماس در غزه، چه در خیابان‌ها و چه در فضای مجازی، افزایش یافته است. اما هنوز افرادی هستند که سرسختانه از این گروه حمایت می‌کنند و ارزیابی دقیق میزان تغییر در حمایت از حماس دشوار است.
برخی ناظران می‌گویند که مدت‌ها پیش از جنگ اکتبر ۲۰۲۳ نیز مخالفت‌هایی با حماس وجود داشت، اما بسیاری از این انتقادها به دلیل ترس از پیامدهای احتمالی و انتقام‌جویی، علنی نمی‌شد.
پس از اعتراضات اخیر، منذر حایک، سخنگوی جنبش فتح در غزه، از حماس خواست که با کناره‌گیری از قدرت «به خواست مردم توجه کند».
او گفت که حضور حماس به «تهدیدی برای آرمان فلسطین» تبدیل شده است.
با وجود تلاش‌های بی‌بی‌سی، حماس هنوز درباره این اعتراضات اظهار نظری نکرده است.
اما باسم نعیم، یکی از مقام‌های حماس، در یک گروه فیس‌بوکی نوشت که همه حق دارند «در برابر تجاوز به مردم ما و خیانت به ملت فلسطین، صدای خود را بلند کنند».
اما نعیم افزود که نباید از «وضعیت بحرانی انسانی» در غزه برای «اهداف سیاسی مسئله‌دار» سوء استفاده کرد.
چندین فعال در گفت‌وگو با بی‌بی‌سی پیش‌بینی کردند که این اعتراضات ادامه خواهد داشت.